Kinh Hoa Nghiêm – Phẩm Thập Địa 10

Kinh Hoa Nghiêm

Đại Phương Quảng Phật

giảng giải

Phẩm Thứ 26

Hòa Thượng TUYÊN HÓA
Việt dịch: Tỳ Kheo Thích Minh Ðịnh

— o0o —

Phẩm Thập Địa 10

Đệ Thập Địa – Pháp Vân Địa

 

Tịnh cư thiên chúng na-do-tha                           Na do tha chúng Tịnh Cư Thiên
Văn thử địa trung chư thắng hành                    Nghe những thắng hạnh trong Cửu Ðịa
Không trung dõng dược tâm hoan hỉ                Trên không hớn hở lòng hoan hỉ
Tất cọng kiền thành cúng dường Phật              Ðều cùng cung kính cúng dường Phật.

Giảng: Tịnh Cư Thiên: Còn có tên là Ngũ Tịnh Cư Thiên, là nơi sinh về của các bậc Thánh chứng quả Bất hoàn Đệ tứ thiền thuộc về sắc giới, chỉ có Thánh nhân ở, không có các loài nào khác nữa. Cõi trời nầy có năm nơi:

1. Vô Phiền Thiên: Nơi không có tất cả mọi tạp phiền.

2. Vô Nhiệt Thiên: Nơi không có tất cả mọi nhiệt não.

3. Thiện Hiện Thiên: Nơi hay hiện thắng pháp.

4. Thiện Kiến Thiên: Nơi hay thấy thắng pháp.

5. Sắc Cứu Kính Thiên: Nơi sắc thiên tối thắng.

Thiên chúng của cõi Tịnh Cư Thiên rất nhiều, không thể thống kê được. Na do tha: Là một trong mười sáu số mục lớn của Ấn Độ, ý nghĩa là không biết được chính xác số mục. Những vị Thiên chúng đó, nghe Bồ Tát Kim Cang Tạng nói cảnh giới thắng hạnh của Cửu địa và sự biểu hiện thực tại của Bồ Tát Cửu địa phát tâm tinh tấn tu hành, cùng với sự thành tựu quả vị thù thắng, thần thông diệu dụng đủ thứ các thắng hạnh rồi, trong tâm họ hoan hỉ vui mừng đến cực điểm, nên mọi người đều nhảy múa. Tịnh Cư Thiên vốn ở trong hư không, do công đức tịnh nghiệp của người trời, mà thần thông hoá hiện ra một cõi trời an lạc, chẳng có sự giới hạn, cũng chẳng có một thật thể. Thiên chúng hoan hỉ nhảy múa, vạn phần kiền thành cung kính, dùng tâm ý rất khẩn thiết biểu hiện sự cúng dường chư Phật – Phật Thích Ca Mâu Ni, Tỳ Lô Giá Na Phật và mười phương ba đời chư Phật Thế Tôn.

 

Bất khả tư nghị Bồ Tát chúng,                           Bất khả tư nghì chúng Bồ Tát
Diệc tại không trung đại hoan hỉ                        Cũng ở hư không rất hoan hỉ
Câu nhiên tối thượng duyệt ý hương,                Ðồng thắp hương duyệt ý tối thượng
Phổ huân chúng hội lệnh thanh tịnh.                 Huân khắp chúng hội khiến thanh tịnh.

Giảng: Lúc đó, không những Thiên chúng của trời Tịnh Cư hoan hỉ nhảy múa, mà chúng Bồ Tát trong pháp hội nầy, đến từ mười phương cõi nước – không cách gì biết được Bồ Tát số bao nhiêu. Chư Phật dùng Phật nhãn quán, cũng không biết được có bao nhiêu, cho nên nói “Chúng Bồ Tát không thể nghĩ bàn”. Tuy các Ngài có định lực “Như như bất động, rõ ràng sáng suốt”, nhưng lúc đó cũng bị tâm hoan hỉ giao động, mà nhảy múa trong hư không. Đồng thời các Ngài đều thắp lên hương thơm trân quý tối thượng, mùi thơm của hương đó, khiến cho người ngửi được tâm rất sung sướng, mỗi vị người trời và Bồ Tát thân tâm đều thanh tịnh.

 

Tự tại Thiên Vương dữ Thiên Chúng                 Tự tại Thiên Vương cùng thiên chúng
Vô lượng ức số tại hư không                               Vô lượng ức số ở hư không
Phổ tán thiên y cúng dường Phật                      Rải khắp thiên y cúng dường Phật
Bách thiên vạn chủng tân phân hạ.                   Trăm ngàn muôn thứ phất phới rơi.

Giảng: Lúc đó, Thiên Vương của cõi trời Đại Tự Tại và Thiên chúng cõi trời Đại Tự Tại, cũng nhiều vô lượng ức số, họ cũng nhảy múa ở trong hư không, dùng y trời quý báu để cúng dường chư Phật. Có trăm vạn thứ y trời, rơi xuống từ trong hư không, giống như “Trời mưa hoa báu, phất phới rơi xuống”. Bất quá đây là “Trời mưa y báu, phất phới rơi xuống”.

 

Thiên chư thải nữ vô hữu lượng                         Thể nữ cõi trời số vô lượng
Mị bất hoan hân cúng dường Phật                    Tất cả mừng vui cúng dường Phật
Các tấu chủng chủng diệu nhạc âm                  Ðều tấu các thứ âm nhạc hay
Tất dĩ thử ngôn nhi tán thán:                             Ðều dùng lời nầy để ca ngợi:

Giảng: Lúc đó, chư Thiên – Trời Tịnh Cư, trời Đại Tự Tại, còn có các Thiên nữ cõi trời khác, cũng không biết số là bao nhiêu, họ hoan hỉ nhảy múa, diễn tấu âm nhạc hay nhất, hợp xướng vang ra âm thanh rất hoà nhã, dùng để biểu hiện cúng dường chư Phật, và cũng dùng kệ tán thán khen ngợi mười phương chư Phật.

 

Phật thân an tọa nhất quốc độ,                         Phật thân an tọa một quốc độ
Nhất thiết thế giới tất hiện thân                        Tất cả thế giới đều hiện thân
Thân tướng đoan nghiêm vô lượng ức             Thân tướng đoan nghiêm vô lượng ức
Pháp giới quảng đại tất sung mãn.                    Pháp giới rộng lớn đều khắp đầy.

Giảng: Các Thiên nữ tán thán khen ngợi vô lượng công đức của Phật, tướng tốt thù thắng vi diệu, phước huệ đầy đủ. Thân Phật an nhiên tĩnh toạ ở trong một cõi nước. Kỳ thật, khi mỗi vị Phật ra đời thị hiện thành đạo, thì chẳng phải chỉ trong một nước; mà tất cả những thế giới khác cũng đồng thời thị hiện thành Phật, hiển hiện tướng trạng thành đạo. Thân tướng khi Phật thị hiện thành đạo, thì đoan nghiêm vô thượng, tướng tốt vô lượng ức khó có thể hình dung hết được. Trong các cõi nước rộng lớn vô biên tận cùng pháp giới, chẳng có một hạt bụi nào mà chẳng đầy khắp thân Phật tướng tốt đoan nghiêm, cho nên nói “Pháp giới rộng lớn đều đầy khắp”.

 

Ư nhất mao khổng phóng quang minh            Nơi một chân lông phóng quanh minh
Phổ diệt thế gian phiền não ám,                       Khắp dứt thế gian phiền não tối
Quốc độ vi trần khả tri số,                                  Thế giới vi trần biết được số
Thử quang minh số bất khả trắc.                      Quang minh nầy số chẳng lường được.

Giảng: Trong mỗi lỗ lông trên thân Phật, đều phóng đại quang minh, mỗi mỗi quang minh lại hoá ra vô lượng quang minh. Vô lượng quang minh lại không lìa khỏi một quang minh, cho nên nói là “đại quang minh”. Diệu dụng của quang minh nầy là diệt trừ khắp phiền não đen tối của thế gian. Chúng sinh thấy được quang minh nầy, thì phá trừ đen tối lớn nhất của họ là tham sân si. Chẳng còn tham sân si, thì chẳng còn phiền não. Chẳng còn phiền não thì chẳng còn đen tối, tức là ánh sáng, tức là thân Phật đầy khắp pháp giới. Hạt bụi trong cõi nước mười phương thế giới, có thể tính đếm được rõ ràng, nhưng đối với quang minh của chư Phật phóng ra, rốt ráo có bao nhiêu ? Rốt ráo có thể chiếu bao xa ? Rốt ráo chiếu sáng bao nhiêu nơi ? Chẳng có ai có thể biết được, chẳng có ai có thể dùng ví dụ nói ra được rõ ràng, càng không thể trắc lượng được nó.

 

Hoặc kiến Như Lai cụ chúng tướng                   Hoặc thấy Như Lai đủ tướng hảo
Chuyển ư vô thượng chánh Pháp luân             Chuyển chánh pháp luân thắng vô thượng,
Hoặc kiến du hành chư Phật sát                        Hoặc thấy du hành các cõi Phật.
Hoặc kiến tịch nhiên an bất động.                     Hoặc thấy vắng lặng an bất động

Giảng: Phật xuất hiện ra đời, thị hiện tướng trạng, tuỳ theo phẩm loại chúng sinh mà thấy khác nhau. Có chúng sinh nhìn thấy Phật đầy đủ ba mươi hai tướng tốt, tám mươi vẻ đẹp, đang ở đó chuyển bánh xe chánh pháp vô thượng, giáo hoá chúng sinh. Hoặc có chúng sinh lại thấy Phật du hành đến mười phương cõi nước chư Phật, làm đại Phật sự. Hoặc có chúng sinh nhìn thấy Phật đang an nhiên tĩnh toạ ở đó, an ổn bất động.

 

Hoặc hiện trụ ư Đâu Suất cung                         Hoặc hiện ở tại cung Ðâu Suất,
Hoặc hiện hạ sanh nhập mẫu thai                    Hoặc hiện hạ sanh nhập thai mẹ,
Hoặc thị trụ thai hoặc xuất thai,                        Hoặc hiện trụ thai hoặc xuất thai,
Tất lệnh vô lượng quốc trung kiến.                   Ðều khiến trong vô lượng cõi thấy

Giảng: Hoặc có chúng sinh nhìn thấy Phật ở tại cung trời Đâu Suất, đang ở đó hậu bổ Phật vị. Hoặc có chúng sinh nhìn thấy Phật sắp hàng sinh xuống nhân gian, ở tại đó quán sát nhân duyên, tìm dòng dõi sinh vào, và tuyển chọn một người có đại phước đức căn lành, để làm Phật mẫu cho Ngài thị hiện, sau đó nhập vào thai mẹ. Trụ thai mười tháng, xuất thai, tướng trạng hoàn toàn hợp với người thường sinh ra. Vì bổn ý của Phật là muốn cho người thế gian biết Phật cũng là một người phàm, trải qua tu hành Phật đạo, mà sau đó chứng ngộ, thành vị Phật công đức căn lành viên mãn đầy đủ. Ở trong kinh điển tuy nói là Phật thừa nguyện trở lại, nhưng tám tướng thành đạo là thị hiện cho chúng sinh thấy. Khi Ngài ở trong thai mẹ, vẫn chuyển đại pháp luân, vì tất cả chúng sinh quỷ thần thuyết pháp, làm đại Phật sự. Đó là cảnh giới của Bồ Tát, thần thông diệu dụng của Phật. Đối với lối nói nầy, bất tất phải đi nghiên cứu, cũng không cần sinh hoài nghi, đây chẳng phải điều mà phàm phu hiểu được. Phật thị hiện các thứ hiện tượng trên, chẳng giới hạn trong một cõi nước, Ngài khiến cho hết thảy chúng sinh trong cõi nước chư Phật mười phương, đều thấy được.

 

Hoặc hiện xuất gia tu thế đạo,                            Hoặc hiện xuất gia tu thế đạo
Hoặc hiện đạo tràng thành chánh giác             Hoặc hiện đạo tràng thành chánh giác
Hoặc hiện thuyết Pháp hoặc Niết-Bàn              Hoặc hiện thuyết pháp hoặc Niết bàn
Phổ sử thập phương vô bất đổ                           Khiến khắp mười phương đều xem thấy.

Giảng: Có chúng sinh nhìn thấy Phật thị hiện tướng một vị xuất gia Tỳ Kheo, Ngài đang ở tại thế gian tu đạo khó nhẫn nhục, đạo khó hành, tức cũng là đạo chúng sinh khó tin. Hoặc lại thấy Phật ở trong đạo tràng của cõi nước nào đó, ngồi trên kim cang toà dưới cội bồ đề thành Chánh giác – chứng đạo thành Phật. Hoặc lại thấy Phật hiện thân đang thuyết pháp, giáo hoá các đại Bồ Tát. Hoặc lại thấy Phật thị hiện sắp vào Niết Bàn. Các tướng ở trên là tướng trạng tám tướng thành đạo một đời của Phật. Phật dùng thần thông diệu dụng công đức thành tựu của Ngài, khiến cho chúng sinh khắp mười phương thế giới, thảy đều nhìn thấy được những cảnh giới nầy. Mỗi chúng sinh đều cảm thấy Phật đối với mình thuyết pháp, cũng giống như mặt trời chiếu sáng khắp thế giới, khiến cho hết thảy hữu tình vô tình, đều cảm thấy mặt trời đang chiếu lên thân của mình, cũng đồng một đạo lý.

 

Thí như huyễn sư tri huyễn thuật                     Ví như huyễn sư biết huyễn thuật
Tại ư Đại chúng đa sở tác                                   Ở trong đại chúng hiện nhiều việc,
Như Lai trí tuệ diệc phục nhiên                         Trí huệ Như Lai cũng như vậy
Ư thế gian trung phổ hiện thân.                       Ở trong thế gian khắp hiện thân.

Giảng: Ở trước nói về tám tướng thành đạo, chuyển bánh xe chánh pháp, giáo hoá tất cả chúng sinh đủ thứ tướng trạng, giống như nhà huyễn thuật. Nhà huyễn thuật hiểu biết được pháp ảo thuật, dùng thủ pháp hư huyễn không thật, ở trước mặt đại chúng, biến hoá ra rất nhiều sự vật mê hoặc tai mắt người. Phật giáo hoá chúng sinh, cũng giống như nhà huyễn thuật, thị hiện tướng trạng tám tướng thành đạo, để vì chúng sinh thuyết pháp, hy vọng chúng sinh thấy rồi, có thể bỏ mê về với giác ngộ.

Các vị! Đối với chúng sinh thuyết pháp, không chỉ có Phật, và pháp sư ở trước mặt. Ý mà tôi nói ra những lời nầy, là muốn cho các vị biết rằng, vạn sự vạn vật trong trời đất, đâu chẳng phải là đang thuyết pháp! Hữu tình nói pháp hữu tình; người thiện nói pháp thiện, người chánh nói pháp chánh, dạy người tu thập thiện, học Bát chánh đạo, trồng nhân lành được quả lành. Người ác nói pháp ác, người tà nói pháp tà, kẻ giết người nói pháp giết người, kẻ phóng hoả nói pháp phóng hoả. Làm mười điều ác, thì đoạ vào ba đường ác – Súc sinh, ngạ quỷ, địa ngục. Trồng nhân ác được quả ác, khiến cho người thấy rồi, sinh tâm hối cải, bỏ tà về chánh, bỏ vọng về chân. Con kiến ở tại đây nói pháp con kiến, khiến cho người thấy rồi, minh bạch đoàn kết là sức mạnh. Có nhiều con vật nhỏ, sở dĩ có thể đề kháng lại động vật lớn, là vì chúng có sức đoàn kết. Con muỗi nói pháp con muỗi, nó nói nó kiếp trước vì quá tham, tham tài vật của người, bất chấp thủ đoạn, đời nầy tuy biến làm con muỗi, phải hút máu người. Hoa cỏ cây cối núi đá vô tình, cũng đang nói pháp; tuy nó không thể nói được tiếng người, nhưng mùa xuân sinh ra, mùa hạ sinh trưởng, mùa thu lá rơi, mùa đông tàng giữ mầm mới cho năm tới. Duyên Giác thì do quán biến hoá của vạn vật mà ngộ đạo, Ngài “Xuân quán trăm hoa nở, thu ngắm lá vàng rơi”. Nếu chẳng phải vạn vật đang ở đó nói pháp, sao Ngài có thể xúc cảnh mà khoát nhiên khai ngộ ? Tất cả hết thảy đều là biểu lộ trí huệ Bát nhã. Nếu đạt đến được cảnh giới nầy, thì sẽ thấu rõ vạn vật đều đang diễn nói diệu pháp đối với bạn, lúc đó còn có phiền não gì để nói ? Lại có phiền não gì để sinh ra ? Do đó:

“Vạn vật tĩnh quán giai tự đắc
Tứ thời giai cảnh dữ nhân đồng”

Nghĩa là:
Yên tĩnh ngắm nhìn vạn vật đều tự có
Bốn mùa cảnh đẹp hoà đồng với con người.

Chẳng có gì để lưu luyến, chẳng có gì mà buông bỏ chẳng được. Thân bằng quyến thuộc, tài sản, danh vọng, thế lực, một khi vô thường đến, chẳng có gì mang theo được. Hôm nay nói pháp, ngày mai nói pháp, ngày nói đêm nói, kỳ thật lại có pháp gì để nói ?

“Pháp pháp bổn vô pháp
Vô pháp pháp diệc pháp
Kim phó vô pháp thời
Pháp pháp hà tằng pháp.

Nghĩa là:
Pháp pháp vốn không pháp
Không pháp pháp cũng pháp
Nay lúc truyền không pháp
Pháp pháp chưa từng pháp.

Những lời này là đối với bậc Thánh thượng trí mà nói, cũng là bậc Thánh thượng trí có trí huệ mới ngộ vào được. Trí huệ của Như Lai, thần thông diệu dụng, cũng giống như nhà huyễn thuật, tại thế gian mười phương cõi nước, thân tướng của Ngài thị hiện khắp.

 

Phật trụ thậm thâm chân pháp tánh                Phật trụ thậm thâm chơn pháp tánh
Tịch diệt vô tướng đồng hư không,                   Tịch diệt vô tướng đồng hư không
Nhi ư đệ nhất thật nghĩa trung                          Mà ở trong đệ nhứt thiệt nghĩa
Thị hiện chủng chủng sở hạnh sự.                     Thị hiện công hạnh nhiều sự việc.

Giảng: Phật trụ ở trong pháp tánh chân thật thâm sâu, tịch nhiên bất động, rõ ràng sáng suốt, tướng gì cũng chẳng có, giống như hư không. Cho nên nói “Thân Phật đầy khắp hư không”, đây là chỉ pháp thân của Phật mà nói. “Chân pháp tánh thâm sâu” tức là diệu hữu, “Chân không chẳng ngại diệu hữu, diệu hữu chẳng ngại chân không. Chân không bổn lai chẳng không, diệu hữu bổn lai phi hữu”. Chân không thì lìa tướng bặc lời. “Đệ nhất thật nghĩa”, tức là chân thật nghịa, tức cũng là đệ nhất nghĩa đế, đệ nhất thánh nghĩa đế. Phật ở trong chân thật nghĩa đế, thị hiện đủ thứ diệu hữu, làm những sự lý đều là lìa tướng bặc lời.

 

Sở tác lợi ích chúng sanh sự                               Hạnh lợi chúng sanh Phật đã làm
Giai y pháp tánh nhi đắc hữu                             Ðều nương pháp tánh mà được có
Tướng dữ vô tướng vô sái biệt                           Tướng và vô tướng không sai khác
Nhập ư cứu cánh giai vô tướng.                         Vào đến rốt ráo đều vô tướng.

Giảng: Vì Phật từ bi tha thiết, chẳng buông bỏ chúng sinh, Ngài nhiếp hết pháp môn phương tiện khéo léo, đối với chúng sinh thuyết pháp, giáo hoá chúng sinh, độ chúng sinh thoát biển khổ. Đây có thể ví dụ như tâm mẹ hiền trên thế gian, tuy nhiên con cái đều đã trưởng thành, mà vẫn xem như con trẻ, ăn uống nóng lạnh, vẫn thường lo lắng, cho nên nói “tấm lòng người mẹ”, nghĩa là chỉ tâm từ bi mà nói. Phật cũng giống như người mẹ hiền, thời khắc đều chú ý đến lợi ích chúng sinh, chưa bao giờ tính xem chúng sinh phản ứng thiện ác đối với Ngài, dù chúng sinh do tạo ác nghiệp mà đoạ vào địa ngục, Phật cũng vào địa ngục để cứu độ họ, khuyên chúng sinh phát bồ đề tâm, cải ác hướng thiện. Tâm của Phật như vậy, tất cả sự việc lợi ích chúng sinh, đều y chiếu theo bổn thể pháp tánh chân như thật tướng mà làm. Tướng và vô tướng vốn chẳng có gì phân biệt, tất cả đều là hư vọng. Nếu đạt đến cảnh giới “Nguồn gốc rốt ráo”, thì tự nhiên “Tức tướng lìa tướng, tức không lìa không”.

 

Nhược hữu dục đắc Như Lai trí,                         Nếu có muốn được Như Lai trí
Ưng ly nhất thiết vọng phân biệt,                       Phải rời tất cả vọng phân biệt
Hữu vô thông đạt giai bình đẳng                        Thông đạt hữu vô đều bình đẳng
Tật tác nhân thiên đại đạo sư.                            Mau làm Nhơn Thiên Ðại Ðạo Sư.

Giảng: Nếu như có người nghĩ muốn đắc được trí huệ giống như Phật, thì phải lìa khỏi tất cả vọng niệm, một niệm không sinh. Nếu có thể một niệm không sinh, thì toàn thể quang minh trí huệ sẽ hiển hiện ra. Nếu sáu căn hốt động, sinh khởi vọng niệm, thì giống như đám mây che lấp mặt trời. Trí huệ quang minh, tức cũng là tự tánh, tự tánh bị che thì biến thành vô minh. Ý nghĩa vô minh tức là tưởng phân biệt, tưởng biết, mà sở đắc đều là vọng phân biệt, chỗ biết là tà kiến điên đảo trái với tự tánh. Nếu như đối với đạo lý “Có, không” đều thông đạt minh bạch, biết : “Tức hữu vi, tức vô vi. Tức vô vi, tức hữu vi”, đạo lý tương đối nầy, thì tự nhiên sẽ thông đạt có, không, là bình đẳng, không, có, là bình đẳng, thị, phi, là bình đẳng, thiện, ác, là bình đẳng. Minh bạch được vấn đề căn bản nầy, thì sớm sẽ làm đại Đạo Sư của trời người, tức cũng là chứng được quả vị Phật, thành Phật.

 

Vô lượng vô biên Thiên nữ chúng                      Vô lượng vô biên chúng thiên nữ
Chủng chủng ngôn âm xưng tán dĩ,                  Ca nhạc ngôn âm khen ngợi rồi
Thân tâm tịch tĩnh cọng an lạc                           Thân tâm tịch tịnh đều an lạc
Chiêm ngưỡng Như Lai mặc nhiên trụ              Chiêm ngưỡng Như Lai đứng yên lặng.

Giảng: Các Thiên nữ nhiều không thể nào tính đếm được, dùng các thứ lời lẽ và âm thanh khác nhau, tán thán khen ngợi chư Phật rồi, họ rất hoan hỉ nhảy múa. Thân tâm của họ chuyển thành tịch nhiên an lạc, đứng yên lặng chiêm ngưỡng dung nhan của đức Phật.

Tức thời Bồ Tát giải thoát nguyệt                      Liền đó Giải Thoát Nguyệt Bồ Tát
Tri chư chúng hội hàm tịch tĩnh,                        Biết các chúng hội đều tịch tịnh
Hướng Kim Cương tạng nhi thỉnh ngôn           Hướng Kim Cang Tạng mà thỉnh rằng:
Đại vô úy giả chân Phật tử!                                Bực Ðại Vô Úy Chơn Phật Tử !

Giảng: Khi đại chúng đều yên lặng, thì Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt liền biết nguyên nhân đại chúng giữ yên lặng trong pháp hội, là vì muốn nghe Bồ Tát Kim Cang Tạng tiếp tục diễn nói pháp môn vô thượng của Địa thứ mười – Pháp vân địa. Do đó, Ngài bèn hướng về Bồ Tát Kim Cang Tạng thỉnh pháp, nói: Ngài là vị Bồ Tát đại vô uý, Ngài là chân chánh đệ tử Phật từ miệng Phật sinh ra.

 

Tùng đệ cửu địa nhập Thập Địa,                       Từ Ðệ Cửu Ðịa vào Thập Ðịa
Sở hữu công đức chư hành tướng,                    Bao nhiêu công đức các hành tướng
Cập dĩ thần thông biến hóa sự,                          Nhẫn đến thần thông trí biến hóa
Nguyện thông tuệ giả vituyên thuyết!               Mong vì đại chúng mà tuyên thuyết.

Giảng: Pháp môn từ Địa thứ chín tiến vào pháp môn Địa thứ mười, trong đó phải tu tập công đức và tướng trạng tu hành, đủ thứ sự du hí thần thông, và tất cả biểu hiện biến hoá sự vật, hy vọng Ngài là vị Bồ Tát thông minh có trí huệ, vì chúng tôi diễn nói giải thoát, khiến cho chúng tôi biết pháp môn Thập địa mà chứng được quả vị Thập địa.

 

Kim Cương tạng Bồ-Tát Ma-ha-tát cáo giải thoát nguyệt Bồ Tát ngôn: Phật tử! Bồ-Tát Ma-ha-tát tòng sơ địa nãi chí đệ cửu địa, dĩ như thị vô lượng trí tuệ quan sát giác liễu dĩ, thiện tư duy tu tập, thiện mãn túc bạch pháp, tập vô biên trợ đạo Pháp, tăng trường đại phước đức trí tuệ, quảng hạnh đại bi, tri thế giới sái biệt, nhập chúng sanh giới trù lâm, nhập Như Lai sở hạnh xứ, tùy thuận Như Lai tịch diệt hạnh, thường quan sát Như Lai lực, vô sở úy, bất cộng Phật Pháp, danh vi: đắc nhất thiết chủng, nhất thiết trí trí thọ chức vị.

Bấy giờ, đại Bồ Tát Kim Cang Tạng, bảo Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt rằng: Phật tử! Đại Bồ Tát từ Sơ địa cho đến Địa thứ chín, dùng vô lượng trí huệ quán sát giác ngộ rồi. Khéo tư duy tu tập. Khéo đầy đủ pháp trắng. Tích tập vô biên pháp trợ đạo. Tăng trưởng đại phước đức trí huệ. Rộng thực hành đại bi. Biết thế giới khác biệt. Vào rừng rậm cõi chúng sinh. Vào nơi thực hành của Như Lai. Tuỳ thuận hạnh tịch diệt của Như Lai. Thường quán sát lực vô sở uý pháp bất cộng của Như Lai. Gọi là đắc được trí Nhất thiết chủng, Nhất thiết trí, thọ chức vị.

Giảng: Khi Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt hướng về Bồ Tát Kim Cang Tạng thỉnh pháp, nói sự hy vọng của đại chúng pháp hội rồi, lúc đó, đại Bồ Tát Kim Cang Tạng bèn nói với Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt: Phật tử! Ông biết đại Bồ Tát tu hành đủ thứ pháp môn, tích tập đủ thứ căn lành, từ Sơ địa – Hoan hỉ địa, trải qua quá trình từng địa từng địa đến Địa thứ chín, giống như đã nói ở trên, là dùng vô lượng đại trí huệ, luôn luôn quán sát tướng tâm của tất cả chúng sinh. Hoàn toàn đều minh bạch rồi, lại siêng năng không giải đãi khéo suy gẫm pháp thâm sâu vi diệu mà chư Phật đã nói, phát đại bồ đề tâm, như lý tu tập. Lại cầu viên mãn đầy đủ tất cả pháp lành chẳng có sự nhiễm ô, chẳng những biểu hiện thanh tịnh trên hành vi, mà phải thật sự chân chánh thanh tịnh ở trong nội tâm, đó mới là viên mãn pháp trắng tịnh. Lại còn phải tích tụ vô lượng vô biên pháp môn trợ giúp thành đạo, mới có thể tăng trưởng đại phước đức, đại trí huệ được. Khắp rộng thực hành đại bi, thương xót tất cả chúng sinh thọ khổ, biết chỗ khác biệt trong mười phương thế giới, vào sâu cõi chúng sinh, biết tất cả chúng sinh đều ở trong rừng rậm phiền não, thọ khổ thọ nạn. Chứng được quả vị của Phật tu hành đắc được. Luôn luôn tuỳ thuận chư Phật, tu tập hạnh môn tịch diệt. Thường quán sát mười lực, bốn vô sở uý, mười tám pháp bất cộng của Phật, đó gọi là đại trí huệ Nhất thiết chủng – trí huệ, đại trí huệ trong Nhất thiết trí huệ, mà còn thọ chức vị quán đảnh của Bồ Tát.

 

Phật tử! Bồ-Tát Ma-ha-tát dĩ như thị trí tuệ nhập thọ chức địa dĩ, tức đắc Bồ Tát ly cấu tam muội, nhập Pháp giới sái biệt tam muội, trang nghiêm đạo tràng tam muội, nhất thiết chủng Hoa Quang tam muội, hải tạng tam muội, hải ấn tam muội, hư không giới quảng đại tam muội, quán nhất thiết pháp tự tánh tam muội, tri nhất thiết chúng sanh tâm hành tam muội, nhất thiết Phật giai hiện tiền tam muội, như thị đẳng bách vạn a-tăng-kì tam muội giai hiện tại tiền.

Phật tử ! Đại Bồ Tát nhờ trí huệ như vậy, vào bậc thọ chức rồi, liền đắc được tam muội Bồ Tát ly cấu. Tam muội Vào pháp giới khác biệt. Tam muội Trang nghiêm đạo tràng. Tam muội Tất cả thứ hoa quang. Tam muội Hải tạng. Tam muội Hải ấn. Tam muội Cõi hư không rộng lớn. Tam muội Quán tự tánh tất cả các pháp. Tam muội Biết tâm hạnh tất cả chúng sinh. Tam muội Tất cả Phật đều hiện tiền. Trăm vạn A tăng kỳ tam muội như vậy, đều hiện ra ở trước.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật! Đại Bồ Tát trong các Bồ Tát, Ngài đắc được đại trí đại huệ như đã nói ở trên, vào Địa thứ mười – Pháp vân địa, thọ chức vị Bồ Tát rồi, liền đắc được tam muội lìa tất cả cấu nhiễm của Bồ Tát. Lại đắc được tam muội vào hết thảy pháp giới khác nhau. Lại đắc được tam muội trang nghiêm đạo tràng. Lại đắc được tam muội hết thảy hoa phóng quang. Lại đắc được tam muội hải tạng. Lại đắc được tam muội hải ấn phát quang. Lại đắc được tam muội rộng lớn như hư không. Lại đắc được tam muội vào sâu tự tánh các pháp. Lại đắc được tam muội biết tâm ý và hành vi của tất cả chúng sinh. Lại đắc được tam muội mười phương chư Phật đều hiện ra ở trước. Đủ thứ tam muội như vừa nói ở trên, nhiều hàng trăm vạn A tăng kỳ, đều hiện ra ở trước mặt.

 

Bồ Tát ư thử nhất thiết tam muội, nhược nhập nhược khởi, giai đắc thiện xảo, diệc thiện liễu tri nhất thiết tam muội sở tác sái biệt. kỳ tối hậu tam muội, danh: thọ nhất thiết trí thắng chức vị.

Thử tam muội hiện tại tiền thời, hữu Đại bảo liên hoa hốt nhiên xuất sanh. kỳ hoa quảng đại, lượng đẳng bách vạn tam thiên đại thiên thế giới, dĩ chúng diệu bảo gian thác trang nghiêm, siêu quá nhất thiết thế gian cảnh giới; xuất thế thiện căn chi sở sanh khởi, tri chư Pháp như huyễn tánh chúng hạnh sở thành, hằng phóng quang minh phổ chiếu Pháp giới, phi chư thiên xứ chi sở năng hữu;

Tì lưu ly ma-ni bảo vi hành, chiên đàn Vương vi đài, mã não vitu, diêm phù đàn kim vi diệp, kỳ hoa thường hữu vô lượng quang minh, chúng bảo vitạng, bảo võng di phước, thập tam thiên đại thiên thế giới vi trần số liên hoa dĩ vi quyến thuộc.

Bồ Tát ở nơi tất cả tam muội nầy, hoặc vào hoặc khởi, đều được khéo léo. Cũng khéo biết rõ tất cả tam muội sở tác khác biệt. Tam muội cuối cùng tên là Thọ nhất thiết trí thắng chức vị.

Khi tam muội nầy hiện tiền, thì có hoa sen báu lớn, đột nhiên xuất hiện. Hoa sen rộng lớn đó, lớn bằng trăm vạn ba ngàn đại thiên thế giới. Dùng các báu đẹp xen tạp trang nghiêm, đẹp hơn tất cả cảnh giới thế gian, do căn lành xuất thế sinh ra, biết các pháp tánh như huyễn, các hành làm thành. Luôn phóng quang minh, chiếu khắp pháp giới, chẳng phải chỗ chư Thiên có được. Tỳ lưu ly ma ni báu làm cọng, chiên đàn vương làm đài, mã não làm tua, vàng Diêm phù đàn làm lá. Hoa đó thường có vô lượng ánh sáng, các báu làm tạng, lưới báu giăng che. Có các hoa sen nhiều như hạt bụi mười tam thiên đại thiên thế giới làm quyến thuộc.

Giảng: Khi Bồ Tát từ Địa thứ chín tiến vào Địa thứ mười, thì Ngài chứng được tất cả tam muội – chánh định chánh thọ, đều đã phương tiện khéo léo, vận dụng tự như. Giả sử muốn vào tam muội nào, hoặc muốn sinh khởi tam muội nào, đều tuỳ tâm tự tại. Ngài cũng biết tất cả tam muội sinh ra thần thông diệu dụng thâm sâu, có tác dụng khác biệt nhau. Tam muội cuối cùng, tên là “Thọ tất cả thù thắng trí huệ chức vị”.

Khi tam muội nầy hiện ra ở trước mặt Bồ Tát, thì có một đoá hoa sen báu lớn đột nhiên xuất hiện ở trước mặt Bồ Tát. Đoá hoa sen nầy lớn bằng trăm vạn ba ngàn đại thiên thế giới, nó khác với hoa sen thường, hoa sen nầy dùng đủ thứ báu đẹp thượng hạng, phối hợp với nhau làm thành. Trên hoa sen còn tạo ra rất nhiều sự vật tốt đẹp dùng để trang nghiêm, đẹp hơn tất cả cảnh giới thế gian, người thế gian không thể nào tưởng tượng được. Vì đây là do Bồ Tát Thập địa trải qua vô lượng kiếp, tu tập tích luỹ đủ thứ căn lành công đức mà sinh ra. Là Bồ Tát Thập địa chứng ngộ các pháp đều hư huyễn, biết rõ tất cả pháp chẳng có bổn thể. Là hết thảy Bồ Tát cùng nhau tu hành thiện nghiệp mà thành tựu. Đoá hoa sen lớn nầy thường phóng ra ánh sáng rực rỡ rộng lớn, chiếu khắp mười phương pháp giới, chẳng phải chỗ chư Thiên có được. Tua của hoa sen nầy dùng tỳ lưu ly ma ni báu làm thành. Chiên đàn vương tốt nhất trong chiên đàn dùng làm đài, mã não làm tua, vàng Diêm phù đàn làm lá. Hoa sen nầy thường phóng ra ánh sáng rực rỡ, hàm chứa rất nhiều báu vật, còn có lưới báu giăng che. Bên ngoài còn có các hoa sen vây quanh, nhiều như hạt bụi mười tam thiên đại thiên thế giới, dùng để làm quyến thuộc của hoa sen lớn nầy.

 

Nhĩ thời, Bồ Tát tọa thử hoa tọa, thân tướng đại tiểu chánh tướng xưng khả; vô lượng Bồ Tát dĩ vi quyến thuộc, các tọa kỳ dư liên hoa chi thượng, châu táp vi nhiễu, nhất nhất các đắc bách vạn tam muội, hướng đại Bồ-tát nhất tâm chiêm ngưỡng.

Bấy giờ, Bồ Tát ngồi lên toà hoa sen nầy, thân tướng đều cân xứng với hoa. Vô lượng Bồ Tát dùng làm quyến thuộc, đều ngồi trên những hoa sen khác, vây khắp chung quanh. Mỗi vị đều đắc được trăm vạn tam muội, hướng về đại Bồ Tát một lòng chiêm ngưỡng.

Giảng: Lúc đó, Thập địa Bồ Tát ngự trên hoa sen báu lớn đó, thân thể của Ngài đều cân xứng với hoa sen. Ngoài ra còn có các Bồ Tát nhiều không thể tính đếm được, làm quyến thuộc của vị Bồ Tát nầy, đều ngồi trên hoa sen khắp bốn phía, vây quanh Thập địa Bồ Tát và hoa sen báu lớn. Những vị Bồ Tát nầy, cũng đều đã chứng được trăm vạn tam muội. Mọi người một lòng chuyên chú, chiêm ngưỡng Thập địa Bồ Tát ngự trên hoa sen báu lớn.

 

Phật tử! thử đại Bồ-tát tinh kỳ quyến thuộc tọa hoa tọa thời, sở hữu quang minh cập dĩ ngôn âm phổ giai sung mãn thập phương Pháp giới, nhất thiết thế giới hàm tất chấn động, ác thú hưu tức, quốc độ nghiêm tịnh, đồng hạnh Bồ Tát mị Bất-lai tập, nhân thiên âm nhạc đồng thời phát thanh, sở hữu chúng sanh tất đắc an lạc, dĩ ất tư nghị cúng dường chi cụ cúng nhất thiết Phật, chư Phật chúng hội tất giai hiển hiện.

Phật tử! Đại Bồ Tát nầy với quyến thuộc của Ngài, khi ngồi trên toà hoa sen, thì hết thảy quang minh, cùng với lời lẽ, đều đầy khắp mười phương pháp giới. Tất cả thế giới thảy đều chấn động, đường ác dừng lại, cõi nước nghiêm tịnh. Bồ Tát đồng hành đều vân tập đến. Âm nhạc trời người đồng thời vang lên. Hết thảy chúng sinh đều được an lạc, đem bất khả tư nghì đồ cúng dường, dâng cúng tất cả chư Phật. Chư Phật chúng hội thảy đều hiển hiện.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật! Vị Thập địa Bồ Tát nầy và quyến thuộc của Ngài – các vị Bồ Tát khác, khi ngự trên toà hoa sen, thì toà hoa sen đó phóng ra quang minh, cùng với những lời của các Ngài phát ra âm thanh, đầy khắp cùng mười phương pháp giới. Hết thảy mười phương thế giới, đồng thời đều chấn động! Khổ hình ở trong ba đường ác cũng dừng lại. Mười phương cõi nước cũng thanh tịnh trang nghiêm. Các Bồ Tát đồng hành đã từng tu với nhau, chẳng có vị nào mà không đến pháp hội. Tại nhân gian và trên trời đồng thời tấu âm nhạc lên, trăm ngàn vạn thứ âm thanh đồng thời vang ra. Hết thảy chúng sinh trong mười phương pháp giới, đều cảm giác an ổn khoái lạc. Đem bất khả tư nghì phẩm vật thượng hạng, cúng dường chư Phật mười phương ba đời.Ở trong pháp hội đạo tràng của mười phương chư Phật, đều hiển hiện ra đoá hoa sen báu lớn nầy và pháp tướng trang nghiêm của các Bồ Tát.

 

Phật tử! thử Bồ Tát tọa bỉ Đại liên hoa tọa thời, ư lượng (lưỡng) túc hạ phóng bách vạn a-tăng-kì quang minh, phổ chiếu thập phương chư đại địa ngục, diệt chúng sanh khổ; ư lượng tất luân phóng bách vạn a-tăng-kì quang minh, phổ chiếu thập phương chư súc sanh thú, diệt chúng sanh khổ; ư tề luân trung phóng bách vạn a-tăng-kì quang minh, phổ chiếu thập phương Diêm la Vương giới, diệt chúng sanh khổ; tùng tả hữu hiếp phóng bách vạn a-tăng-kì quang minh, phổ chiếu thập phương nhất thiết nhân thú, diệt chúng sanh khổ; tùng lưỡng thủ trung phóng bách vạn a-tăng-kì quang minh, phổ chiếu thập phương nhất thiết chư Thiên cập A-tu-la sở hữu cung điện; tùng lưỡng kiên thượng phóng bách vạn a-tăng-kì quang minh, phổ chiếu thập phương nhất thiết Thanh văn; tùng kỳ hạng bối phóng bách vạn a-tăng-kì quang minh, phổ chiếu thập phương Bích Chi Phật thân;

Tùng kỳ diện môn phóng bách vạn a-tăng-kì quang minh, phổ chiếu thập phương sơ thủy phát tâm nãi chí cửu địa chư Bồ-tát thân; tùng lượng my gian phóng bách vạn a-tăng-kì quang minh, phổ chiếu thập phương thọ chức Bồ Tát, lệnh ma cung điện tất giai bất hiện

Tùng kỳ đảnh thượng phóng bách vạn a tăng kì tam thiên đại thiên thế giới vi trần số quang minh, phổ chiếu thập phương nhất thiết thế giới chư Phật Như Lai đạo tràng chúng hội,

Phật tử! Khi Bồ Tát nầy ngự trên toà hoa sen lớn đó, thì ở dưới hai bàn chân, phóng ra trăm vạn A tăng kỳ quang minh, chiếu khắp các đại địa ngục trong mười phương, để diệt trừ khổ của chúng sinh.

Nơi hai đầu gối, phóng ra trăm vạn A tăng kỳ quang minh, chiếu khắp các cõi súc sinh trong mười phương, để diệt trừ khổ của chúng sinh.

Nơi rún phóng ra trăm vạn A tăng kỳ quang minh, chiếu khắp cõi Diêm La trong mười phương, để diệt trừ khổ của chúng sinh.

Từ hai bên hông, phóng ra trăm vạn A tăng kỳ quang minh, chiếu khắp tất cả cõi người trong mười phương, để diệt trừ khổ của chúng sinh.

Từ trong hai tay, phóng ra trăm vạn A tăng kỳ quang minh, chiếu khắp tất cả chư Thiên trong mười phương, và hết thảy cung điện của A tu la.

Từ hai vai, phóng ra trăm vạn A tăng kỳ quang minh, chiếu khắp tất cả Thanh Văn trong mười phương.

Nơi cổ và lưng, phóng ra trăm vạn A tăng kỳ quang minh, chiếu khắp thân Bích Chi Phật trong mười phương.

Nơi mặt phóng ra trăm vạn A tăng kỳ quang minh, chiếu khắp thân Bồ Tát từ sơ phát tâm, cho đến Cửu địa Bồ Tát.

Từ giữa lông mày, phóng ra trăm vạn A tăng kỳ quang minh, chiếu khắp thọ chức Bồ Tát trong mười phương, khiến cho cung điện ma đều không hiện được.

Từ trên đỉnh đầu, phóng ra trăm vạn A tăng kỳ quang minh nhiều như số hạt bụi ba ngàn đại thiên thế giới, chiếu khắp tất cả đạo tràng chúng hội chư Phật Như Lai trong mười phương thế giới

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật! Khi vị Thập địa Bồ Tát nầy ngự trên toà hoa sen báu lớn đó, thì ở dưới hai bàn chân của Ngài, phóng ra trăm vạn vô lượng số quang minh. Quang minh đó chiếu đến các đại địa ngục trong mười phương thế giới. Nơi nào có quang minh đó chiếu đến, thì sẽ diệt trừ sự thống khổ chịu khổ hình của chúng sinh trong địa ngục.

Lại ở hai đầu gối, phóng ra trăm vạn vô lượng số quang minh, chiếu khắp đến tất cả cõi súc sinh trong mười phương thế giới, diệt trừ thống khổ của chúng sinh trong đường súc sinh.

Lại ở nơi rún của Ngài, phóng ra trăm vạn vô lượng số quang minh, chiếu khắp đến Diêm la vương trong mười phương thế giới, diệt trừ sự thống khổ của ngạ quỷ.

Lại từ hai bên hông của Ngài, phóng ra trăm vạn vô lượng số quang minh, chiếu khắp đến cõi người trong mười phương thế giới, diệt trừ sự thống khổ chịu khổ chịu nạn của con người.

Lại từ hai tay phóng ra trăm vạn vô lượng số quang minh, chiếu khắp đến các bậc Thanh Văn trong mười phương thế giới, khiến cho họ phá vô minh hiển pháp tánh.

Lại từ cổ và lưng của Ngài, phóng ra trăm vạn vô lượng số quang minh, chiếu khắp đến các bậc Bích Chi Phật trong mười phương thế giới, khiến cho họ phát tâm đại thừa.

Lại từ trên mặt của Ngài, phóng ra trăm vạn vô lượng số quang minh, chiếu khắp đến Bồ Tát sơ phát tâm, cho đến các vị Bồ Tát Cửu địa trong mười phương thế giới.

Lại từ giữa lông mày phóng ra trăm vạn vô lượng số quang minh, chiếu khắp đến thọ chức Bồ Tát trong mười phương thế giới – Đại Sĩ thọ quán đảnh vị. Quang minh đó là do sức oai đức của đại Bồ Tát, nơi nào được chiếu đến, thì tất cả cung điện của ma vương, đều bị che khuất, không thể hiển hiện được.

Lại từ trên đảnh môn của Ngài, phóng ra trăm vạn vô lượng số quang minh, nhiều như số hạt bụi ba ngàn đại thiên thế giới, chiếu khắp đến pháp hội đạo tràng của chư Phật trong mười phương thế giới. Thập địa Bồ Tát phóng ra đại quang minh, chiếu khắp cùng mười phương pháp giới, trong mười phương pháp giới chẳng có một chỗ nào mà chẳng có quang minh chiếu đến.

 

Hữu nhiễu thập tạp, trụ hư không trung, thành quang minh võng, danh: sí nhiên quang minh, phát khởi chủng chủng chư cúng dường sự cúng dường ư Phật, dư chư Bồ-tát tùng sơ phát tâm nãi chí cửu địa sở hữu cúng dường nhi bỉ ư thử, bách phân bất cập nhất, nãi chí toán số thí dụ sở bất năng cập.

Kỳ quang minh võng phổ ư thập phương nhất nhất Như Lai chúng hội chi tiền, vũ chúng diệu hương, hoa man, y phục, tràng phan, bảo cái, chư ma-ni đẳng trang nghiêm chi cụ dĩ vicúng dường, giai tùng xuất thế thiện căn sở sanh, siêu quá nhất thiết thế gian cảnh giới. Nhược hữu chúng sanh kiến tri thử giả, giai ư A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề đắc Bất-thoái-chuyển.

Nhiễu bên phải mười vòng, rồi trụ ở trong hư không, thành lưới quang minh, tên là Xí nhiên quang minh. Sinh ra đủ thứ đồ cúng dường, để cúng dường chư Phật. Các Bồ Tát khác, từ sơ phát tâm cho đến Cửu địa, hết thảy đồ cúng dường không bằng được, trăm phần chẳng bằng một, cho đến toán số ví dụ cũng không bằng được.

Lưới quang minh đó, ở trước mỗi chúng hội của Như Lai trong mười phương, mưa xuống các hương thơm, tràng hoa, y phục, tràng phan lọng báu, các đồ trang nghiêm ma ni, dùng để cúng dường. Đều do căn lành xuất thế sinh ra, hơn hẳn tất cả cảnh giới thế gian. Nếu có chúng sinh thấy biết sự việc nầy, thì đều đắc được không thối chuyển nơi A nậu đa la tam miệu tam bồ đề.

Giảng: Đại quang minh vừa nói ở trên, chiếu khắp mười pháp giới rồi, nhiễu quanh bên phải pháp hội mười vòng, rồi dừng lại ở trong hư không phía trên đạo tràng, kết thành lưới đại quang minh, lưới quang minh đó tên là “Xí nhiên quang minh”.

Lúc đó, Thập địa Bồ Tát lại phát tâm làm các thứ Phật sự cúng dường – Tài cúng dường, pháp cúng dường, dùng để cúng dường mười phương chư Phật và Phật Thích Ca Mâu Ni. Phẩm vật cúng dường đều trân quý thượng hạng ít có trên thế gian, chẳng những tại nhân gian khó thấy, mà tất cả phẩm vật cúng dường của các Bồ Tát ở trong pháp hội – bao quát các Bồ Tát từ sơ phát tâm cho đến Cửu địa Bồ Tát, không thể nào so sánh được, trăm phần chẳng bằng một. Thậm chí, muốn dùng phương pháp toán số để tính lường cũng không biết được, muốn tìm một ví dụ thích đáng cũng tìm không ra. Lưới quang minh đó, đến khắp cùng đạo tràng pháp hội của mỗi vị Phật trong mười phương, trong lưới quang minh đó, mưa xuống hương thơm thượng diệu, còn có tràng hoa, y phục, tràng phan, lọng báu, ma ni báu .v.v… các thứ cúng phẩm trang nghiêm, dâng lên cúng dường chư Phật. Đồ cúng thượng diệu trân quý hiếm có trên đời đó, chẳng phải tìm thấy được trên thế gian, mà là do từ trong đời quá khứ, Bồ Tát tu hành Bồ Tát đạo, thành tựu công đức xuất thế, mà sinh ra căn lành, mới có cảnh giới đó. Nó vượt qua tất cả cảnh giới thế gian. Nếu như có chúng sinh thấy được cảnh giới đó, thị họ nhất định sẽ đắc được bất thối chuyển Phật đạo Vô Thượng Chánh Đẳng Chánh Giác.

 

Phật tử! thử đại quang minh tác ư như thị cúng dường sự tất, phục nhiễu thập phương nhất thiết thế giới nhất nhất chư Phật đạo tràng chúng hội, Kinh thập tạp dĩ, tùng chư Như Lai túc hạ nhi nhập. Nhĩ thời, chư Phật cập chư Bồ-tát, tri mỗ thế giới trung, mỗ Bồ-Tát Ma-ha-tát năng hạnh như thị quảng đại chi hạnh đáo thọ chức vị.

Phật tử ! Đại quang minh đó làm việc cúng dường như vậy rồi, lại nhiễu tất cả thế giới trong mười phương, nơi mỗi đạo tràng chúng hội của chư Phật đủ mười vòng, rồi vào dưới chân của các Như Lai. Bấy giờ, chư Phật và các Bồ Tát, biết đại Bồ Tát nào, ở trong thế giới nào, làm được hạnh rộng lớn như vậy, đến bậc thọ chức.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật! Lưới đại quang minh nầy làm Phật sự cúng dường chư Phật rồi, lại nhiễu bên phải mười vòng tất cả thế giới trong mười phương, và hết thảy đạo tràng pháp hội của chư Phật. Nhiễu xong rồi, lưới quang minh đó lại vào dưới bàn chân của mỗi vị Như Lai trong mười phương thế giới. Tại sao trên đảnh Bồ Tát Thập địa phóng ra quang minh phải vào dưới chân của Phật ? Có hai ý nghĩa:

1. Biểu thị sự cung kính cao thâm nhất. Tuy nhiên Thập địa đã đạt được cảnh giới không thể nghĩ bàn, nhưng ở trước chư Phật, không thể tự mình có tâm cao ngạo. Theo trình độ tu chứng mà nói, thì Thập địa chỉ là bậc cao nhất trong Thập địa, chưa đạt đến quả Phật viên mãn. Thần thông trí huệ của Ngài còn thua Phật xa lắm, cho nên Bồ Tát ở đâu cũng biểu hiện cung kính Phật, không quên mình vẫn là đệ tử của Phật. Chẳng những không thể biểu thị có tâm cống cao ngã mãn đối với Phật, mà đối với bất cứ ai cũng vậy.

2. Là Như Lai hạ nhiếp, cho nên dưới chân phóng quang. Bồ Tát là thượng nhiếp, quang thì vào trong cảnh giới của Phật, là bình đẳng nhiếp với nhau. Khi đại quang minh nầy nhiếp với nhau, thì chư Phật và hết thảy Bồ Tát, lập tức biết ở trong thế giới nào, có vị Bồ Tát nào, Ngài tu tập đủ thứ căn lành xuất thế, Ngài có pháp môn rộng lớn như vậy, đã đạt đến bậc thọ chức – thọ quán đảnh vị.

 

Phật tử! Thị thời, thập phương vô lượng vô biên nãi chí cửu địa chư Bồ-tát chúng giai lai vi nhiễu, cung kính cúng dường, nhất tâm quan sát. Chánh quan sát thời, kỳ chư Bồ-tát tức các hoạch đắc thập thiên tam muội.

Phật tử ! Bấy giờ, mười phương vô lượng vô biên Bồ Tát, cho đến chúng hội Bồ Tát Cửu địa, đều đến vây quanh, cung kính cúng dường, một lòng quán sát vị đại Bồ Tát nầy. Đương lúc quán sát, thì các Bồ Tát đó, đều đắc được mười ngàn tam muội.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật! Khi chư Phật và các Bồ Tát làm như ở trên vừa nói, thì có vô số Bồ Tát không thể tính biết được, cùng với Cửu địa và các Bồ Tát bậc dưới, đều đến vây quanh vị Bồ Tát Pháp vân địa nầy, cung kính cúng dường vị Bồ Tát nầy, chuyên tâm một lòng quán sát cảnh giới của vị Bồ Tát Thập địa nầy. Đương lúc các Ngài quán sát, thì ai nấy đều lập tức đắc được mười ngàn tam muội.

 

Đương nhĩ chi thời, thập phương sở hữu thọ chức Bồ Tát, giai ư Kim cương trang nghiêm ức đức tướng trung xuất đại quang minh, danh: năng hoại ma oán, bách vạn a-tăng-kì quang minh dĩ viquyến thuộc, phổ chiếu thập phương, hiện ư vô lượng thần thông biến hóa; tác thị sự dĩ, nhi lai nhập thử Bồ-Tát Ma-ha-tát Kim cương trang nghiêm ức đức tướng trung; kỳ quang nhập dĩ, lệnh thử Bồ Tát sở hữu trí tuệ, thế lực tăng trưởng qua bách thiên bội.

Bấy giờ, hết thảy Bồ Tát thọ chức trong mười phương, đều ở trong tướng ngực kim cang trang nghiêm, phóng ra quang minh, tên là Năng Hoại Ma Oán. Có trăm vạn A tăng kỳ quang minh làm quyến thuộc, chiếu khắp mười phương, hiện vô lượng thần thông biến hoá. Sau đó lại trở về trong tướng ngực kim cang trang nghiêm của đại Bồ Tát nầy, khi quang minh đó vào rồi, khiến cho hết thảy trí huệ thế lực của Bồ Tát nầy, càng tăng trưởng gấp trăm ngàn lần.

Giảng: Đương lúc chư Phật và các Bồ Tát quán sát Thập địa Bồ Tát, thì hết thảy Bồ Tát thọ chức vị quán đảnh trong mười phương, các Ngài đều là đại Bồ Tát trợ giúp Phật tuyên hoá Phật pháp, giáo hoá chúng sinh. Mọi người đồng thời đều ở trong “tướng ngực kim cang trang nghiêm”, phóng ra đại quang minh. “Tướng ngực kim cang trang nghiêm” là một tướng tốt của Bồ Tát. Kim cang là biểu thị nguyện lực của Bồ Tát, hạnh lực của Bồ Tát, tâm của Bồ Tát đều kiên cố giống như kim cang. “Trang nghiêm” là căn lành xuất thế tích tụ của Bồ Tát tu trì, thành tựu phước đức, dùng làm sự trang nghiêm của Bồ Tát. “Ngực” là trước ngực, nghĩa là biểu thị ngực của Bồ Tát nầy vạn đức trang nghiêm. Ngực của Bồ Tát chỉ có tư tưởng lợi ích chúng sinh, chưa từng tính toán lợi ích cho chính mình. Chỉ biết có người, không biết có mình, đó tức là “Tướng ngực kim cang trang nghiêm”. “Tướng” thì phải có nghiệp thiện đức hạnh siêu việt, mới có thể thành tựu tướng như vậy. “Đức hạnh” là chỉ lục độ vạn hạnh mà nói. Lục độ vạn hạnh viên mãn rồi, những gì cần làm đã làm xong, mới có “tướng ngực kim cang trang nghiêm” nầy. Các đại Bồ Tát thọ chức trong pháp hội, đều từ trong tướng ngực kim cang trang nghiêm phóng ra quang minh, quang minh đó tên là “Năng hoại ma oán”, hay phá hoại tất cả mọi cừu oán của ma. Ngoài quang minh đó ra, còn có trăm vạn A tăng kỳ quang minh làm quyến thuộc, chiếu khắp đến mười phương thế giới, hiển hiện ra không biết bao nhiêu thần thông biến hoá không thể nghĩ bàn. Hiển hiện như vậy rồi, quang minh đó lại vào trong “tướng ngực kim cang trang nghiêm” của Thập địa Bồ Tát. Quang minh đó vào trong tướng đó rồi, liền khiến cho Thập địa Bồ Tát vốn có trí huệ, và thần thông thế lực của Ngài, lập tức tăng trưởng, vượt trội gấp trăm ngàn lần.

 

Nhĩ thời, thập phương nhất thiết chư Phật tùng my gian xuất thanh Tịnh Quang minh, danh: tăng ích nhất thiết trí thần thông, vô số quang minh dĩ viquyến thuộc, phổ chiếu thập phương nhất thiết thế giới, hữu nhiễu thập tạp, thị hiện Như Lai quảng đại tự tại, khai ngộ vô lượng bách thiên ức na-do-tha chư Bồ-tát chúng, chu biến chấn động nhất thiết Phật sát, diệt trừ nhất thiết chư ác đạo khổ, ẩn tế nhất thiết chư ma cung điện, thị nhất thiết Phật đắc Bồ-đề xứ đạo tràng chúng hội trang nghiêm uy đức

Như thị phổ chiếu tận hư không biến Pháp giới nhất thiết thế giới dĩ, nhi lai chí thử Bồ Tát hội thượng châu táp hữu nhiễu, thị hiện chủng chủng trang nghiêm chi sự;

Bấy giờ, mười phương tất cả chư Phật, từ giữa lông mày, phóng ra quang minh thanh tịnh, tên là Tăng Ích Nhất Thiết Trí Thần Thông, có vô số quang minh dùng làm quyến thuộc. Chiếu khắp mười phương tất cả thế giới, nhiễu bên phải mười vòng. Thị hiện tự tại quảng đại của Như Lai, khai ngộ vô lượng trăm ngàn ức Na do tha các chúng Bồ Tát. Chấn động khắp cùng tất cả cõi Phật, diệt trừ tất cả khổ trong các đường ác, che lấp tất cả cung điện của ma. Hiển bày tất cả những nơi chư Phật được bồ đề, đạo tràng chúng hội, trang nghiêm oai đức. Chiếu khắp tận hư không biến pháp giới tất cả thế giới như vậy rồi, bèn đến ở trên hội Bồ Tát nầy, nhiễu quanh bên phải rồi thị hiện đủ thứ sự trang nghiêm.

Giảng: Khi Thập địa Bồ Tát nhiếp đại quang minh nầy, nhờ đó mà khiến cho trí huệ thế lực tăng trưởng gấp trăm ngàn lần. Lúc đó, mười phương chư Phật đều từ giữa lông mày, phóng ra một luồng quang minh thanh tịnh, tên là “Tăng Ích Nhất Thiết Trí Thần Thông”. Quang minh đó liền tăng trưởng trí huệ của Bồ Tát, cũng lợi ích chúng sinh. Ngoài ra, lại có vô số quang minh làm quyến thuộc Quang Minh Thanh Tịnh, chiếu sáng khắp mười phương tất cả thế giới. Nhiễu bên phải mười vòng, sau đó thị hiện sự tự tại quảng đại của Phật, thị hiện công đức tự tại rộng lớn của Phật, thị hiện diệu dụng tự tại quảng đại của Phật, lại thị hiện thần thông tự tại quảng đại của Phật. Nhờ quang minh nầy chiếu đến, mà khiến cho vô lượng trăm ngàn ức Na do tha Bồ Tát đều khai đại ngộ. Lúc đó, đại địa cũng chấn động khắp, mười phương pháp giới tất cả cõi Phật, cũng đều chấn động như vậy. Quang minh đó lại hay diệt trừ thống khổ trong tất cả đường ác, khiến cho sinh ra tất cả điều thiện. Lại hay che lấp tất cả cung điện của ma vương, phá tan lưới ma. Ở trong quang minh đó, lại thị hiện chỗ chư Phật chứng ngộ bồ đề giác đạo, ở dưới cội bồ đề tụ chúng làm Phật sự, chuyển bánh xe pháp. Pháp hội trang nghiêm phi thường, Bồ Tát ở trong pháp hội đều là đại Bồ Tát có đại oai đức.

Quang minh đó chiếu khắp đến tận hư không biến pháp giới tất cả thế giới như vậy rồi, lại trở về trên pháp hội của Thập địa Bồ Tát, nhiễu quanh bên phải đạo tràng, lại thị hiện đủ thứ việc thần diệu trang nghiêm.

 

Hiện thị sự dĩ, tùng đại Bồ-tát đảnh thượng nhi nhập, kỳ quyến thuộc quang minh diệc các nhập bỉ chư Bồ-tát đảnh. Đương nhĩ chi thời, thử Bồ Tát đắc tiên sở vị đắc bách vạn tam muội, danh vi: dĩ đắc thọ chức chi vị, nhập Phật cảnh giới, cụ túc thập lực, đọa tại Phật số.

Hiện những việc đó rồi, bèn đi vào trên đảnh của đại Bồ Tát. Các quang minh quyến thuộc đó, cũng đều đi vào đỉnh của các Bồ Tát đó. Bầy giờ, Bồ Tát đó đắc được trăm vạn tam muội mà trước kia chưa đắc được, đây gọi là đã được bậc thọ chức, vào cảnh giới của Phật, đầy đủ mười lực, dự vào số chư Phật.

Giảng: Quang minh đó hiển hiện ra đủ thứ việc thần diệu rồi, nhập vào trên đỉnh đầu của Bồ Tát Thập địa – Pháp vân địa. Quang minh làm quyến thuộc cũng đều nhập vào trên đỉnh đầu của họ. Lúc đó, vị Thập địa Bồ Tát lại chứng đắc trăm vạn tam muội mà trước kia chưa từng đắc được. Đây là đã đắc được bậc thọ chức, đã vào cảnh giới của Phật, đầy đủ mười lực của Phật, từ đây sẽ liệt vào trong danh số của Phật. Mười phương chư Phật lại có thêm một vị bổ Phật mới. Vì còn có hai quả vị Đẳng giác và Diệu giác chưa viên mãn thành tựu.

 

Phật tử! như Chuyển luân Thánh Vương sở sanh Thái-Tử, mẫu thị chánh hậu, thân tướng cụ túc. Kỳ Chuyển luân Vương lệnh thử Thái-Tử tọa bạch tượng bảo diệu kim chi tọa, trương Đại võng mạn, kiến Đại tràng phan, nhiên hương tán hoa, tấu chư âm nhạc, thủ tứ đại hải thủy trí kim bình nội, Vương chấp thử bình quán Thái-Tử đảnh, Thị thời tức danh: thọ Vương chức vị, đọa tại quán đảnh sát lợi Vương số, tức năng cụ túc hành thập thiện đạo, diệc đắc danh vi: Chuyển luân Thánh Vương.

Phật tử ! Như Chuyển Luân Thánh Vương sinh ra thái tử, mẹ là hoàng hậu, thân tướng đầy đủ. Vua Chuyển Luân Vương bảo thái tử ngồi trên toà voi trắng báu vàng đẹp, giăng lưới màn lớn, kiến lập tràng phan lớn, đốt hương rải hoa, tấu lên các âm nhạc. Lấy nước bốn biển lớn chứa trong bình vàng, vua cầm bình nầy, rưới nước lên đầu thái tử. Bấy giờ liền gọi là thọ chức vị vua, dự vào số quán đảnh vua sát lợi. Liền đầy đủ thực hành thập thiện đạo, cũng gọi là Chuyển Luân Thánh Vương.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Ví như Chuyển Luân Vương sinh thái tử, vì mẹ là hoàng hậu – đệ nhất phu nhân, thân phận của thái tử khác với những con cái khác. Hơn nữa, cha của thái tử có ba mươi hai tướng tốt, cũng có những vẻ đẹp. Mẹ của thái tử cũng đoan trang xinh đẹp, tài đức dung nhan đầy đủ, sinh con ra đương nhiên thân tướng đầy đủ. Vua Chuyển Luân Vương bảo thái tử ngồi trên toà voi báu màu trắng làm bằng vàng rất đẹp, giăng lưới màng rộng lớn, kiến tạo tràng lớn và phan lớn. Đốt lên hương thơm nhất, rải đủ thứ hoa tươi, lại diễn tấu các thứ âm nhạc hay. Lấy nước trong bốn biển lớn – nước bốn biển đông nam tây bắc, đựng trong bình vàng. Bấy giờ, vua Chuyển luân cầm bình vàng, rưới nước bốn biển lên đầu thái tử. Nghi thức nầy gọi là “thọ chức vị vua”. Từ đây trở đi chính thức kế thừa ngôi vua làm Chuyển Luân Thánh Vương, liệt vào trong danh vị vua sát lợi, bèn có đầy đủ tư cách thực hành thập thiện nghiệp đạo, tức cũng có thể gọi là Chuyển Luân Thánh Vương.

 

Bồ Tát thọ chức diệc phục như thị, chư Phật trí thủy quán kỳ đảnh cố, danh vi: thọ chức; cụ túc Như Lai thập chủng lực cố, đọa tại Phật số.

Bồ Tát thọ chức cũng lại như vậy. Vì nước trí huệ của chư Phật rưới lên đảnh của Ngài, gọi là thọ chức. Vì đầy đủ mười lực của Như Lai, nên dự vào số chư Phật.

Giảng: Thập địa Bồ Tát thọ chức cũng giống như vậy. Trí huệ của mười phương chư Phật, như nước bốn biển lớn, rưới vào trong tâm của vị Bồ Tát nầy, cho nên cũng gọi là thọ chức. Vì Bồ Tát đã tu chứng đến Thập địa, đã đầy đủ mười lực giống như Phật, cho nên được liệt vào trong danh vị của Phật.

 

Phật tử! thị danh: Bồ Tát thọ đại trí chức. Bồ Tát dĩ thử đại trí chức cố, năng hạnh vô lượng bách thiên vạn ức na-do-tha nan hành chi hạnh, tăng trưởng vô lượng trí tuệ công đức, danh vi: an trụ Pháp vân địa.

Phật tử ! Đó gọi là Bồ Tát thọ chức đại trí. Bồ Tát nhờ chức đại trí nầy, nên thực hành được vô lượng trăm ngàn vạn ức Na do tha hạnh khó làm, tăng trưởng vô lượng trí huệ công đức, gọi là an trụ Pháp vân địa.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật! Ở trước tôi đã nói qua nghi thức lễ quán đảnh là một ví dụ. Tại phương diện Bồ Tát mà nói, thì gọi là “Bồ Tát thọ chức đại trí”. Nghĩa là nói đại Bồ Tát  thọ chức đại trí huệ rồi, phải vào nơi Phật vị, chẳng bao lâu sẽ thành Phật. Bồ Tát đã thọ chức đại trí làm hậu bổ Phật, thực hành vô lượng trăm ngàn vạn ức Na do tha việc không dễ làm được. Nào là: Khó làm mà làm được, khó nhẫn mà nhẫn được, khó thọ mà thọ được, khó trì mà trì được; bất cứ việc gì người làm không được, Bồ Tát không từ ngàn hạnh vạn khổ, quyết không bỏ qua, làm được mục đích mời ngừng, đây gọi là khó làm mà làm được. Bồ Tát có nguyện lực hằng tâm, Ngài luôn tinh tấn không giải đãi, hay nhẫn thọ không thay đổi, hay thanh tịnh thiền định, hay siêng tu tập Bát Nhã, hay nghiêm cẩn trì giới, hay viên mãn tu thành tựu bố thí, như vậy mới có thể tăng trưởng vô lượng trí huệ, tích tập vô lượng công đức. Tu hành như vậy, thì sẽ tiến vào Pháp vân địa – Địa thứ mười, gọi là “An trụ Pháp vân địa”.

 

Phật tử! Bồ-Tát Ma-ha-tát trụ thử Pháp vân địa, như thật tri dục giới tập, sắc giới tập, vô sắc giới tập, thế giới tập, Pháp giới tập, hữu vi giới tập, vô vigiới tập, chúng sanh giới tập, thức giới tập, hư không giới tập, Niết Bàn giới tập.

Thử Bồ Tát như thật tri chư kiến phiền não hành tập, tri thế giới thành hoại tập, tri Thanh văn hành tập, Bích Chi Phật hành tập, Bồ Tát hạnh tập, Như Lai lực vô sở úy sắc thân Pháp thân tập, nhất thiết chủng nhất thiết trí trí tập, thị đắc Bồ-đề chuyển pháp luân tập, nhập nhất thiết pháp phân biệt quyết định trí tập. Cử yếu ngôn chi, dĩ nhất thiết trí, tri nhất thiết tập.

Phật tử ! Đại Bồ Tát trụ tại Pháp vân địa nầy, biết như thật về : Dục giới tập, sắc giới tập, vô sắc giới tập, thế giới tập, pháp giới tập, hữu vi giới tập, vô vi giới tập, chúng sinh giới tập, thức giới tập, hư không giới tập, Niết Bàn giới tập.

Bồ Tát nầy biết như thật về : Chư kiến phiền não hạnh tập, thế giới thành hoại tập, Thanh Văn hạnh tập, Bích Chi Phật hạnh tập, Bồ Tát hạnh tập, Như Lai lực vô sở uý sắc thân pháp thân tập, trí Nhất thiết chủng Nhất thiết trí tập, thị hiện được bồ đề chuyển bánh xe pháp tập, vào tất cả pháp phân biệt quyết định trí tập. Tóm lại, dùng Nhất thiết trí, biết tất cả tập.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Khi vị đại Bồ Tát nầy tu lục độ vạn hạnh, tích tập đủ thứ căn lành, trụ nơi Pháp vân địa, thì Ngài đã chứng đắc Vô thượng trí. Ngài biết chân thật về nguyên nhân tất cả phiền não trong dục giới, và tập tụ phiền não của tất cả chúng sinh trong dục giới. Ngài lại biết chân thật về nguyên nhân đủ thứ tập khí chưa trừ sạch của chư Thiên sắc giới. Ngài lại biết tất cả vọng tưởng của chúng sinh trong tận hư không biến pháp giới. Ngài lại biết hết thảy tất cả chúng sinh trên thế giới, đều có vô lượng tham sân si. Ngài lại biết tất cả chúng sinh trong tận hư không biến pháp giới, đều có nguyên nhân vô minh. Ngài lại biết pháp hữu vi có hình có tướng. Ngài lại biết pháp vô vi không hình không tướng không chỗ làm. Ngài lại biết nguyên nhân tích tụ tất cả phiền não, của hết thảy tất cả chúng sinh. Ngài lại biết nguyên nhân kết thành tất cả thức giới. Ngài lại biết tất cả hư không giới. Ngài lại biết tất cả Niết Bàn giới.

Vị Bồ Tát Thập địa nầy, Ngài biết chân thật về đạo lý và nhân duyên của tất cả chư kiến phiền não. Chư kiến bao quát chánh tri chánh kiến, tà tri tà kiến, và nhân tố tất cả vô minh phiền não. Ngài lại biết thế giới hình thành như thế nào, lại hoại diệt ra sao, những quan hệ đó Ngài đều biết. Ngài lại biết bậc Thánh Thanh Văn tu pháp bốn diệu đế – Khổ, tập, diệt, đạo, mà thành đạo. Ngài lại biết quá trình bậc Thánh Bích Chi Phật tu pháp mười hai nhân duyên mà chứng quả. Ngài lại biết Bồ Tát đại thừa tu lục độ vạn hạnh, khó hành khổ hạnh, đại bi đại nguyện lợi ích chúng sinh. Ngài lại biết nguyên nhân Như Lai chứng được mười lực, bốn vô sở uý, mà thành tựu sắc thân cùng pháp thân, và thành tựu Nhất thiết chủng trí, Nhất thiết trí huệ thù thắng, thị hiện được vô thượng bồ đề và chuyển bánh xe pháp. Thập địa Bồ Tát hay vào sâu tất cả pháp, hay phân biệt tất cả sự việc, có Nhất thiết trí quyến định. Tóm lại, bất quá chỉ đưa ra những điểm quan trọng để nói. Vị Thập địa Bồ Tát nầy – Pháp vân địa, Ngài dùng Nhất thiết trí huệ, biết tất cả tụ tập phiền não, tất cả tụ tập hạnh môn, tất cả tụ tập đử thứ trí huệ.

 

Phật tử! thử Bồ-Tát Ma-ha-tát dĩ như thị thượng thượng giác tuệ, như thật tri chúng sanh nghiệp hóa, phiền não hóa, chư kiến hóa, thế giới hóa, Pháp giới hóa, Thanh văn hóa, Bích Chi Phật hóa, Bồ Tát hóa, Như Lai hóa, nhất thiết phân biệt vô phân biệt hóa, như thị đẳng giai như thật tri.

Phật tử ! Đại Bồ Tát nầy, dùng giác huệ tối thượng như vậy, biết như thật về : Chúng sinh nghiệp hoá, phiền não hoá, chư kiến hoá, thế giới hoá, pháp giới hoá, Thanh Văn hoá, Bích Chi Phật hoá, Bồ Tát hoá, Như Lai hoá, tất cả phân biệt không phân biệt hoá. Đều biết như thật như vậy.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật! Vị đại Bồ Tát nầy, Ngài dùng trí huệ giác ngộ tối thượng như đã nói ở trên, biết chân thật về nghiệp của chúng sinh tạo ra, có sự biến hoá như thế nào. Phiền não của chúng sinh lại biến hoá ra sao. Tất cả tri kiến của chúng sinh lại có biến hoá như thế nào. Thế giới nầy có sự biến hoá như thế nào. Pháp giới nầy lại có biến hoá như thế nào. Thanh Văn tu pháp bốn đế lại có sự biến hoá như thế nào. Bích Chi Phật tu mười hai nhân duyên lại biến hoá ra sao. Bồ Tát tu lục độ vạn hạnh lại có biến hoá như thế nào. Phật thành tựu mười lực, bốn vô sở uý, mười tám pháp bất cộng, lại có sự biến hoá như thế nào. Tất cả sự phân biệt và không phân biệt lại có sự biến hoá khác nhau như thế nào. Những gì vừa nói ở trên, Thập địa Bồ Tát đều biết chân thật.

 

Hựu như thật tri Phật trì, Pháp trì, tăng trì, nghiệp trì, phiền não trì, thời trì, nguyện trì, cúng dường trì, hành trì, kiếp trì, trí trì, như thị đẳng giai như thật tri.

Lại biết như thật về : Phật trì, Pháp trì, Tăng trì, nghiệp trì, phiền não trì, thời trì, nguyện trì, cúng dường trì, hành trì, kiếp trì, trí trì, đều biết như thật như vậy.

Giảng: Thập địa Bồ Tát lại biết chân thật về Phật trụ trì trên thế giới nầy như thế nào. Pháp trụ trì trên thế giới nầy như thế nào. Tăng nhân lại trụ trì trên thế giới nầy như thế nào. Ngài đều biết tình huống sự thật Tam Bảo trụ thế. Ngài lại biết nhân loại thọ nghiệp lực trì sử. Sức lực phiền não khiến con người lưu chuyển như thế nào, không thể thoát khỏi sự trói buộc. Thời gian trụ trì thế gian như thế nào. Nguyện lực lại khiến con người bất khuất mà đạt thành đạo nghiệp như thế nào. Cúng dường lại trụ trì thiện hạnh như thế nào. Hành trụ trì như thế nào. Kiếp thành tựu trụ thế như thế nào. Trí huệ trụ trì tiến dẫn vạn hạnh như thế nào. Đủ thứ vấn đề tính chất khác nhau như vậy, Bồ Tát đều biết chân thật như lý như pháp.

 

Hựu như thật tri chư Phật Như Lai nhập vi tế trí, sở vị: tu hành vi tế trí, mạng chung vi tế trí, thọ sanh vi tế trí, xuất gia vi tế trí, hiện thần thông vi tế trí, thành chánh giác vi tế trí, chuyển pháp luân vi tế trí, trụ thọ mạng vi tế trí, Bát Niết Bàn vi tế trí, giáo pháp trụ vi tế trí, như thị đẳng giai như thật tri.

Lại biết như thật chư Phật Như Lai vào vi tế trí. Đó là : Tu hành vi tế trí, mạng chung vi tế trí, thọ sinh vi tế trí, xuất gia vi tế trí, hiện thần thông vi tế trí, thành Chánh Giác vi tế trí, chuyển pháp luân vi tế trí, trụ thọ mạng vi tế trí, Bát Niết Bàn vi tế trí, giáo pháp trụ vi tế trí, đều biết như thật như vậy.

Giảng: Thập địa Bồ Tát lại biết chân thật Phật vào sâu trí huệ vi tế như thế nào. Trí huệ nầy chẳng phải Bồ Tát sơ phát tâm có thể vào được, Thập địa Bồ Tát Ngài đều minh bạch được nguyên nhân chư Phật vào được. Như đã nói tu hành đắc được trí huệ vi tế. Công phu tu đạo là “Sai một ly, đi ngàn dặm”, khởi một chút vọng tưởng cho rằng không quan trọng, nhưng lập tức cắt đứt con đường bồ đề, trồng xuống hạt giống địa ngục. Do đó, người tu đạo ngàn vạn đừng tuỳ tiện dấy vọng niệm, sẽ tránh khỏi thọ kết quả không tốt. Đây là nguyên nhân khi tu đạo phải chú ý vi tế trí huệ, phải minh bạch đạo lý. Bồ Tát còn biết khi lâm chung thì phải chú ý tánh trọng yếu vi tế trí huệ, phải làm thế nào mới có thế sinh về đường lành, còn làm thế nào sẽ sanh vào đường ác. Thọ sanh vi tế trí, tức là phải làm thế nào mới có thể thọ sinh vào ba đường lành, để tránh khỏi thọ vào bàng sinh chịu khổ. Xuất gia vi tế trí, các vị đừng cho rằng xuất gia là chuyện dễ dàng.

Ít nhất cũng có sự quyết tâm lớn nhất, phải buông bỏ được cha mẹ vợ con anh em bạn bè, công danh phú quý đều không màng, chí nguyện như vậy cũng là quyết tâm, cũng có thể nói là trí huệ, chân chánh trí huệ, vi tế trí huệ. Hiện thần thông vi tế trí, biểu hiện thần thông, phải hợp thời đúng lúc, bằng không thì sẽ thọ hiệu quả ngược lại. Thành Chánh Giác vi tế trí, tu đạo chứng quả, khó làm mà làm được, mới thành Phật đạo, đây nhất định phải có trí vi tế tối thượng. Chuyển pháp luân vi tế trí, phải chuyển bánh xe pháp như thế nào, giáo hoá chúng sinh, mới có thể đạt được mục đích cứu độ chúng sinh. Trụ thọ mạng vi tế trí, phải nuôi dưỡng sanh mạng như thế nào, mới có thể khiến cho thọ mạng sống lâu. Bát Niết Bàn vi tế trí, Phật thị hiện nhân gian, thực hành việc hoá độ, khiến cho chúng sinh khai mở tri kiến Phật, sau đó vào Bát Niết Bàn, quá trình thời gian đó, cũng có đại trí huệ mới lãnh đạo được vạn hạnh. Nên vào Niết Bàn như thế nào, cũng phải có vi tế trí huệ quyết định. Giáo pháp trụ vi tế trí, giáo lý của Phật nói, diệu pháp nói ra, nên như thế nào mới trụ thế lâu dài, đây cũng phải có vi tế trí huệ để an bài. Ở trên nói về đủ thứ tác dụng của vi tế trí, Thập địa Bồ Tát đều biết chân thật rõ ràng.

 

Hựu nhập Như Lai bí mật xứ, sở vị: thân bí mật, ngữ bí mật, tâm bí mật, thời phi thời tư lượng bí mật, thọ Bồ Tát kí bí mật, nhiếp chúng sanh bí mật, chủng chủng thừa bí mật, nhất thiết chúng sanh căn hành sái biệt bí mật, nghiệp sở tác bí mật, đắc Bồ-đề hạnh bí mật, như thị đẳng giai như thật tri.

Lại vào nơi bí mật của Như Lai. Đó là: Thân bí mật, lời bí mật, tâm bí mật. Thời phi thời tư lường bí mật, thọ ký Bồ Tát bí mật, nhiếp chúng sinh bí mật, đủ thứ thừa bí mật, tất cả chúng sinh căn hạnh sai biệt bí mật, tạo nghiệp bí mật, được Bồ Tát hạnh bí mật, đều biết như thật như vậy.

Giảng: Thập địa Bồ Tát lại có thể vào sâu nơi bí mật của Phật. Những gì là nơi bí mật của Phật ? Tức là: Vì đây nói mà kia không biết, vì kia nói mà đây không biết, đó đây không biết nhau, nên gọi là bí mật. Phật vì tất cả chúng sinh nói pháp, chúng sinh đều hiểu biết được của mình mà chẳng biết người khác, cho nên nói là nơi bí mật của Phật. Như Kinh văn đã nói: Thân bí mật, tức thân nghiệp bí mật, lời nói bí mật, tâm ý bí mật, đây là ba nghiệp bí mật. Phải tu hành như thế nào mới có thể tiêu trừ tội ba nghiệp, và còn có thể tăng trưởng căn lành ba nghiệp. Thời và phi thời tư lường đều có sự bí mật. Thọ ký Bồ Tát bí mật, tức là khi mỗi vị đại Bồ Tát tu chứng đến quả vị cuối cùng, thì có chư Phật đến vì các Ngài mà thọ ký, chứng minh Ngài lúc nào thành Phật, cõi nước thành Phật gọi là gì ? Thời gian trụ thế bao lâu .v.v… Nhiếp chúng sinh bí mật, dùng phương pháp gì nhiếp thọ chúng sinh, giáo hoá chúng sinh. Đủ thứ thừa bí mật, bao quát Thanh Văn thừa, Duyên Giác thừa, Bồ Tát thừa, và Thiên nhân thừa, trong các thừa nầy có gì khác nhau sai biệt bí mật. Hết thảy tất cả các phẩm loại chúng sinh, trong quá khứ gieo trồng gốc lành, tu hạnh lành, có những gì khác nhau bí mật. Chúng sinh tạo nghiệp thiện ác khác nhau, tương lai quả báo khác nhau bí mật. Tu thiện nghiệp tức được Bồ Tát hạnh bí mật. Đủ thứ bí mật vừa nói ở trên, Thập địa Bồ Tát đều biết rõ ràng.

 

Hựu tri chư Phật sở hữu nhập kiếp trí, sở vị: nhất kiếp nhập a-tăng-kì kiếp, a-tăng-kì kiếp nhập nhất kiếp, hữu số kiếp nhập vô số kiếp, vô số kiếp nhập hữu số kiếp, nhất niệm nhập kiếp, kiếp nhập nhất niệm, kiếp nhập phi kiếp, phi kiếp nhập kiếp, hữu Phật kiếp nhập vô Phật kiếp, vô Phật kiếp nhập hữu Phật kiếp, quá khứ vị lai kiếp nhập hiện tại kiếp, hiện tại kiếp nhập quá khứ vị lai kiếp, quá khứ kiếp nhập vị lai kiếp, vị lai kiếp nhập quá khứ kiếp, trường kiếp nhập đoản kiếp, đoản kiếp nhập trường kiếp, như thị đẳng giai như thật tri.

Lại biết vào hết thảy kiếp trí của chư Phật. Đó là : Một kiếp vào A tăng kỳ kiếp. A tăng kỳ kiếp vào một kiếp. Có số kiếp vào không số kiếp. Không số kiếp vào có số kiếp. Một niệm vào kiếp. Kiếp vào một niệm. Kiếp vào phi kiếp. Phi kiếp vào kiếp. Kiếp có Phật vào kiếp không có Phật. Kiếp không có Phật vào kiếp có Phật. Kiếp quá khứ vị lai vào kiếp hiện tại. Kiếp hiện tại vào kiếp quá khứ vị lại. Kiếp quá khứ vào kiếp vị lai. Kiếp vị lai vào kiếp quá khứ. Kiếp dài vào kiếp ngắn. Kiếp ngắn vào kiếp dài. Đều biết như thật như vậy.

Giảng: Trên tư tưởng của chư Phật thì, chẳng có quan niệm về “thời gian”, cho nên chẳng có cái gọi là quá khứ, hiện tại, vị lai. Chỉ là trong nhãn quang của chúng sinh, mới có quan niệm về thời gian quá khứ hiện tại vị lai. Chư Phật nói đạo lý dùng kiếp vào kiếp, kiếp vào phi kiếp, cũng là vì tuỳ thuận chúng sinh, không nói mà nói, không lời mà lời, nói ngang nói dọc, nói bụi nói cõi, nói thô nói tế, nói có nói không. Nói đủ thứ pháp, thị hiện đủ thứ tướng, đều là muốn khiến cho chúng sinh cảnh tỉnh vô thường mà sinh thiện niệm. Thập địa Bồ Tát Ngài lại biết cảnh giới trí huệ “vào kiếp” của chư Phật nói, như kinh văn nói “Một kiếp vào A tăng kỳ kiếp”, bổn lai thời gian là một kiếp, có thể tính nó trong thời gian A tăng kỳ kiếp (vô lượng số); A tăng kỳ kiếp vẫn có thể thu nó vào trong một kiếp.

Một kiếp có thể tán làm vô lượng kiếp, vô lượng kiếp lại có thể nhiếp về một kiếp, đây tức là đạo lý “một nhiều vô ngại”. “Kiếp có số vào kiếp không số, kiếp không số vào kiếp có số”, có số là có thể biết số mục xác thật, không số là không thể biết rốt ráo có bao nhiêu. Kiếp có số vô số nầy, có thể nhiếp với nhau để tính, đây cũng là đạo lý “Một nhiều vô ngại, nhiều một dung nhau”. “Một niệm vào kiếp, kiếp vào một niệm”, một niệm có thể kéo dài làm vô lượng kiếp, vô lượng kiếp lại có thể thu làm một niệm. “Kiếp vào phi kiếp, phi kiếp vào kiếp”, thời gian dài một đại kiếp, có thể với không đủ một kiếp hợp thành một kiếp. Tuy nhiên, thời gian không đủ một một kiếp, vẫn có thể tính nó là một đại kiếp. “Kiếp có Phật vào kiếp không có Phật, kiếp không có Phật vào kiếp có Phật”, có kiếp có Phật ra đời, có kiếp không có Phật ra đời. Kiếp có Phật ra đời, có thể biến đổi nó làm kiếp không có Phật ra đời.

Kiếp không có Phật ra đời, lại có thể biến đổi nó làm kiếp có Phật ra đời. “Kiếp quá khứ vị lai vào kiếp hiện tại, kiếp hiện tại vào kiếp quá khứ vị lai”, chẳng có quan niệm về kiếp quá khứ và kiếp vị lai, vì quá khứ và vị lai đều vào kiếp hiện tại nầy, cho nên chỉ có kiếp hiện tại. Kiếp hiện tại nầy lại có thể làm kiếp quá khứ và kiếp vị lai, thì kiếp hiện tại nầy chẳng còn nữa. “Kiếp quá khứ vào kiếp vị lai, kiếp vị lai vào kiếp quá khứ”, chẳng có kiếp quá khứ, vì nó đã vào kiếp vị lai. Kiếp vị lai lại có thể vào kiếp quá khứ. “Kiếp dài vào kiếp ngắn, kiếp ngắn vào kiếp dài”, kiếp dài có thể hoá làm kiếp ngắn, kiếp ngắn lại có thể vào kiếp dài. Đạo lý “Vào chung với nhau” nầy, cảnh giới không thể nghĩ bàn nầy, chẳng phải Bồ Tát sơ phát tâm có thể minh bạch được, phàm phu càng không thể tưởng tượng đến được. Song, Thập địa Bồ Tát Ngài đối với đủ thứ cảnh giới nhân duyên đạo lý nầy, đều biết chân thật như vậy, vì Ngài đã đầy đủ trí huệ vào kiếp của chư Phật.

 

Hựu tri Như Lai chư sở nhập trí, sở vị: nhập mao đạo trí, nhập vi trần trí, nhập quốc độ thân chánh giác trí, nhập chúng sanh thân chánh giác trí, nhập chúng sanh tâm chánh giác trí, nhập chúng sanh hạnh chánh giác trí, nhập tùy thuận nhất thiết xứ chánh giác trí, nhập thị hiện biến hành trí, nhập thị hiện thuận hành trí, nhập thị hiện nghịch hành trí, nhập thị hiện tư nghị bất tư nghị thế gian liễu tri bất liễu tri hành trí, nhập thị hiện Thanh văn trí Bích Chi Phật trí Bồ Tát hạnh Như Lai hạnh trí.

Lại biết những nơi trí của Như Lai vào. Đó là : Trí vào lỗ chân lông, trí vào hạt bụi, trí chánh giác vào thân cõi nước, trí chánh giác vào thân chúng sinh, trí chánh giác vào tâm chúng sinh, trí chánh giác vào hạnh chúng sinh, trí chánh giác vào tuỳ thuận tất cả nơi, trí vào thị hiện biến hành, trí vào thị hiện thuận hạnh, trí vào thị hiện nghịch hạnh, trí vào thị hiện tư nghì bất tư nghì thế gian biết rõ không biết rõ hạnh, trí vào thị hiện Thanh Văn, trí Bích Chi Phật, Bồ Tát hạnh, trí Như Lai hạnh.

Giảng: Thập địa Bồ Tát lại biết chư Phật khắp vào nơi các đạo trí huệ. Như Kinh văn nói trí vào lỗ chân lông, là trí huệ khó nhất, phải vào trong lỗ chân lông của tất cả chúng sinh, để giáo hoá chúng sinh. Trí lại có thể vào hạt bụi, trình độ vi tế đó, giống như bụi trong hư không, bổn lai không biết số mục và thể tích của nó. Lại có trí huệ chánh giác vào thân cõi nước. Thân cõi nước là chỉ hữu tình thế gian, vô tình thế gian, khí thế gian. Chánh giác là chánh giác thế gian, tức tịnh cõi nước. Bồ Tát có trí huệ vào chư Phật chánh giác thế gian. Lại có trí huệ chánh giác vào thân chúng sinh, giống như chư Phật Bồ Tát có lúc hoá hiện một cõi nước nghiêm tịnh, có lúc hoá hiện một toà núi, hoặc một con sông.

Sự thị hiện đó, phát xuất từ tâm đại bi của Bồ Tát, khiến cho chúng sinh được lợi ích mà phát tâm bồ đề, tương lai sẽ thành Chánh Giác. Lại có trí huệ chánh giác vào tâm chúng sinh. Lại có trí huệ chánh giác vào hạnh chúng sinh. Lại có trí huệ chánh giác vào tuỳ thuận tất cả mọi nơi. Lại có trí huệ vào thị hiện biến hành. Lại có trí huệ vào thị hiện thuận hạnh. Lại có trí huệ vào thị hiện nghịch hạnh. Thuận nghịch cả hai, Bồ Tát đều biết được. Lại có trí huệ vào thị hiện tư nghì và bất tư nghì, thế gian có thể biết rõ và không thể biết rõ hạnh. Lại có trí huệ thị hiện Thanh Văn, trí huệ Bích Chi Phật hạnh, trí huệ Bồ Tát hạnh, và Như Lai hạnh. Đủ thứ trí huệ vô thượng ở trên, Bồ Tát đều đã chứng được.

 

Phật tử! nhất thiết chư Phật sở hữu trí tuệ quảng đại vô lượng, thử địa Bồ Tát giai năng đắc nhập.

Phật tử ! Hết thảy trí huệ của tất cả chư Phật, rộng lớn vô lượng, Bồ Tát nầy đều vào được.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật! Hết thảy trí huệ của mười phương chư Phật, rộng lớn vô lượng vô biên, vô thượng thù thắng, Thập địa Bồ Tát Ngài đều chứng được. Phàm là Phật có, thì Ngài đều vào được. Bảy thứ trí ở trên vừa nói, đều là trí huệ của chư Phật. Bồ Tát đắc được vào được, cho nên gọi là trí đại.

 

Phật tử! Bồ-Tát Ma-ha-tát trụ thử địa, tức đắc Bồ Tát bất tư nghị giải thoát, vô chướng ngại giải thoát, tịnh quan sát giải thoát, phổ chiếu minh giải thoát, Như Lai tạng giải thoát, tùy thuận vô ngại luân giải thoát, thông đạt tam thế giải thoát, pháp giới tạng giải thoát, quang minh luân giải thoát, vô dư cảnh giới giải thoát; thử thập vi thủ, hữu vô lượng bách thiên a-tăng-kì giải thoát môn, giai ư thử đệ Thập Địa trung đắc.

Phật tử ! Đại Bồ Tát trụ địa nầy, liền đắc được Bồ Tát giải thoát không nghĩ bàn, giải thoát không chướng ngại, giải thoát tịnh quán sát, giải thoát khắp chiếu sáng, giải thoát Như Lai tạng, giải thoát tuỳ thuận vô ngại luân, giải thoát thông đạt ba đời, giải thoát pháp giới tạng, giải thoát quang minh luân, giải thoát vô dư cảnh giới. Mười giải thoát nầy làm đầu, có vô lượng trăm ngàn A tăng kỳ môn giải thoát, đều đắc được trong Thập địa nầy.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Vị đại Bồ Tát nầy – Thập địa Bồ Tát trụ đến quả vị Pháp vân địa rồi, liền đắc được thần thông cảnh giới chuyển biến tự tại, giải thoát trí huệ, giải thoát tam muội không thể nghĩ bàn. Cũng đắc được giải thoát trí huệ và giải thoát tam muội viên dung vô ngại. Tịnh quán sát giải thoát : “Tịnh” tức là thanh tịnh, chẳng có nhiễm ô. Dùng diệu quán sát trí thanh tịnh, để quán sát thế nào mới đắc được giải thoát, cho nên gọi là “Tịnh quán sát giải thoát”. Tức cũng là giáo hoá nhân gian gặp việc không cần cấp tốc, không cần thần kinh quá nhanh nhẹn.

Phải đầu óc thanh tịnh, tư tưởng an tĩnh, ngàn vạn đừng vọng động cử chỉ nhẹ nhàng, bằng không, thì không thể nói là tịnh quán sát được. Vì thanh tịnh quán sát, mới đắc được giải thoát. Khắp chiếu sáng giải thoát, tức là trí huệ quang có thể chiếu sáng đến khắp tận hư không, khắp pháp giới, mà trước vào tướng chiếu sáng, như vậy mới đắc được giải thoát. Như Lai tạng giải thoát, nếu như có chấp trước vào Như Lai tạng, thì không thể được Như Lai tạng giải thoát. Phải “Không Như Lai tạng, bất không Như Lai tạng, không bất không Như Lai tạng”. “Không Như Lai tạng” tức là “Chân không”, “Bất không Như Lai tạng” tức là “Diệu hữu”. “Không bất không Như Lai tạng” tức là “Diệu hữu tức là chân không, chân không đầy đủ diệu hữu. Diệu hữu phi hữu, chẳng ngại chân không. Chân không chẳng không, chẳng ngại diệu hữu”, đây là Như Lai tạng giải thoát không chấp trước.

Tuỳ thuận vô ngại luân giải thoát, nếu hay tuỳ thuận vô ngại luân, tức là viên dung vô ngại, căn bản chẳng nói chẳng giải thoát. Nếu không tuỳ thuận, thì không thể viên dung vô ngại, thì có sự chấp trước, thì không đắc được giải thoát. Thông đạt ba đời giải thoát, vốn chẳng có quá khứ, chẳng có hiện tại, cũng chẳng có vị lại. Quá khứ tức là vị lai, vị lai cũng tức là quá khứ. Quá khứ hiện tại vị lai, ba thuở bất khả đắc. Bất quá trên tri kiến của phàm phu, thì có quan niệm ba thuở. Nếu thông đạt ba thuở thì rõ bất khả đắt, tức đắc được giải thoát. Pháp giới tạng giải thoát, tất cả mọi thứ đều bao tạng ở trong pháp giới, như có thể y tướng thì có thể minh bạch, thông đạt vô ngại, chẳng chấp trước tướng, thì đắc được giải thoát, lại đắc được quang minh trí huệ luân giải thoát. Lúc nầy, trí vô ngại, không nghĩ bàn giải thoát của Bồ Tát, nương một mà biết rõ vô lượng số, cho nên nói tất cả cảnh giới bao quát vô dư giải thoát. Mười môn giải thoát nầy, là tiến trụ quả vị Thập địa Bồ Tát đầu tiên chứng được. Nếu nói tỉ mỉ, thì có vô lượng trăm ngàn A tăng kỳ môn giải thoát khác, đều ở trong Pháp vân địa chứng được.

 

Như thị nãi chí vô lượng bách thiên a-tăng-kì tam muội môn, vô lượng bách thiên a-tăng-kì đà-la-ni môn, vô lượng bách thiên a-tăng-kì Thần thông môn, giai tất thành tựu.

Như vậy cho đến vô lượng trăm ngàn A tăng kỳ môn tam muội. Vô lượng trăm ngàn A tăng kỳ môn đà la ni. Vô lượng trăm ngàn A tăng kỳ môn thần thông, thảy đều thành tựu.

Giảng: Như vậy vô lượng vô số trăm ngàn A tăng kỳ môn tam muội. Vô lượng vô số trăm ngàn A tăng kỳ môn tổng trì đà la ni. Vô lượng vô số trăm ngàn A tăng kỳ môn thần thông. Tại Thập địa – Pháp vân địa, Bồ Tát đều tu chứng thành tựu viên mãn đầy đủ.

 

Phật tử! thử Bồ-Tát Ma-ha-tát thông đạt như thị trí tuệ, tùy thuận vô lượng Bồ-đề, thành tựu thiện xảo niệm lực,

Phật tử ! Đại Bồ Tát nầy, thông đạt trí huệ như vậy, tuỳ thuận vô lượng bồ đề, thành tựu niệm lực khéo léo.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Vị đại Bồ Tát Pháp vân địa nầy, Ngài thông đạt pháp môn thâm sâu vô thượng như đã nói ở trên, chứng được đại trí vô thượng thù thắng, tuỳ thuận vô lượng bồ đề, thành tựu pháp môn phương tiện và niệm lực khéo léo.

 

Thập phương vô lượng chư Phật sở hữu vô lượng Đại pháp minh, Đại pháp chiếu, đại pháp vũ, ư nhất niệm khoảnh giai năng an, năng thọ, năng nhiếp, năng trì.

Thí như sa già la long Vương sở tằng Đại vũ, duy trừ đại hải, dư nhất thiết xứ giai bất năng an, bất năng thọ, bất năng nhiếp, bất năng trì. Như Lai bí mật tạng Đại pháp minh, Đại pháp chiếu, đại pháp vũ diệc phục như thị, duy trừ đệ thập địa Bồ-tát, dư nhất thiết chúng sanh, Thanh văn, độc giác nãi chí đệ cửu địa Bồ Tát, giai bất năng an, bất năng thọ, bất năng nhiếp, bất năng trì.

Mười phương vô lượng chư Phật, hết thảy vô lượng đại pháp minh, đại pháp chiếu, đại pháp vũ. Trong khoảng một niệm, đều an được, thọ được, nhiếp được, trì được. Ví như, Ta Già La Long Vương trút mưa lớn xuống, chỉ trừ biển lớn, còn tất cả chỗ khác, đều không thể an được, không thể thọ được, không thể nhiếp được, không thể trì được.

Tạng bí mật của Như lai, đại pháp minh, đại pháp chiếu, đại pháp vũ, cũng lại như thế. Chỉ trừ Thập địa Bồ Tát, còn tất cả chúng sinh khác, Thanh Văn, Độc Giác, cho đến Cửu địa Bồ Tát, đều không thể an được, không thể thọ được, không thể nhiếp được, không thể trì được.

Giảng: Lúc đó, công phu tu trì của Thập địa Bồ Tát, đã đạt đến trong khoảng một niệm, có thể tiếp thọ được hết thảy vô lượng đại pháp minh, đại pháp chiếu, đại pháp vũ, của mười phương vô lượng chư Phật, đều an được, thọ được, nhiếp được, trì được. Ví như Ta Già La Long Vương trút xuống lượng nước mưa rất lớn, chỉ có biển cả mới dung nạp được nước mưa như vậy. Còn tất cả những sông nhỏ, sông lớn, hồ nhỏ, hồ lớn, đều không thể tiếp thọ được lượng nước mưa lớn như vậy, không thể an lập được, không thể dung thọ được, không thể nhiếp thu được, không thể trì thọ được.

Pháp tạng bí mật của Phật, đại pháp minh – đại trí huệ quang minh. Đại pháp chiếu – đại trí huệ quang, chiếu khắp tất cả vạn vật. Đại pháp vũ – mưa lớn xuống, thấm nhuần khắp tất cả chúng sinh, khiến cho tất cả chúng sinh sớm thành Phật đạo. Từ bi, trí huệ, bình đẳng, vô lượng phước đức của Phật cũng như vậy. Chỉ có Thập địa Bồ Tát – Pháp vân địa, an được, thọ được, nhiếp được, trì được. Còn các vị Bồ Tát những địa dưới, và tất cả chúng sinh, bậc Thánh Thanh Văn Độc Giác, cho đến Bồ Tát Cửu địa, đều không thể an lập được, không thể dung thọ được, không thể nhiếp hoá được, cũng không thể thọ trì được, đại pháp tạng bí mật của Phật.

 

Phật tử! thí như đại hải, năng an, năng thọ, năng nhiếp, năng trì nhất Đại long Vương sở tằng Đại vũ. Nhược nhị, nhược tam nãi chí vô lượng chư long Vương vũ, ư nhất niệm gian nhất thời chu hạ, giai năng an, năng thọ, năng nhiếp, năng trì.

Hà dĩ cố? dĩ thị vô lượng quảng đại khí cố. Trụ Pháp vân địa Bồ Tát diệc phục như thị, năng an, năng thọ, năng nhiếp, năng trì nhất Phật Pháp minh, pháp chiếu, Pháp vũ; nhược nhị, nhược tam nãi chí vô lượng, ư nhất niệm khoảnh nhất thời diễn thuyết, tất diệc như thị. Thị cố thử địa danh vi: pháp vân địa

Phật tử ! Ví như biển cả, an được, thọ được, nhiếp được, trì được, lượng nước mưa lớn của đại Long Vương mưa xuống. Hoặc hai, hoặc ba, cho đến vô lượng các Long Vương mưa xuống, trong khoảng một niệm, cùng lúc trút xuống, đều an được, thọ được, nhiếp được, trì được.

Tại sao ? Vì biển cả rộng lớn vô lượng. Bồ Tát trụ Pháp Vân địa, cũng lại như thế, an được, thọ được, nhiếp được, trì được, pháp minh, pháp chiếu, pháp vũ, của một vị Phật. Hoặc hai hoặc ba, cho đến vô lượng vị Phật, trong khoảng một niệm, cùng một lúc diễn nói, cũng đều như thế. Cho nên địa nầy gọi là Pháp Vân.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Ví như biển cả hay an lập được, dung thọ được, nhiếp được, trì được, một trận mưa lớn của một vị đại Long Vương. Nếu như hai vị, hoặc ba vị Long Vương, cho đến vô lượng số Long Vương, trong khoảng một niệm, cùng một lúc đổ xuống một trận mưa lớn, thì biển cả cũng an được, thọ được, nhiếp được, trì được. Đây là nguyên nhân gì ? “Vì đó là biển cả vô lượng rộng lớn không có hạn lượng”.

Đại Bồ Tát trụ nơi Pháp vân địa, Ngài giống như biển cả, pháp minh, pháp chiếu, pháp vũ, của một vị Phật, Ngài an được, thọ được, nhiếp được, trì được. Dù có hai vị Phật, hoặc ba vị Phật, thậm chí cho đến vô lượng chư Phật, ở trong một niệm, đồng thời đối với Ngài diễn nói diệu pháp của mỗi vị Phật, thì Bồ Tát đều an được, thọ được, nhiếp được, trì được. Cho nên Thập địa – Địa thứ mười gọi là Pháp vân địa.

 

Giải thoát nguyệt Bồ Tát ngôn: Phật tử! thử địa Bồ Tát ư nhất niệm gian, năng ư kỷ Như Lai sở an thọ nhiếp trì Đại pháp minh, Đại pháp chiếu, đại pháp vũ?

Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt nói : Phật tử ! Bồ Tát địa nầy, ở trong một niệm, có thể ở chỗ bao nhiêu đức Như Lai, an thọ chiếu trì đại pháp minh, đại pháp chiếu, đại pháp vũ ?

Giảng: Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt nghe nói một đoạn ở trên, bèn hỏi Bồ Tát Kim Cang Tạng rằng: Đại đệ tử của Phật ! Vị Bồ Tát nầy trụ Pháp vân địa, ở trong một niệm, có thể nơi đạo tràng của bao nhiêu vị Phật, tiếp thọ, an lập, nhiếp nạp, trì dụng đại pháp minh, đại pháp chiếu, đại pháp vũ của chư Phật ?

 

Kim Cương tạng Bồ Tát ngôn: Phật tử! bất khả dĩ toán số năng tri, ngã đương vi nhữ kỳ thí dụ.

Phật tử! thí như thập phương các hữu thập bất khả thuyết bách thiên ức na-do-tha Phật sát vi trần số thế giới, kỳ thế giới trung nhất nhất chúng sanh giai đắc văn trì đà la ni, viPhật thị giả, Thanh văn chúng trung đa văn đệ nhất, như Kim cương liên hoa thượng Phật sở Đại thắng Tỳ-kheo; nhiên nhất chúng sanh sở thọ chi Pháp, dư bất trọng thọ.

Bồ Tát Kim Cang Tạng nói : Phật tử ! Không thể dùng toán số biết được. Tôi sẽ vì ông nói ví dụ nầy.

Phật tử ! Ví như mười phương, mỗi phương đều có mười bất khả thuyết trăm ngàn ức Na do tha số hạt bụi thế giới cõi Phật, mỗi chúng sinh trong thế giới đó, đều được văn trì đà la ni. Làm thị giả của Phật, ở trong chúng Thanh Văn, là đa văn bậc nhất. Như Tỳ Kheo Đại Thắng của đức Phật Kim Cang Liên Hoa Thượng. Pháp của một chúng sinh thọ, những người khác không thọ trùng.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng giải đáp Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt nói: Phật tử! Vấn đề Ngài hỏi không thể nào dùng phương pháp tính toán mà biết được, bất quá tôi có thể vì Ngài nói một ví dụ.

Phật tử! Ví như, mỗi phương trong mười phương có mười bất khả thuyết trăm ngàn ức Na do tha cõi Phật, ở trong mỗi cõi Phật, có thế giới nhiều như số hạt bụi cõi Phật, mỗi chúng sinh ở trong những thế giới đó, đều đắc được văn trì đà la ni – tức là tam muội đà la ni, pháp môn đà la ni lắng nghe thọ trì. Làm thị giả của Phật, thường thường là bậc đa văn bậc nhất, trong chúng hàng Thanh Văn. Giống như thời đức Phật Kim Cang Liên Hoa Thượng, Ngài có một vị Tỳ Kheo Đại Thắng, Ngài là văn trì bậc nhất đương thời. Nếu mỗi chúng sinh trong vô lượng thế giới trong vô lượng cõi Phật thọ đại pháp minh, đại pháp chiếu, và đại pháp vũ, những chúng sinh khác đều không thể trùng Phật pháp nhau được.

 

Phật tử! ư nhữ ý vân hà? thử chư chúng sanh sở thọ chi Pháp vihữu lượng da? Vi vô lượng da

Bồ Tát ngôn: kỳ số thậm đa, vô lượng vô biên.

Kim Cương tạng Bồ Tát ngôn:

Phật tử! ngã vi nhữ thuyết, lệnh nhữ đắc giải. Phật tử! thử Pháp vân địa Bồ Tát, ư nhất Phật sở nhất niệm chi khoảnh, sở an, sở thọ, sở nhiếp, sở trì Đại pháp minh, Đại pháp chiếu, đại pháp vũ, tam thế Pháp tạng, tiền nhĩ sở thế giới nhất thiết chúng sanh sở văn trì Pháp, ư thử bách phân bất cập nhất, nãi chí thí dụ diệc bất năng cập.

Phật tử ! Ý ông nghĩ sao ? Pháp của các chúng sinh đó thọ, có số lượng chăng ? Hay là vô lượng ?

Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt nói : Số đó rất nhiều, vô lượng vô biên.

Bồ Tát Kim Cang Tạng nói : Phật tử ! Tôi vì ông nói để cho ông hiểu rõ.

Phật tử ! Bồ Tát Pháp Vân địa nầy, ở chỗ một vị Phật, trong khoảng một niệm, an thọ nhiếp trì, đại pháp minh, đại pháp chiếu, đại pháp vũ, pháp tạng ba đời, nhiều hơn tất cả chúng sinh trong các thế giới văn trì pháp đã nói ở trên, trăm phần chẳng bằng một, cho đến ví dụ cũng không kịp được.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt nói : Phật tử ! Nay tôi nói ví dụ, theo ý nghĩ của Ngài thế nào ? Những chúng sinh đó thọ Phật pháp, Ngài nói có số lượng chăng ? Hay là không có số lượng ? Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt đáp nói : Số mục đó thật là nhiều, không cách chi biết được chính xác, cũng không thể nào dò lường được bờ mé của nó.

Bồ Tát Kim Cang Tạng lại nói với Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt : Phật tử ! Nay tôi sẽ vì Ngài giải thích nói một phen, để cho Ngài minh bạch đạo lý nầy.

Phật tử ! Vị Bồ Tát Pháp vân địa nầy, ở chỗ đạo tràng của một vị Phật, trong khoảng một niệm, an lập được, lãnh thọ được, nhiếp nạp được, văn trì được đại pháp minh, đại pháp chiếu, đại pháp vũ của Phật, và pháp tạng ba đời, nhiều hơn mỗi chúng sinh văn trì Phật pháp, trong hết thảy thế giới trong hết thảy cõi Phật như đã nói ở trên, nếu so sánh với Bồ Tát Thập địa, thì tuy họ văn trì rất lâu, nhưng không bằng một phần trăm, cho đến dùng ví dụ để nói, cũng không tìm được một ví dụ tương xứng để nói rõ được.

 

Như nhất Phật sở, như thị thập phương như tiền sở thuyết, nhĩ sở thế giới vi trần số Phật phục qua thử số, vô lượng vô biên, ư bỉ nhất nhất chư Như Lai sở sở hữu pháp minh, pháp chiếu, Pháp vũ, tam thế Pháp tạng, giai năng an, năng thọ, năng nhiếp, năng trì, thị cố thử địa danh vi: pháp vân địa.

Như ở chỗ một vị Phật, như vậy mười phương, cũng như đã nói ở trên, bao nhiêu thế giới nhiều như số hạt bụi cõi Phật. Lại hơn số nầy vô lượng vô biên. Nơi mỗi chỗ các đức Như Lai đó, hết thảy pháp minh pháp chiếu pháp vũ, pháp tạng ba đời, đều an được, thọ được, nhiếp được, trì được, cho nên địa nầy gọi là Pháp Vân.

Giảng: Như ở tại đạo tràng của một vị Phật, giống như vậy trong mười phương thế giới, trong các thế giới nhiều như số hạt bụi cõi Phật như đã nói ở trên, còn nhiều gấp bội hơn số mục đó vô lượng vô biên. Ở tại đạo tràng của mỗi vị Phật, hết thảy đại pháp minh, đại pháp chiếu, đại pháp vũ, cùng với pháp tạng ba đời, vị Thập địa Bồ Tát nầy, an được, thọ được, nhiếp được, trì được. Cho nên địa nầy gọi là Pháp vân địa.

 

Phật tử! thử địa Bồ Tát dĩ tự nguyện lực, khởi đại bi vân, chấn Đại pháp lôi, thông, minh, vô úy dĩ vi điện quang, phước đức, trí tuệ nhi vi mật vân, hiện chủng chủng thân, chu toàn vãng phản, ư nhất niệm khoảnh, phổ biến thập phương bách thiên ức na-do-tha thế giới vi trần số quốc độ, diễn thuyết đại pháp, tồi phục ma oán; phục qua thử số, ư vô lượng bách thiên ức na-do-tha thế giới vi trần số quốc độ, tùy chư chúng sanh tâm chi sở lạc, tuôn cam lồ vũ, diệt trừ nhất thiết chúng hoặc trần diệm. Thị cố thử địa danh vi: pháp vân.

Phật tử ! Bồ Tát địa nầy dùng sức tự nguyện, khởi mây đại bi, chấn sấm đại pháp, ánh chớp thông minh vô uý, mây dày phước đức trí huệ. Hiện đủ thứ thân, đến đi khắp cùng. Trong khoảng một niệm, đến khắp cùng mười phương trăm ngàn ức Na do tha thế giới, nhiều như số hạt bụi cõi nước, diễn nói đại pháp, hàng phục ma oán, lại hơn số nầy. Nơi vô lượng trăm ngàn ức Na do tha thế giới nhiều như số hạt bụi cõi nước, tuỳ tâm ưa thích của các chúng sinh, tuôn mưa cam lồ, diệt trừ tất cả lửa mê hoặc bụi trần, cho nên địa nầy gọi là Pháp Vân.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Các vị phải biết vị Bồ Tát Pháp vân địa nầy, thuở xưa Ngài đã từng phát đại nguyện. Nhờ sức đại nguyện nầy mà sinh khởi tâm đại bi dày như mây, để che hộ chúng sinh. Phát ra tiếng sấm như trên trời, làm sư tử hống, vì chúng sinh diễn nói diệu pháp, khiến cho chúng sinh giác ngộ. Ngài thông đạt các pháp thật tướng, minh bạch pháp nghĩa thâm sâu của chư Phật nói, chứng đắc vô sở uý như Phật.

Quang minh trí huệ như ánh chớp, chiếu khắp pháp giới tất cả chúng sinh. Phước huệ đầy đủ, giống như vầng mây dày đặc ở trên trời. Bồ Tát thường thị hiện đủ thứ thân tướng, bất chấp gian khổ ở trong chúng sinh, cuối rồi lại bắt đầu, đến đi khắp cùng, vì tâm bi tha thiết, không thể buông bỏ đặng tất cả chúng sinh trong đường mê. Bồ Tát có thể ở trong một niệm, đến khắp cùng mười phương trăm ngàn ức Na do tha thế giới nhiều như số hạt bụi, vì chúng sinh diễn nói diệu pháp lìa khổ được vui, thoát khỏi sinh tử, khiến cho chúng sinh sớm bỏ mê về với giác ngộ, và còn hàng phục được thiên ma, chế các ngoại đạo, tất cả ma oán cũng đều tiêu diệt được. Cảnh giới của Thập địa Bồ Tát còn phải vượt qua công năng này. Ngài có thể ở trong vô lượng trăm ngàn ức Na do tha thế giới nhiều như số hạt bụi, tuỳ sự hoan hỉ trong tâm của chúng sinh, ban cho cam lồ pháp vũ, diệt trừ lửa nghiệp chướng bụi trần và mê hoặc. Do vậy, nên Thập địa gọi là Pháp vân địa.

 

Phật tử! thử địa Bồ Tát ư nhất thế giới tòng đâu suất thiên hạ nãi chí Niết-Bàn, tùy sở ưng độ chúng sanh tâm nhi hiện Phật sự; nhược nhị, nhược tam, nãi chí như thượng vi trần số quốc độ, phục qua ư thử, nãi chí vô lượng bách thiên ức na-do-tha thế giới vi trần số quốc độ, giai diệc như thị. Thị cố thử địa danh vi: Pháp Vân Ðịa.

Phật tử ! Bồ Tát địa nầy, nơi một thế giới, từ Trời Đâu Suất giáng sinh, cho đến Niết Bàn, tuỳ tâm chúng sinh đáng được độ mà hiện Phật sự. Hoặc hai, hoặc ba, cho đến các cõi nước nhiều như số hạt bụi như trên, lại hơn số trên đây, cho đến vô lượng trăm ngàn ức Na do tha thế giới nhiều như số hạt bụi cõi nước, cũng đều như vậy, cho nên địa nầy gọi là Pháp Vân.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Vị Thập địa Bồ Tát nầy ở trong một thế giới – một thế giới bao quát một mặt trời, một mặt trăng, một bốn đại bộ châu, một núi Tu Di. Bồ Tát từ cung trời Đâu Suất hạ sinh xuống nhân gian (Vì thành Phật nhất định phải đến nhân gian mới có thể thành Phật). Hạ sinh xuống nhân gian, nhất định phải trải qua nhập thai. Bồ Tát ở trong thai mẹ vẫn giáo hoá tất cả chúng sinh và quỷ thần, chẳng giống như phàm phu ở trong thai mẹ mê muội. Bồ Tát từ cung trời Đâu Suất hạ sinh, nhập thai, xuất thai, xuất gia, thành đạo, hàng ma, chuyển pháp luân, vào Niết Bàn, cộng thành tám giai đoạn, nên gọi là tám tướng thành đạo. Bồ Tát trải qua tám giai đoạn nầy, hoàn thành bổn nguyện ra đời của Ngài, cho đến lúc vào Niết Bàn. Trong khoảng giữa này, Ngài tuỳ tâm ý của chúng sinh đáng được hoá độ, thì thị hiện đủ thứ Phật sự, khiến cho chúng sinh sớm thành đạo nghiệp. Hoặc hai thế giới, hoặc ba thế giới, cho đến cõi nước chúng sinh nhiều như hạt bụi như đã nói ở trên, còn nhiều hơn số trên, cho đến vô lượng trăm ngàn ức Na do tha thế giới nhiều như số hạt bụi cõi nước, và chúng sinh nhiều như số hạt bụi, Bồ Tát cũng đều ở tại đó giáo hoá tế độ chúng sinh, thị hiện quá trình thành Phật. Do vậy, cho nên Thập địa gọi là Pháp vân địa. Thập địa Bồ Tát gọi là Bồ Tát Pháp vân địa.

 

Phật tử! thử địa Bồ Tát trí tuệ minh đạt, thần thông tự tại. Tùy kỳ tâm niệm, năng dĩ hiệp thế giới tác quảng thế giới, quảng thế giới tác hiệp thế giới; cấu thế giới tác tịnh thế giới, tịnh thế giới tác cấu thế giới; loạn trụ, thứ trụ, đảo trụ, chánh trụ, như thị vô lượng nhất thiết thế giới giai năng hỗ tác.

Phật tử ! Bồ Tát địa nầy trí huệ minh đạt, thần thông tự tại. Tuỳ theo tâm niệm của mình, có thể đem thế giới hẹp làm thế giới rộng, đem thế giới rộng làm thế giới hẹp. Thế giới dơ làm thế giới tịnh, thế giới tịnh làm thế giới dơ. Những thế giới loạn trụ, thứ trụ, đảo trụ, chánh trụ, như vậy vô lượng tất cả thế giới, đều hổ tương làm với nhau.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Bồ Tát Pháp vân địa, trí huệ thông minh của Ngài, đã đạt đến cảnh giới thông đạt vô ngại, chiếu soi các pháp thật tướng, tu được tất cả thần thông diệu dụng của Bồ Tát cần có, nhậm vận tự như. Trí huệ và thần thông tuy là hai danh từ, trên thật tế là một thể, có mối quan hệ với nhau. Nếu chẳng có chân trí huệ, thì không có thần thông. Chẳng có thần thông thì tuyệt đối chẳng có trí huệ. Trí huệ sai khiến thần thông, thần thông trợ giúp trí huệ. Trí huệ là nguồn động lực của thần thông, thần thông là hiển hiện của trí huệ. Có thần thông thì có trí huệ, có trí huệ thì có thần thông. Thần thông tức là trí huệ, trí huệ tức là thần thông. Thần thông tự tại, là nói vận dụng đúng chỗ. Cần dùng phương pháp gì để độ chúng sinh ? Thì biết dùng phương pháp đó, đó tức là “Trí huệ thông đạt, thần thông tự tại”. Tuỳ theo tâm ý chúng sinh, nhậm vận tâm niệm của mình, mà thành đạt mục đích giáo hoá chúng sinh.

Thập địa Bồ Tát lại có thể tuỳ tâm niệm của mình, dùng thần thông biến hoá thế giới hẹp thành thế giới rộng. Thế giới nhỏ biến thành thế giới lớn. Lại có thể biến thế giới rộng thành thế giới hẹp. Nhỏ có thể biến thành lớn, lớn lại có thể biến thành nhỏ, đó đều là hiển hiện của thần thông diệu dụng. Như trong Kinh Lăng Nghiêm có nói:

“Nơi đầu sợi lông hiện cõi Bảo vương,
Ngồi trong hạt bụi chuyển đại pháp luân”.

Đầu sợi lông và hạt bụi đều rất nhỏ, cõi Bảo vương và đại pháp luân là lớn. Trong nhỏ hiện lớn, mà chưa từng phá hoại bản thể của nhỏ, cũng chưa từng khiến vật hiển được lớn hẹp nhỏ lại. Đó là diệu dụng của sự viên dung vô ngại và nghĩa lý không thể nghĩ bàn, chẳng phải phàm phu bình thường có thể lý giải được. Tôi cũng chẳng hoài nghi, cũng chẳng vọng cầu, chỉ thật thà tin lời pháp của Phật nói, thành khẩn chuyên tâm học Phật, cuối cùng sẽ có một ngày đạt được cảnh giới diệu dụng như Phật Bồ Tát. Thế giới dơ, tức là thế giới ô nhiễm, tức cũng là thế giới ác năm trược. Bồ Tát có thể biến thế giới dơ thành thế giới tịnh. Thế giới tịnh, tức là thế giới Cực Lạc. Vì trong tâm chẳng có năm trược, chẳng có tham sân si mạn nghi, tức là thế giới tịnh. Bồ Tát lại có thể biến thế giới tịnh thành thế giới dơ.

Tôi nghĩ có người nghe đến đoạn kinh văn này, sẽ sinh khởi nghi vấn : Nếu như vậy, chẳng phải Bồ Tát làm đảo lộn thế giới chăng ? Thế giới xấu biến thành thế giới tốt, đương nhiên ai ai cũng hoan hỉ. Biến thế giới tốt thành thế giới xấu, chẳng phải khiến cho chúng sinh thọ khổ chăng ? Không sai ! Tuy Ngài có thần thông diệu dụng như vậy, nhưng Ngài tuỳ theo nghiệp nhân nghiệp quả nghiệp báo của chúng sinh mà biến hoá. Dơ tịnh vốn là tuỳ tâm chúng sinh mà chuyển, hẹp rộng cũng tuỳ nghiệp của chúng sinh mà thành. Tất cả tất cả đều lìa khỏi nghiệp đã tạo ra của chúng sinh. Tạo nghiệp thọ báo, nhân quả không bao giờ sai.

Bồ Tát có thể biến hoá thế giới này, chỉ là nhất thời, chẳng phải vĩnh cửu. Đây chỉ là thần thông diệu dụng thị hiện tạm thời mà thôi, cho nên nói “làm”. Ý nghĩa chữ “làm” là Bồ Tát có thể làm như vậy, có thể “làm” như thế. Thế giới dơ làm thế giới tịnh, cũng có thể nói người này vốn là người ác, Bồ Tát độ họ biến thành người thiện. Vốn là một người thiện, Bồ Tát làm thế nào biến họ thành một người ác. Những việc làm như vậy, đều là hư vọng trong pháp hữu vi biến hoá thành tựu. Cho đến những thế giới loạn trụ, đảo trụ, chánh trụ, cũng là nói sự tướng khác nhau có thể nhậm vận thần thông, tự tại chuyển biến. Vô lượng tất cả thế giới như vừa nói ở trên, Thập địa Bồ Tát đều có thể biến hoá với nhau, là hiện tượng “làm” tạm thời.

 

Hoặc tùy tâm niệm, ư nhất trần trung trí nhất thế giới Tu-Di lô đẳng nhất thiết sơn xuyên, trần tướng như cố, thế giới bất giảm

Hoặc phục ư nhất vi trần chi trung trí nhị, trí tam, nãi chí bất khả thuyết thế giới Tu-Di lô đẳng nhất thiết sơn xuyên, nhi bỉ vi trần thể tướng như bổn, ư trung thế giới tất đắc minh hiện.

Hoặc tuỳ tâm niệm, ở trong một hạt bụi, để một thế giới núi Tu Di, tất cả núi sông .v.v… mà tướng của hạt bụi cũng như vậy, thế giới chẳng diệt.

Hoặc lại ở trong một hạt bụi, để hai, để ba, cho đến bất khả thuyết núi Tu Di, tất cả núi sông .v.v… mà hạt bụi đó, thể tướng vẫn như cũ, ở trong thế giới thảy đều hiện rõ.

Giảng: Hoặc tuỳ theo tâm niệm của chúng sinh, đem một thế giới để vào trong hạt bụi. Thế giới đó cũng có núi Tu Di, bảy tầng biển Hương Thuỷ, và tất cả núi sông khác, nhưng hạt bụi đó vẫn không bị phá hoại, nó cũng không biến lớn, thế giới cũng không biến nhỏ, thể tướng vẫn như cũ. Cảnh giới trong nhỏ hiện lớn này, cũng là thần thông diệu dụng tự tại của Thập địa Bồ Tát.

Hoặc ở trong một hạt bụi, để hai thế giới, hoặc ba thế giới, thậm chí để bất khả thuyết thế giới, nhiều núi Tu Di như vậy, nhiều núi sông như vậy. Nhưng hạt bụi đó vẫn nhỏ như thế, thể tướng của nó không ảnh hưởng gì hết, vẫn như cũ, còn thế giới trong hạt bụi, thể tướng của nó vẫn y nguyên, mà hiển hiện ra rất rõ ràng.

 

Hoặc tùy tâm niệm, ư nhất thế giới trung thị hiện nhị thế giới trang nghiêm, nãi chí bất khả thuyết thế giới trang nghiêm. Hoặc ư nhất thế giới trang nghiêm trung thị hiện nhị thế giới, nãi chí bất khả thuyết thế giới. Hoặc tùy tâm niệm, dĩ bất khả thuyết thế giới trung chúng sanh trí nhất thế giới. Hoặc tùy tâm niệm, dĩ nhất thế giới trung chúng sanh trí bất khả thuyết thế giới, nhi ư chúng sanh vô sở nhiêu hại.

Hoặc tuỳ tâm niệm, ở trong một thế giới, thị hiện hai thế giới trang nghiêm, cho đến bất khả thuyết thế giới trang nghiêm. Hoặc ở trong một thế giới trang nghiêm, thị hiện hai thế giới, cho đến bất khả thuyết thế giới. Hoặc tuỳ tâm niệm, đem chúng sinh trong bất khả thuyết thế giới, để trong một thế giới. Hoặc tuỳ tâm niệm, đem chúng sinh trong một thế giới, để trong bất khả thuyết thế giới, mà chúng sinh không có tổn hại.

Giảng: Hoặc tuỳ theo tâm niệm của chúng sinh, ở trong một thế giới, thị hiện hai thế giới trang nghiêm, cho đến thị hiện bất khả thuyết thế giới. Hoặc tuỳ tâm niệm, đem chúng sinh trong bất khả thuyết thế giới, để vào trong một thế giới, mà những chúng sinh đó, cũng không cảm thấy chật chội, họ vẫn sinh sống bình thường, đó đây không phát sinh sự trở ngại. Hoặc tuỳ tâm niệm, đem chúng sinh trong một thế giới, để vào trong bất khả thuyết thế giới, mà những chúng sinh đó, cũng không cảm thấy có sự bất an. Thần thông diệu dụng như vậy của Thập địa Bồ Tát, là cảnh giới không thể nghĩ bàn.

 

Hoặc tùy tâm niệm, ư nhất mao khổng thị Hiện-Nhất-Thiết Phật cảnh giới trang nghiêm chi sự.

Hoặc tuỳ tâm niệm, trong một lỗ chân lông, thị hiện tất cả cảnh giới trang nghiêm của Phật.

Giảng: Hoặc tuỳ tâm niệm chúng sinh, ở trong một lỗ chân lông, thị hiện tất cả Phật sự trang nghiêm trong cảnh giới của chư Phật. Lỗ chân lông thì nhỏ nhất, cảnh giới của Phật thì lớn nhất, đây cũng là biểu thị thần thông diệu dụng của Thập địa Bồ Tát, vận dụng tự như, diệu dụng của sự trong nhỏ hiện lớn.

 

Hoặc tùy tâm niệm, ư nhất niệm trung thị hiện bất khả thuyết thế giới vi trần số thân, nhất nhất thân thị hiện như thị vi trần số thủ, nhất nhất thủ các chấp hằng-hà sa-số hoa liêm, hương khiếp, man cái, tràng phan, chu biến thập phương, cúng dường ư Phật; nhất nhất thân phục thị hiện nhĩ hứa vi trần số đầu, nhất nhất đầu phục hiện nhĩ hứa vi trần số thiệt, ư niệm niệm trung, chu biến thập phương, thán Phật công đức.

Hoặc tuỳ tâm niệm, ở trong một niệm, thị hiện thân nhiều như số hạt bụi bất khả thuyết thế giới. Mỗi mỗi thân, thị hiện tay nhiều như hạt bụi như vậy. Mỗi mỗi tay, đều cầm hộp hoa, trấp hương, tràng phan, lọng báu, nhiều như số cát sông Hằng, đến khắp mười phương, cúng dường chư Phật. Mỗi mỗi thân, lại thị hiện số đầu cũng nhiều như vậy. Mỗi mỗi đầu, lại thị hiện số lưỡi cũng nhiều như vậy. Ở trong niệm niệm, đến khắp mười phương, khen ngợi công đức của Phật.

Giảng: Thập địa Bồ Tát có lúc lại tuỳ thuận tâm niệm chúng sinh, ở trong khoảng một niệm, thị hiện thân nhiều như số hạt bụi bất khả thuyết thế giới. Mỗi mỗi thân lại thị hiện tay số nhiều cũng như vậy. Mỗi mỗi tay đều cầm hộp hoa, trấp hương, tràng phan, lọng báu, đủ thứ đồ trang nghiêm nhiều như số cát sông Hằng, đến khắp mười phương cúng dường chư Phật. Mỗi mỗi thân lại thị hiện số đầu cũng nhiều như vậy. Mỗi mỗi đầu lại thị hiện số lưỡi cũng nhiều như vậy. Những cái lưỡi đó, ở trong mỗi một niệm, đều nói về Phật pháp, khắp cùng mười phương, đều khen ngợi công đức của chư Phật.

 

Hoặc tùy tâm niệm, ư nhất niệm gian phổ biến thập phương, thị thành chánh giác nãi chí Niết-Bàn, cập dĩ quốc độ trang nghiêm chi sự

Hoặc hiện kỳ thân phổ biến tam thế, nhi ư thân trung hữu vô lượng chư Phật cập Phật quốc độ trang nghiêm chi sự, thế giới thành hoại mị bất giai hiện;

Hoặc tuỳ tâm niệm, trong khoảng một niệm, khắp cùng mười phương, thị hiện thành Chánh Giác, cho đến vào Niết Bàn, cùng với việc cõi nước trang nghiêm.

Hoặc hiện thân mình, khắp cùng ba đời, mà trong thân đó, có vô lượng chư Phật, và việc cõi Phật trang nghiêm, thế giới thành hoại thảy đều hiển hiển.

Giảng: Thần thông diệu dụng của Thập địa Bồ Tát, chúng ta chúng sinh không thể dùng tâm để suy nghĩ, không thể dùng lời nói để ví dụ, cho nên nói là không thể nghĩ bàn. Bồ Tát tuỳ theo tâm niệm của chúng sinh, có thể ở trong một niệm, đến khắp cùng mười phương thế giới, thị hiện thành Chánh Đẳng Chánh Giác – thành Phật, giáo hoá chúng sinh, chuyển bánh xe pháp, cuối cùng thị hiện vào Niết Bàn, cùng với tất cả thiện nghiệp Phật sự trang nghiêm cõi nước chư Phật. Hoặc lại thị hiện thân Ngài, có thể khắp cùng ba đời, mà trong thân đó, lại có thể thị hiện vô lượng số chư Phật, cùng với sự tướng trang nghiêm trong cõi nước chư Phật. Những hiện tượng thế giới thành trụ hoại không, thảy đều hiển hiện rõ ràng.

Như nay có rất nhiều người không tin ba đời, bây giờ tôi đưa ra một ví dụ nông cạn dễ hiểu: Chúng ta đều tin có sự thật ngày hôm qua, hôm nay, và ngày mai. Hôm qua tức là quá khứ, hôm nay tức là hiện tại, ngày mai tức là vị lai, đây là quan niệm thời gian gần nhất, xa như các nhà khảo cổ, ghi lại lịch sử mấy ngàn năm đã trôi qua, đó là chứng thật đời quá khứ xa xôi. Trước mắt sự việc từng giây, từng giây trôi qua, đây là hiện tại trôi qua không ngừng. Nhà tiên tri dự đoán tình hình thế giới tiến bộ bao nhiêu năm sau, trình trạng nhân loại biến hoá, văn minh vật chất, thay đổi biên giới cõi nước, động thái chiến tranh và hoà bình, đó đều là dự đoán và hy vọng của tương lai. Như các sự việc đó, chúng ta có tin chăng ?

Đạo lý ba đời cũng lại như thế. Thập địa Bồ Tát thị hiện đủ thứ sự việc như vậy, mục đích là giáo chúng sinh có duyên, nói pháp đối với họ, khiến cho chúng sinh minh bạch ‘pháp thể như vậy’, khiến cho chúng sinh phát tâm bồ đề, tu học Phật đạo. Thế giới thành hoại, phải trải qua một đại kiếp – Hai mươi tiểu kiếp làm một trung kiếp, bốn trung kiếp làm một đại kiếp. Trong thời gian lâu dài đó, thế giới do thành mà trụ, do trụ mà hoại, do hoại mà không. Sau đó có thế giới mới xuất hiện, kết thúc rồi lại bắt đầu.

 

Hoặc ư tự thân nhất mao khổng trung xuất nhất thiết phong, nhi ư chúng sanh vô sở não hại. Hoặc tùy tâm niệm, dĩ vô biên thế giới vinhất đại hải, thử hải thủy trung hiện đại liên hoa, quang minh nghiêm hảo, biến phước vô lượng vô biên thế giới, ư trung thị hiện Đại bồ-đề thọ trang nghiêm chi sự, nãi chí thị thành nhất thiết chủng trí;

Hoặc ở trong một lỗ chân lông nơi thân mình, thổi ra tất cả luồng gió, mà đối với chúng sinh không có não hại. Hoặc tuỳ tâm niệm, dùng vô biên thế giới làm một biển cả. Nước trong biển đó, hiện hoa sen lớn, quang minh nghiêm đẹp, che khắp vô lượng vô biên thế giới. Trong đó thị hiện việc cây bồ đề lớn trang nghiêm, cho đến thị hiện thành Nhất thiết chủng trí.

Giảng: Hoặc ở trong mỗi lỗ chân lông trên thân của Thập địa Bồ Tát, thổi ra các luồng gió – Như gió nhẹ, gió lớn, gió bão, gió lốc .v.v… Những thứ gió đó, chẳng màng lớn nhỏ, ôn hoà, mãnh liệt, đều không não hại đối với chúng sinh, không làm hại chúng sinh. Hoặc tuỳ theo tâm niệm, biến vô biên thế giới thành biển cả. Ở trong biển cả đó, sinh ra một đoá hoa sen lớn, đoá hoa sen đó phóng ra quang minh sáng rỡ, rất nghiêm đẹp, quang minh đó che khắp không biết bao nhiêu thế giới. Ở trong những thế giới đó, lại thị hiện ra cây bồ đề chúa lớn, Bồ Tát ngồi dưới cội bồ đề thành đạo, trời rồng tám bộ chúng, chư Thiên tử, chư thần và mười phương chư Phật Bồ Tát đều vây quanh. Nhất thiết chủng trí, tức là một danh từ khác của sự thành Phật. Phật thường thường dùng chữ “biển” để hình dung số lượng lớn, vì biển có tám đức tướng:

1. Dần dần sâu hơn: Sâu từng chút từng chút, không biết được đáy, trước mắt tuy có đáy biển trắc lượng tra dò, cũng chỉ có thể biết đại khái, đến chỗ sâu nhất không đáy, thì không thể biết được bí mật đáy biển.

2. Cùng một vị mặn: Tất cả các dòng nước chảy ra biển, đều có cùng một vị mặn.

3. Hải triều không quá hạn: Biển đều có hải triều, triều có lúc, sóng cũng có lúc.

4. Có tất cả bảo tàng: Trong biển có rất nhiều đặc sản mà trên mặt đất không có, như bảy báu trân châu, san hô bảy màu, hải vị danh quý, các thứ khoáng tạng, đá, dầu .v.v…

5. Chỗ ở của chúng sinh thân lớn: Trong biển có động vật rất lớn, mà trên mặt đất chẳng có, như thân rồng biển dài cả mấy trăm do tuần, có cá lớn hàng mấy trăm ngàn cân, những chúng sinh thân lớn đó đều ở trong biển.

6. Không chứa tử thi: Tuy biển rộng lớn vô biên, sâu không biết đáy, nhưng không chứa tử thi.

7. Hết thảy tất cả dòng nước lớn nhỏ, và vô số Long vương đồng thời mưa xuống, mà nước biển không thấy tăng giảm.

8. Nước các dòng sông, ngòi, đều đổ vào, đều mất tên cũ.

Ở trên là tám đức tướng của biển.

 

Hoặc ư kỳ thân hiện thập phương thế giới nhất thiết quang minh, ma ni bảo châu, nhật nguyệt tinh tú, vân điện đẳng quang mị bất giai hiện

Hoặc dĩ khẩu hà khí, năng động thập phương vô lượng thế giới, nhi bất lệnh chúng sanh hữu kinh phố tưởng

Hoặc hiện thập phương phong tai, hỏa tai cập dĩ thủy tai;

Hoặc tùy chúng sanh tâm chi sở lạc, thị hiện sắc thân, trang nghiêm cụ túc.

Hoặc ư tự thân thị hiện Phật thân, hoặc ư Phật thân nhi hiện tự thân; hoặc ư Phật thân hiện kỷ quốc độ, hoặc ư kỷ quốc độ nhi hiện Phật thân.

Hoặc nơi thân mình, hiện ra mười phương thế giới tất cả quang minh, ma ni bảo châu, mặt trời mặt trăng tinh tú mây chớp các ánh sáng.

Hoặc dùng miệng hà hơi, có thể động mười phương vô lượng thế giới, mà không làm cho chúng sinh có ý tưởng sợ hãi.

Hoặc hiện mười phương phong tai hoả tai, cùng với thuỷ tai. Hoặc tuỳ tâm ưa thích của chúng sinh, thị hiện sắc thân trang nghiêm đầy đủ.

Hoặc nơi thân mình, thị hiện thân Phật. Hoặc nơi thân Phật mà hiện thân mình.

Hoặc nơi thân Phật hiện cõi nước mình, hoặc nơi cõi nước mình mà hiện thân Phật.

Giảng: Thập địa Bồ Tát có lúc ở nơi thân Ngài, hiện ra vô lượng quang minh, chiếu sáng mười phương thế giới. Quang minh đó như ánh sáng ma ni bảo châu, còn có ánh sáng như mặt trời mặt trăng tinh tú mây chớp .v.v… chẳng có gì mà chẳng hiện. Hoặc dùng miệng thổi một hơi – thổi hơi tức là một sự hô hấp, có thể khiến cho mười phương vô lượng thế giới bị chấn động, nhưng chẳng khiến cho chúng sinh sợ hãi.

Gần đây nhất, có một nhà dự đoán nói: Vào ngày 10 tháng sau tại San Francisco sẽ phát sinh động đất nghiêm trọng, đây nói không chừng một vị đại Bồ Tát nào đó ở tại đó hà hơi chăng ! Tôi có thể nói một câu chịu trách nhiệm rằng: Chỉ cần ngày nào tôi còn ở San Francisco, thị tuyệt đối không để cho động đất, làm cho mọi người lo sợ. Tại sao tôi dám nói như thế ? Vì hiện tại tôi đang giảng Kinh Hoa Nghiêm. Từ năm 1968, bắt đầu giảng Kinh Lăng Nghiêm, Kinh Pháp Hoa, Kinh A Di Đà, Kinh Pháp Bảo Đàn, Kinh Kim Cang .v.v… cho đến hôm nay, chưa từng gián đoạn. Giảng kinh thuyết pháp, tức là chuyển đại pháp luân. Thiên Long bát bộ thần linh, nhất định sẽ đến hộ trì đạo tràng, thì làm sao có tai nạn xảy đến ? Thập địa Bồ Tát có lúc, hoặc ở tại mười phương thế giới hiển hiện phong tai, hoả tai và thuỷ tai. Đại Bồ Tát hiển hiện tai nạn, khiến cho chúng sinh thọ tai nạn thống khổ, đây chẳng phải là Bồ Tát không từ bi, cố ý chơi cười với chúng sinh, cho chúng sinh chịu khổ. Đây là đối với những chúng sinh tạo nghiệp, cố ý cho chúng sinh một chút tai nạn, để cho họ chịu khổ mà sinh tâm giác ngộ. Bổn lai phải có trăm ngàn người thọ tai hại tử vong, như nay bất quá tử vong một số người, đây là ý nghĩa tiểu trưng mà đại giới. Có lúc cũng do tai nạn tổn thất rất lớn, tử vong rất nhiều. Hiện tượng đó là một thứ công nghiệp, là do chúng sinh tự tạo nghiệp ác, cho nên không thể tránh khỏi tai nạn. Tôi nói như vầy: Đây chẳng phải là biện hộ cho Bồ Tát. Do đó, có câu “Phải đạo thì tiến, trái đạo thì lùi”, tin hay không các vị tự suy gẫm.

Bồ Tát có lúc lại tuỳ tâm hoan hỉ của chúng sinh, lại thị hiện một vị thiếu niên tướng mạo rất viên mãn, đoan trang, tốt đẹp, ai thấy cũng đều sinh tâm hoan hỉ, thích gần gũi. Xưa kia, có vị Ngọc Lâm quốc sư, tướng mạo đoan chánh viên mãn, thân như lưu ly, con gái của Vương tể tướng thấy lần đầu, dù bỏ mạng cũng muốn kết hôn. Ngọc Lâm quốc sư lúc đó giữ chức hương đăng trong chùa, đương nhiên không thể cưới cô ta. Nhưng giữa hai người có một đoạn nhân duyên kiếp trước, và Vương tiểu thư chỉ có Ngọc Lâm mới độ được. Do đó, hoà thượng phương trượng kêu Ngài hoàn tục, để giải quyết câu chuyện nầy. Trong đêm động phòng Ngọc Lâm quốc sư nói với Vương tiểu thư, hướng dẫn cô tham thiền chạy hương, chạy đến nỗi đầu tóc tán loạn, mồ hôi chảy khắp mình, tay chân mệt mỏi, son phấn loè loẹt, mặt mày trông khó coi. Lúc này, Ngọc Lâm quốc sư kêu Vương tiểu thư lại soi gương, cô ta nhìn thấy hình mình trong gương như vậy, lập tức sinh tâm hổ thẹn, tự giác thân nhơ bẩn, phát tâm tu hành.

Bồ Tát thị hiện sắc thân đoan trang đầy đủ, là hy vọng chúng sinh thấy, rồi sau đó phát tâm bồ đề. Lại như Bồ Tát Địa Tạng Vương thuở xưa, khi làm trưởng giả tử, đâu chẳng phải khi thấy tướng tốt của đức Sư Tử Phấn Tấn Cụ Túc Vạn Hạnh Như Lai, ngàn vạn trang nghiêm, do hỏi Phật nguyện gì mà được tướng như thế ?

– Phật đáp: “Phải độ thoát tất cả chúng sinh thọ khổ lâu dài”.

– Bồ Tát Địa Tạng lập tức phát đại nguyện: “Hết thuở vị lai, không biết bao số kiếp, vì tất cả tội khổ chúng sinh, rộng bày phương tiện, khiến giải thoát hết, mới thành Phật đạo”.

Bồ Tát Địa Tạng Vương phát hoằng thệ nguyện nầy, quả nhiên đắc được tướng tốt trang nghiêm. Bồ Tát hoặc nơi thân thể mình, thị hiện làm thân Phật, trang nghiêm đầy đủ giống như Phật. Hoặc lại ở nơi thân Phật mà hiện làm thân mình. Thân Phật thân mình, không hai không khác. Hoặc tại thân thể của Phật hiện ra cõi nước của mình. Hoặc tại cõi nước của mình lại hiện ra thân Phật.

 

Phật tử! thử Pháp vân địa Bồ Tát năng hiện như thị cập dư vô lượng bách thiên ức na-do-tha tự tại thần lực.

Phật tử ! Bồ Tát Pháp Vân địa này, có thể hiện như vậy và vô lượng trăm ngàn ức Na do tha thần lực tự tại khác.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Vị Thập địa Bồ Tát Pháp vân địa nầy, Ngài có thể thị hiện đủ thứ như đã nói ở trên, và có thể thị hiện trăm ngàn ức Na do tha thần thông diệu dụng năng lực cảnh giới tướng trạng khác.

 

Nhĩ thời, hội trung chư Bồ-tát cập Thiên, long, dạ xoa, Càn thát bà, A-tu-la, hộ thế tứ vương, Thích-đề-hoàn-nhân, phạm thiên, tịnh cư, Ma hề thủ la chư Thiên Tử đẳng, hàm tác thị niệm: nhược Bồ Tát thần thông trí lực năng như thị giả, Phật phục vân hà?

Bấy giờ, các Bồ Tát trong hội, và Thiên, Long, Dạ Xoa, Càn Thát Bà, A tu la, Tứ Thiên Vương hộ đời, Thích Đề Hoàn Nhân, Phạm Thiên, Tịnh Cư, Ma Hê Thủ La, các Thiên tử .v.v… đều nghĩ như vầy : Nếu Bồ Tát mà thần thông trí lực như vậy, thì đức Phật lại như thế nào ?

Giảng: Khi Bồ Tát Kim Cang Tạng nói xong thần thông trí lực của Thập địa Bồ Tát rồi, thì lúc đó chư Bồ Tát và Thiên Long bát bộ, Tứ Thiên Vương hộ thế, Thích Đề Hoàn Nhơn, Thiên Vương Đại Phạm Thiên, Thiên Vương Tịnh Cư Thiên, Thiên Vương Ma Hê Thủ La Thiên, cùng với các vị Thiên tử ở trong pháp hội, mọi người đều nghĩ như vầy: Nếu như thần thông trí huệ của Thập địa Bồ Tát không thể nghĩ bàn như thế, vậy thì thần thông trí lực của Phật, lại như thế nào ? Với Phật có gì khác biệt ?

 

Nhĩ thời, Giải Thoát Nguyệt Bồ Tát tri chư chúng hội tâm chi sở niệm, bạch Kim Cương tạng Bồ Tát ngôn: Phật tử! kim thử Đại chúng văn kỳ Bồ Tát thần thông trí lực, đọa tại nghi võng. Thiện tai nhân giả! viđoạn bỉ nghi, đương thiểu thị hiện Bồ Tát thần lực trang nghiêm chi sự.

Bấy giờ, Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt biết ý nghĩ của các chúng hội, bạch với Bồ Tát Kim Cang Tạng rằng: Phật tử ! Nay đại chúng nầy, nghe thần thông trí lực của Bồ Tát đó, sa vào lưới nghi. Lành thay nhân giả! Xin hãy thị hiện chút việc trang nghiêm thần lực của Bồ Tát, để dứt trừ lòng nghi đó.

Giảng: Lúc đó, các đại chúng trong pháp hội đối với việc nầy mà sinh tâm hoài nghi, Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt biết việc hoài nghi ở trong tâm của họ, cho nên bèn đối với Bồ Tát Kim Cang Tạng nói : Phật tử ! Hiện tại những đại chúng này, nghe Ngài giảng Thập địa Bồ Tát có thần thông trí lực như thế, mọi người không thể tránh khỏi sự sinh tâm hoài nghi, bị sa vào lưới nghi. Lành thay nhơn giả ! Xin Ngài hãy vì họ mà dứt trừ lưới nghi nầy, thị hiện chút ít việc thần thông trí lực trang nghiêm của Bồ Tát, khiến cho các đại chúng trong pháp hội dứt trừ sự nghi hoặc trong tâm.

 

Thời, Kim Cương tạng Bồ Tát tức nhập nhất thiết Phật quốc độ thể tánh tam muội. Nhập thử tam muội thời, chư Bồ-tát cập nhất thiết Đại chúng, giai tự kiến thân tại Kim Cương tạng Bồ Tát thân nội, ư trung tất kiến tam thiên đại thiên thế giới, sở hữu chủng chủng trang nghiêm chi sự, Kinh ư ức kiếp thuyết bất năng tận.

Hựu ư kỳ trung kiến Bồ-đề thụ, kỳ thân châu vi thập vạn tam thiên đại thiên thế giới, cao bách vạn tam thiên đại thiên thế giới, chi diệp sở ấm diệc phục như thị. Xưng thọ hình lượng, hữu sư tử tọa, tọa thượng hữu Phật, hiệu: Nhất Thiết Trí Thông Vương. Nhất thiết Đại chúng tất kiến kỳ Phật tọa Bồ-đề thụ hạ sư tử tọa thượng, chủng chủng chư tướng dĩ vitrang nghiêm, giả sử ức kiếp thuyết bất năng tận.

Bấy giờ, Bồ Tát Kim Cang Tạng bèn nhập vào tam muội Nhất thiết Phật quốc độ thể tánh. Khi vào tam muội này, thì các Bồ Tát và tất cả đại chúng, đều tự thấy thân mình ở trong thân Bồ Tát Kim Cang Tạng, ở trong đó đều thấy hết thảy đủ thứ việc trang nghiêm của ba ngàn đại thiên thế giới, trải qua ức kiếp nói không hết được.

Lại ở trong đó, thấy cây bồ đề chu vi mười vạn ba ngàn đại thiên thế giới, cao trăm vạn ba ngàn đại thiên thế giới, cành lá che phủ cũng lại như thế. Có toà sư tử xứng với thân cây, trên toà có đức Phật, hiệu là Nhất Thiết Trí Thông Vương Phật. Tất cả đại chúng đều thấy đức Phật đó ngồi trên toà sư tử dưới cội bồ đề, có đủ thứ các tướng dùng làm trang nghiêm, dù trải qua ức kiếp, nói cũng không hết được.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng qua sự thỉnh cầu của Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt đại biểu các đại chúng trong pháp hội, đồng thời cũng vì dứt trừ sự nghi hoặc của đại chúng, lập tức nhập vào tam muội “Nhất thiết Phật quốc độ thể tánh”. Vào tam muội này rồi, các vị Bồ Tát và các Thiên Vương, Thiên Tử trong pháp hội, mọi người đều nhìn thấy thân của mình, thảy đều ở trong thân của Bồ Tát Kim Cang Tạng.

Ở trong đó, cũng nhìn thấy trong ba ngàn đại thiên thế giới có đủ thứ sự tướng trang nghiêm. Những sự tướng đó, dù có trải qua thời gian ức kiếp, cũng nói không hết được. Lại ở trong đó, nhìn thấy một cây bồ đề vương, thân cây bồ đề đó chu vi mười vạn ba ngàn đại thiên thế giới, cao trăm vạn ba ngàn đại thiên thế giới. Cành lá che trùm cũng trăm vạn ba ngàn đại thiên thế giới. Phía dưới có toà sư tử – pháp toà của Phật thuyết pháp, to lớn tương xứng với cây bồ đề. Trên toà sư tử có vị Phật, hiệu là Nhất Thiết Trí Thông Vương Phật. Đại chúng và các vị Bồ Tát trong pháp hội, đều nhìn thấy vị Phật đó ngồi trên toà sư tử dưới cội bồ đề, và còn nhìn thấy đủ thứ tướng tốt trang nghiêm đức Phật. Những tướng trạng trên đây, dù có trải qua ức kiếp thời gian, cũng nói không hết được.

 

Kim Cương tạng Bồ Tát thị hiện như thị đại thần lực dĩ, hoàn lệnh chúng hội các tại bổn xứ. Thời, chư Đại chúng đắc vị tằng hữu, sanh kì đặc tưởng, mặc nhiên nhi trụ, hướng Kim Cương tạng nhất tâm chiêm ngưỡng.

Bồ Tát Kim Cang Tạng thị hiện đại thần lực như vậy rồi, khiến cho chúng hội đều trở về chỗ cũ.
Bấy giờ, các đại chúng được chưa từng có, sinh ý nghĩ kỳ đặc, mà ngồi yên lặng, một lòng chiêm ngưỡng Bồ Tát Kim Cang Tạng.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng thị hiện đại thần thông đại trí lực không thể nghĩ bàn như đã thấy ở trên rồi, bèn khiến cho chúng hội các đại chúng trong pháp hội và các vị đại Bồ Tát trở về chỗ cũ. Lúc đó, các đại chúng trong pháp hội, các vị Bồ Tát, cùng với bậc Thánh hàng nhị thừa, mọi người đều cảm giác đến được cảnh tướng đó, chưa bao giờ được thấy qua, không sao tránh khỏi sinh ra tư tưởng kỳ đặc, ngồi yên lặng chiêm ngưỡng Bồ Tát Kim Cang Tạng, đợi Ngài giải thích đạo lý vi diệu này.

 

Nhĩ thời, giải thoát nguyệt Bồ Tát bạch Kim Cương tạng Bồ Tát ngôn:

Phật tử! kim thử tam muội, thậm vihy hữu, hữu đại thế lực, kỳ danh hà đẳng

Kim Cương tạng ngôn: thử tam muội danh: nhất thiết Phật quốc độ thể tánh.

Bầy giờ, Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt hướng về Bồ Tát Kim Cang Tạng nói :

Phật tử ! Tam muội này thật là hi hữu, có đại thế lực, tên của nó là gì ?

Bồ Tát Kim Cang Tạng nói : Tam muội này tên là Nhất thiết Phật quốc độ thể tánh.

Giảng: Lúc đó, đại Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt, lại nói với Bồ Tát Kim Cang Tạng :

Phật tử ! Ngài vừa mới nhập vào tam muội này, rất là kỳ đặc hy hữu, chúng tôi chưa từng thấy qua. Tam muội này có đại thế lực, tên gọi là gì ? Xin hãy nói cho đại chúng biết.

Bồ Tát Kim Cang Tạng đáp rằng: Tam muội này tên là “Nhất thiết chư Phật quốc độ thể tánh” – Cõi nước chư Phật và bản lai thể tánh của nó.

 

Hựu vấn: thử tam muội cảnh giới vân hà?

Đáp ngôn: 　Phật tử! nhược Bồ Tát tu thử tam muội, tùy tâm sở niệm, năng ư thân trung hiện Hằng hà sa thế giới vi trần số Phật sát, phục qua thử số, vô lượng vô biên.

Lại hỏi : Cảnh giới của tam muội này như thế nào ?

Đáp rằng : Phật tử ! Nếu Bồ Tát tu tam muội này, tuỳ tâm nghĩ đến, thì ở trong thân hiện ra thế giới nhiều như cát sông Hằng, cõi Phật nhiều như hạt bụi, lại hơn số nầy, vô lượng vô biên.

Giảng: Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt lại hỏi : Hiện tượng cảnh giới tam muội này như thế nào ? Có thể nói với đại chúng chăng ?

Bồ Tát Kim Cang Tạng đáp : Các vị đệ tử của Phật ! Nếu như Bồ Tát tu tập thành tựu tam muội này rồi, thì họ có thể tuỳ tâm như ý, tuỳ theo tâm niệm, tất cả đều có thể thành tựu hiện tiền, cũng có thể ở trong thân thể của mình, thị hiện ra thế giới cõi nước chư Phật nhiều như số cát sông Hằng, và còn có thể vượt qua hơn đây, vô lượng vô biên nhiều cõi nước chư Phật.

 

Phật tử! Bồ-tát trụ Pháp vân địa, đắc như thị đẳng vô lượng bách thiên chư Đại tam muội, cố thử Bồ Tát thân, thân nghiệp bất khả trắc tri, ngữ, ngữ nghiệp, ý, ý nghiệp, thần thông tự tại, quan sát tam thế tam muội cảnh giới, trí tuệ cảnh giới, du hí nhất thiết chư giải thoát môn; biến hóa sở tác, thần lực sở tác, quang minh sở tác, lược thuyết nãi chí cử túc, hạ túc, như thị nhất thiết chư hữu sở tác, nãi chí pháp vương tử, trụ thiện tuệ địa Bồ Tát giai bất năng trai.

Phật tử ! Bồ Tát trụ Pháp Vân địa, được vô lượng trăm ngàn các đại tam muội như vậy. Thân Bồ Tát nầy, thân nghiệp, không thể dò biết được. Lời, lời nghiệp. Ý, ý nghiệp. Thần thông tự tại, quán sát ba đời. Cảnh giới tam muội, cảnh giới trí huệ, du hí tất cả các môn giải thoát. Biến hoá làm ra, thần thông làm ra, quang minh làm ra, lược nói cho đến cất chân, hạ chân, tất cả các việc làm như vậy, cho đến Pháp Vương tử trụ Thiện huệ địa Bồ Tát, cũng đều không biết được.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Bồ Tát tu chứng được Thập địa Pháp vân địa, Ngài chứng đắc được tam muội chẳng phải là ít, mà là vô lượng trăm ngàn các thứ đại tam muội. Thân và thân nghiệp của Thập địa Bồ Tát – Nghiệp thiện của Ngài tạo ra, chẳng có ai dò lường được, biết được. Lời nói và nghiệp lời nói của Ngài, ý và nghiệp ý, đều thanh tịnh. Ba nghiệp thanh tịnh, cho nên Ngài đắc được đại thần thông, vận dụng tự tại. Có thể quán sát cảnh giới tam muội ba đời. Có cảnh giới trí huệ, có thể du hí tất cả đủ thứ pháp môn giải thoát. Biến hoá làm tất cả, sức thần thông làm tất cả. Trí huệ quang minh làm tất cả, nói cũng nói chẳng hết được. Hiện tại lược nói đại khái : Bồ Tát cất chân hạ chân, đều có thể khiến cho đại địa sáu thứ biến hoá chấn động. Làm đủ thứ như vậy, dù Pháp Vương tử, cho đến Thiện huệ địa Bồ Tát – Cửu địa Bồ Tát, các Ngài không thể biết được cảnh giới của Thập địa Bồ Tát.

 

Phật tử! thử Pháp vân địa Bồ Tát sở hữu cảnh giới, lược thuyết như thị; nhược quảng thuyết giả, giả sử vô lượng bách thiên a-tăng-kì kiếp diệc bất năng tận.

Phật tử ! Hết thảy cảnh giới của Bồ Tát Pháp Vân địa này, chỉ lược nói như vậy. Nếu nói rộng ra, giả sử trải qua vô lượng A tăng kỳ kiếp, nói cũng không hết được.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Vị Bồ Tát Thập địa Pháp vân địa này, hết thảy cảnh giới của Ngài như đã nói ở trên, bất quá chỉ là lược nói đại khái. Nếu như muốn nói tỉ mỉ rõ ràng, thì dù có trải qua vô lượng vô biên trăm ngàn A tăng kỳ đại kiếp, cũng không cách chi nói hết được.

 

Giải Thoát nguyệt Bồ Tát ngôn: Phật tử! nhược Bồ Tát thần thông cảnh giới như thị, Phật thần thông lực kỳ phục vân hà?

Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt nói : Phật tử ! Nếu cảnh giới thần thông của Bồ Tát như vậy, thì sức thần thông của Phật lại như thế nào ?

Giảng: Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt lại đưa ra câu hỏi nơi đại chúng pháp hội rằng : Đệ tử của Phật ! Giả sử thần thông cảnh giới của Thập địa Bồ Tát, dù có trải qua trăm ngàn A tăng kỳ đại kiếp cũng không cách chi nói hết được. Vậy, cảnh giới thần thông trí lực của Phật lại như thế nào ?

 

Kim Cương tạng ngôn: Phật tử! thí như hữu nhân, ư tứ thiên hạ thủ nhất khối độ, nhi tác thị ngôn: vi vô biên thế giới đại địa độ đa, vi thử độ đa?

Ngã quán nhữ vấn diệc phục như thị, Như Lai trí tuệ vô biên vô đẳng, vân hà nhi dữ Bồ Tát tỉ lượng?

Bồ Tát Kim Cang Tạng đáp : Phật tử ! Ví như có người, nơi bốn thiên hạ lấy một cục đất, mà nói rằng : Đất của vô biên thế giới nhiều, hay là cục đất này nhiều ?

Tôi xem câu hỏi của ông cũng lại như thế. Trí huệ của Như Lai vô biên vô đẳng, làm sao Bồ Tát so sánh được !

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng nói : Đệ tử của Phật ! Ví như có người, lấy một cục đất nơi bốn châu thiên hạ, mà hỏi rằng : “Đất trong vô biên thế giới nhiều ? Hay là đất trong tay của ta nhiều”?

Nay tôi quán sát câu hỏi của ông cũng lại như thế. Trí huệ của Phật chẳng có bờ mé, chẳng có gì có thể so sánh bằng được. Làm sao trí huệ của Bồ Tát Thập địa có thể so sánh với Phật được !

 

Phục thứ, Phật tử! như tứ thiên hạ thủ thiểu hứa độ, dư giả vô lượng; thử Pháp vân địa thần thông trí tuệ, ư vô lượng kiếp đãn thuyết thiểu phần, huống Như Lai địa!

Lại nữa Phật tử ! Như lấy chút đất nơi bốn thiên hạ, phần còn lại vô lượng. Thần thông trí huệ của Pháp vân địa này, nơi vô lượng kiếp chỉ nói ít phần, hà huống Như Lai địa.

Giảng: Hiện tại tôi tiếp tục nói ví dụ này. Đệ tử của Phật ! Như ở trước nói chỉ lấy một chút đất trong bốn thiên hạ, đất còn lại ngoài đại địa là vô lượng số. Tại Bồ Tát Pháp vân địa, thần thông và trí huệ của Ngài, phải trải qua vô lượng kiếp, mới nói được chút phần mà thôi, hà huống là thần thông và trí huệ của Phật, trí đức viên mãn, đã chứng được đến cực điểm, làm sao có thể nói được chút ít phần, để so sánh với Như Lai ?

Do ví dụ của đoạn kinh văn này, khiến cho tôi nhớ lại, năm nọ lúc Phật còn trụ thế, có một lần pháp hội, Phật dùng tay lấy lên một chút đất, bèn hỏi đại chúng trong pháp hội rằng : “Các vị hãy xem đất trong bàn tay của ta nhiều ? Hay là đất trong đại địa nhiều” ?

Đại chúng đều đáp rằng : “Dĩ nhiên đất ngoài đại địa nhiều”!

Đức Phật nói : “Chúng sinh ở trên thế gian này, từ vô lượng kiếp đến nay, chuyển tới chuyển lui không ngừng ở trong sáu nẻo luân hồi, sinh sinh tử tử, sinh diệt biến đổi, đừng nói thành Phật không dễ, dù được thân người cũng chẳng dễ dàng”. Cho nên nói :

“Được sinh làm người, như đất trong bàn tay.
Mất đi thân người, như đất ngoài đại địa”.

Do đó có thể chứng minh, được thân người rất khó khăn, được thân người rồi lại có thể tu hành thì càng khó hơn, tu hành mà thành đạo nghiệp, được giải thoát càng khó hơn nữa. Do vậy, đức Phật lại nói : “Thân người khó được, Phật pháp khó nghe, trung quốc khó sinh vào”. Hiện nay có thể đổi là “Mỹ quốc khó sinh vào”, vì trung quốc bất hạnh, gặp lúc đại kiếp nạn, cũng giống như chẳng có Phật pháp. Như ngày nay Phật pháp truyền đến phương tây, cho nên nói “Mỹ quốc khó sinh vào”. Tức chúng ta đã biết thân người khó được như vậy, tại sao không lợi dụng mấy mươi năm có hạn, để tu công đức vô tận? Mạng sống của con người thì có hạn, công đức thì vô cùng. Cổ nhân có nói:

“Quang âm tựa tiễn như lưu thuỷ
Chuyển nhãn tựu thị bạch đầu ông”.

Nghĩa là :
Thời gian như tên tợ nước chảy
Nháy mắt tóc trắng phủ đầy đầu.

“Lưu thuỷ nhất khứ bất phục hoàn
Thất tức nhân thân nan tái phục”.

Nghĩa là :
Nước chảy qua rồi không trở lại
Mất đi thân người khó được lại.

Gì là vô tận ? Chỉ có tu hành ! Đạo nghiệp với công đức, trải qua thiên cổ mà không diệt mất. Chúng ta đến thế giới này, vì cái gì ? Ai kêu chúng ta đến ? Phải chăng chúng ta tự nguyện đến ? Phải chăng bị bắt buộc đến ? Đều không phải ! Là tuỳ theo nghiệp thọ báo, tuỳ theo nghiệp đã tạo ra trong quá khứ mà đến để thọ quả báo. Tại sao phải thọ quả báo ? Vì căn cứ vào mỗi người đã tạo ra những gì, đó là nhân, đó là nghiệp nhân; có nhân thì có quả, quả tức là báo phải thọ. Thiện có thiện báo, ác có ác báo, chẳng phải không báo, tuỳ thời sẽ đến. Giả sử chúng ta tu pháp môn vượt khỏi ba cõi, thì sẽ không thọ sự thống khổ sinh tử luân hồi nữa.
Cổ nhân từng có tám câu cảnh tỉnh, cũng là lời pháp khuyên người tu hành.

Họ nói rằng :

“Bất cầu đại đạo xuất mê đồ” – Nếu con người không tu hành, không cầu Phật đạo, để thoát khỏi đường mê ba cõi, thì “Chung phụ hiền tài khởi trượng phu” – Đó chẳng phải là cô phụ tài năng hiền mà có đức, tài hoa thông minh trí huệ, đây há là việc làm của đại trượng phu chăng ! Đại trượng phu phải có tài năng lớn, nghị lực lớn :

“Hai tay khai mở đường sinh tử,
Hai mắt phá chìm cửa danh lợi”.

Kế tiếp rằng : “Thời gian trăm năm đá lửa thiêu” – Đời người có thể sống đến một trăm tuổi, nhưng thời gian như ánh chớp, nháy mắt qua rồi không trở lại. Lại giống như lửa, một khi thiêu đốt thì cháy sạch.
“Một đời thân tựa bọt bóng nước” – Một đời người, vì danh lợi phú quý, cực nhọc bôn ba làm ăn, cuối cùng hai bàn tay trắng ra đi mà không trở lại, giống như bọt nước trong biển, nháy mắt huyễn diệt không còn.
“Vợ tài vứt đi còn gì đâu” – Một khi con quỷ vô thường đến, thì vợ cũng không, con cũng không, tài sản cũng đều không. Ở dưới huỳnh tuyền lục thân quyến thuộc khó gặp được.

“Tội nghiệp đều làm khó dối mình” – Con người đến lúc chết, gì cũng chẳng mang theo được, dù lúc sinh tiền là anh hùng cái thế, cũng thế thôi ! Chỉ có tội nghiệp tạo ra lúc sinh tiền, đi theo bạn mà thọ quả báo.
“Thử hỏi đống vàng cao như núi” – Hãy tự hỏi bạn một đời, phí hết biết bao khổ sở gian nan, dụng hết tâm tư, giành giựt chiếm đoạt vàng bạc châu báu, chất đống cao như núi.

“Mua được vô thường không đến chăng” ? Có thể nào mua được con quỷ vô thường không đến mời bạn đi gặp vua Diêm Vương chăng ? Chúng ta nghe được những lời này, phải mau mau giác ngộ ! Bằng không, sẽ trôi nổi ở trong sáu nẻo luân hồi, lúc nào mới có ngày chấm dứt ? Có người muốn làm công đức, nhưng không biết làm ở đâu, muốn gieo trồng vào ruộng tốt, cũng chẳng biết gieo trồng ở đâu. Bây giờ, tôi thông báo với bạn một tin mới, Vạn Phật Thành là ruộng công đức của hết thảy mọi người. Ai muốn làm công đức, thì hãy mau đến Vạn Phật Thành làm. Vạn Phật Thành là thuở ruộng phì nhiêu, Vạn Phật Thành là bảo tàng của đại chúng, ai muốn đến khai phát bảo tàng này, thì đều có thể đến phát quật. Vạn Phật Thành là dự bị chung của thiện nam tín nữ toàn thế giới. Ai muốn trồng căn lành, thì hãy đến Vạn Phật Thành ! Ai muốn mãn tâm nguyện, thì hãy đến Vạn Phật Thành ! Ai muốn đạt được hy vọng thì hãy đến Vạn Phật Thành !

Vạn Phật Thành là vạn hữu bảo khố, bất quá cần phải có người có phước đức, thì mới có thể đến đây làm công đức. Vạn Phật Thành còn là một mảnh đất sinh ra vạn Phật, có vô lượng số Bồ Tát đến đây hộ pháp. Điểm này, hy vọng mọi người biết mà đừng thất thời.

Bây giờ, tôi nói một câu tục ngữ thế gian : Vạn Phật Thành hôm nay, thì gió cũng mau đến, mưa cũng mau đến, nước cũng mau đến, ở đây phong thuỷ đều đầy đủ. Phong thuỷ này rất đặc biệt, biết nhìn phong thuỷ thì chẳng thấy được. Không biết nhìn phong thuỷ lại nhìn thấy được, tức có kỳ diệu này. Như Vạn Phật Thành hôm nay, năm sau nhìn lại, thì khác nhau. Năm sau nữa nhìn lại, thì chẳng giống như trước. Tuỳ theo sự thay đổi tiến bộ từng năm, tiến triển theo từng năm tháng, đây là điều tất nhiên. Ai đến cũng đều toại tâm như ý, cầu phú quý được phú quý, cầu con trai, con gái, được con trai, con gái, cầu Phật đạo chứng bồ đề, có cầu tất ứng.

 

Phật tử! ngã kim vinhữ dẫn sự vichứng, lệnh nhữ đắc tri Như Lai cảnh giới.

Phật tử! giả sử thập phương, nhất nhất phương các hữu vô biên thế giới vi trần số chư Phật quốc độ, nhất nhất quốc độ đắc như thị địa Bồ Tát sung mãn, như cam giá, trúc, vi, đạo, ma, tùng lâm, bỉ chư Bồ-tát ư bách thiên ức na-do-tha kiếp tu Bồ Tát hạnh sở sanh trí tuệ, bỉ nhất Như Lai trí tuệ cảnh giới, bách phân bất cập nhất, nãi chí ưu ba ni sa đà phần diệc bất năng cập.

Phật tử ! Nay tôi vì ông dẫn việc để làm chứng, khiến cho ông được biết cảnh giới của Như Lai.

Phật tử ! Giả sử mười phương, mỗi phương đều có cõi nước chư Phật nhiều như số hạt bụi vô biên thế giới, mỗi cõi nước, đều đầy dẫy Bồ Tát Thập địa như vậy, nhiều như mía tre lau, lúa mè rừng rậm. Các Bồ Tát đó, trong trăm ngàn ức Na do tha kiếp tu Bồ Tát hạnh, phát sinh trí huệ, so với cảnh giới trí huệ của Như Lai, trăm phần chẳng bằng một, cho đến không bằng một phần Ưu ba ni sa đà.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Nay tôi vì các vị dẫn việc cụ thể để chứng mình, khiến cho các vị biết được cảnh giới của Như lai.

Các vị đệ tử của Phật ! Giả sử mười phương, mỗi phương đều có vô biên thế giới, trong những thế giới đó, lại có cõi nước chư Phật, nhiều như số hạt bụi, ở trong mỗi cõi Phật, có vô số Bồ Tát Thập địa đầy dẫy ở trong đó, nhiều giống như mía tre lau lúa mè rừng rậm. Các vị Bồ Tát đó ở trong trăm ngàn ức Na do tha kiếp tu Bồ Tát hạnh, sinh ra trí huệ, nếu so sánh với cảnh giới trí huệ của một vị Phật, thì chẳng bằng một phần trăm, cho đến dùng số mục lớn nhất, hoặc dùng số mục nhỏ nhất – cũng chẳng bằng một phần Ưu ba ni sa đà.

 

Phật tử! thử Bồ-tát trụ như thị trí tuệ, bất dị Như Lai thân, ngữ, ý nghiệp, bất xả Bồ Tát chư tam muội lực, ư vô số kiếp thừa sự cúng dường nhất thiết chư Phật, nhất nhất kiếp trung dĩ nhất thiết chủng cúng dường chi cụ nhi vi cúng dường. Nhất thiết chư Phật thần lực sở gia, trí tuệ quang minh chuyển canh tăng thắng, ư Pháp giới trung sở hữu vấn nan thiện vi giải thích, bách thiên ức kiếp vô năng khuất giả.

Phật tử ! Bồ Tát này trụ trí huệ như vậy, chẳng khác với thân miệng ý nghiệp của Như Lai. Chẳng bỏ các lực tam muội của Bồ Tát. Trong vô số kiếp, thừa sự cúng dường tất cả chư Phật. Trong mỗi mỗi kiếp, đem tất cả các đồ cúng dường để cúng dường chư Phật, được tất cả thần lực của chư Phật gia trì, trí huệ quang minh ngày càng tăng thêm thù thắng. Hết thảy vấn nạn ở trong pháp giới, đều khéo giải thích, trăm ngàn ức kiếp không có ai khuất phục được.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Vị Bồ Tát Pháp vân địa này, Ngài đã có trí huệ thượng diệu như vậy, thì thân khẩu ý ba nghiệp của Ngài, công đức thanh tịnh, giống như đức Như Lai. Ngài đã đạt đến công phu tu trì như vậy, nhưng Ngài không kiêu ngạo tự mãn, không xả bỏ tất cả tam muội Bồ Tát hạnh đã tu được trước kia. Trong quá trình tu hành của Ngài, từ vô số kiếp đến nay, không lúc nào mà chẳng gần gũi Phật, thừa sự hầu hạ chư Phật, thành tâm cúng dường chư Phật. Ở trong mỗi kiếp, đều đem đủ thứ phẩm vật cúng dường thượng hạng để cúng dường chư Phật. Do đó, được chư Phật dùng thần lực trí huệ gia bị cho Ngài, khiến cho trí huệ quang minh của Ngài, ngày càng lớn, ngày càng sáng. Ngài ở trong mười pháp giới, bất cứ ai có vấn nạn gì đến hỏi Ngài, Ngài đều trả lời giải thích rõ ràng, khiến cho người hỏi được câu trả lời vừa ý. Dù trải qua trăm ngàn ức đại kiếp, cũng chẳng có ai khuất phục được Ngài.

 

Phật tử! thí như kim sư dĩ thượng diệu chân kim tác nghiêm thân cụ, đại ma ni bảo điền xí kỳ gian, Tự tại Thiên Vương thân tự phục đái, kỳ dư Thiên Nhân trang nghiêm chi cụ sở bất năng cập; thử địa Bồ Tát diệc phục như thị, thủy tòng sơ địa nãi chí cửu địa, nhất thiết Bồ Tát sở hữu trí hành giai bất năng cập. Thử địa Bồ Tát trí tuệ quang minh, năng lệnh chúng sanh nãi chí nhập ư nhất thiết trí trí, dư trí quang minh vô năng như thị.

Phật tử ! Ví như thợ vàng, dùng vàng thật tốt đẹp làm đồ trang sức, đại ma ni báu xen lẫn trong vàng. Tự Tại Thiên Vương mang những đồ trang sức này vào mình, thì các đồ trang sức khác của chư Thiên không bằng được. Bậc Bồ Tát này cũng lại như thế. Ban đầu từ Sơ địa cho đến Cửu địa, hết thảy trí hạnh của tất cả Bồ Tát đều không bằng được Bồ Tát Thập địa. Trí huệ quang minh của bậc Bồ Tát này, hay khiến cho chúng sinh, cho đến nhập vào trí Nhất thiết trí, trí quang minh khác không được như vậy.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Ví như người thợ vàng, họ dùng vàng thật tốt đẹp nhất, làm đồ trang sức mang trên mình, dùng ma ni báu xen lẫn bên trong. Đại Tự Tại Thiên Vương mang đồ trang sức đó lên mình, thì chói sáng đẹp vô cùng, các đồ trang sức khác của chư Thiên không bằng được. Tất cả trí huệ thần thông của Bồ Tát Thập địa so sánh với trí huệ của các bậc Bồ Tát khác cũng như thế. Bắt đầu từ Sơ địa – Hoan hỉ địa, cho đến Cửu địa – Thiện huệ địa, hết thảy các địa Bồ Tát, trí huệ và hạnh tu chứng của các Ngài, đều không bằng Bồ Tát Pháp vân địa. Bồ Tát Pháp vân địa dùng trí huệ quang minh của Ngài, hay khiến cho chúng sinh đắc được lợi ích, tiến bộ khiến cho họ nhập vào trí huệ của Phật, chứng được bồ đề. Còn trí huệ quang minh của các bậc Bồ Tát khác không thể bằng được trí huệ quang minh của Bồ Tát Thập địa.

 

Phật tử! thí như Ma hề thủ la Thiên Vương quang minh, năng lệnh chúng sanh thân tâm thanh lương, nhất thiết quang minh sở bất năng cập; thử địa Bồ Tát trí tuệ quang minh diệc phục như thị, năng lệnh chúng sanh giai đắc thanh lương, nãi chí trụ ư nhất thiết trí trí, nhất thiết Thanh văn, Bích Chi Phật nãi chí đệ cửu địa Bồ Tát trí tuệ quang minh tất bất năng cập.

Phật tử ! Ví như quang minh của Ma Hê Thủ La Thiên Vương, hay khiến cho thân tâm của chúng sinh mát mẻ, tất cả quang minh khác không bằng được. Trí huệ quang minh của Bồ Tát Thập địa này, cũng lại như thế, hay khiến cho chúng sinh đều được mát mẻ, cho đến trụ nơi trí Nhất thiết trí. Tất cả Thanh Văn Bích Chi Phật, cho đến Cửu địa Bồ Tát, trí huệ quang minh đều không bằng được.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Ví như quang minh của Ma Hê Thủ La Thiên Vương, hay làm cho tất cả chúng sinh, sau khi tiếp thọ rồi, cảm giác thân tâm đều mát mẻ, các quang minh khác không bằng được quang minh của Ma Hê Thủ La Thiên Vương phóng ra. Thập địa – Bồ Tát Pháp vân địa, trí huệ quang minh của Ngài cũng lại như thế, cũng hay làm cho thân tâm chúng sinh cảm thọ mát mẻ, tiến tới đạt được trí huệ Nhất thiết trí, thành tựu cảnh giới của Phật. Bậc nhị thừa Thanh Văn, Bích Chi Phật, cho đến Cửu địa Bồ Tát, trí huệ quang minh của các Ngài đều không bằng được.

 

Phật tử! thử Bồ-Tát Ma-ha-tát dĩ năng an trụ như thị trí tuệ, chư Phật Thế tôn phục cánh vithuyết tam thế trí, Pháp giới sái biệt trí, biến nhất thiết thế giới trí, chiếu nhất thiết thế giới trí, từ niệm nhất thiết chúng sanh trí, cử yếu ngôn chi, nãi chí vithuyết đắc nhất thiết trí trí.

Phật tử ! Đại Bồ Tát này, đã an trụ trí huệ như vậy, thì chư Phật Thế Tôn lại vì Ngài nói trí ba đời, trí pháp giới khác biệt, trí khắp tất cả thế giới, trí chiếu tất cả thế giới, trí niệm tất cả chúng sinh, cho đến vì Ngài nói đắc được trí Nhất thiết trí.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Vị đại Bồ Tát Thập địa – Pháp vân địa, Ngài đã tu chứng được trí huệ tối thượng thù thắng, an trụ ở trong sự chứng được trí huệ thần diệu. Chư Phật Thế Tôn lại vì Ngài nói trí huệ ba đời, trí huệ vi tế khác biệt trong pháp giới, trí huệ khắp tất cả thế giới, trí huệ chiếu khắp tất cả thế gian, trí huệ từ bi thương nhớ tất cả chúng sinh, cho đến vì Ngài nói đắc được trí huệ Nhất thiết trí, trí huệ tiến vào Phật đạo.

 

Thử Bồ Tát, thập Ba la mật trung, trí Ba-la-mật tối vităng thượng; dư Ba-la-mật phi bất tu hành.

Phật tử! thị danh: lược thuyết Bồ-Tát Ma-ha-tát đệ thập Pháp vân địa; nhược quảng thuyết giả, giả sử vô lượng a-tăng-kì kiếp diệc bất năng tận.

Bồ Tát này ở trong mười Ba la mật, thì trí Ba la mật tăng thượng nhất. Còn các Ba la mật khác tuỳ sức mà tu.

Phật tử ! Đó là nói sơ lược về đại Bồ Tát Pháp vân địa thứ mười. Nếu nói rộng ra, thì giả sử trải qua vô lượng A tăng kỳ kiếp, nói cũng không hết được.

Giảng: Vị Bồ Tát Pháp vân địa này, khi Ngài tu mười thứ Ba la mật, thì trong quá trình tu Thập địa, Ngài chuyên tu về trí Ba la mật, vì “Trí quyết đoán được hết tất cả”. Còn chín Ba la mật kia chẳng phải không tu hành, chỉ là tuỳ duyên tuỳ phần tuỳ sức mà tu.

Các vị đệ tử của Phật ! Những gì nói ở trên, quan hệ đến đủ thứ sự tướng và cảnh giới của Bồ Tát Thập địa, chỉ là nói sơ lược đại khái mà thôi. Giả sử muốn nói tỉ mỉ rõ ràng, thì dù trải qua vô lượng A tăng kỳ kiếp thời gian, e rằng cũng nói không hết được.

 

Phật tử! Bồ-tát trụ thử địa, đa tác Ma hề thủ la Thiên Vương, ư pháp tự tại, năng thụ chúng sanh, Thanh văn, độc giác, nhất thiết Bồ Tát Ba-la-mật hành, ư Pháp giới trung sở hữu vấn nan vô năng khuất giả. Bố thí, ái ngữ, lợi hành, đồng sự như thị nhất thiết chư sở tác nghiệp, giai bất ly niệm Phật, nãi chí bất ly niệm cụ túc nhất thiết chủng, nhất thiết trí trí.

Phục tác thị niệm: ngã đương ư nhất thiết chúng sanh vi thủ, vi thắng, nãi chí vinhất thiết trí trí y chỉ giả. Nhược cần gia tinh tấn, ư nhất niệm khoảnh, đắc thập bất khả thuyết bách thiên ức na-do-tha Phật sát vi trần số tam muội, nãi chí thị hiện nhĩ sở vi trần số Bồ Tát dĩ vi quyến thuộc;

Phật tử ! Bồ Tát trụ địa này, phần nhiều làm Ma Hê Thủ La Thiên Vương, tự tại nơi pháp, hay truyền thọ hạnh Ba la mật của tất cả Bồ Tát cho chúng sinh Thanh Văn Độc Giác. Hết thảy vấn nạn trong pháp giới, không ai khuất phục được.

Tất cả các việc làm như bố thí, ái ngữ, lợi hành, đồng sự, đều không lìa khỏi niệm Phật, cho đến không lìa khỏi niệm trí Nhất thiết chủng trí. Lại nghĩ như vầy : Tôi phải ở nơi tất cả chúng sinh làm thượng thủ, làm thắng, cho đến làm chỗ nương tựa cho bậc Nhất thiết trí. Nếu siêng năng tinh tấn, trong khoảng một niệm, thì đắc được tam muội nhiều như số hạt bụi, mười bất khả thuyết trăm ngàn ức Na do tha cõi Phật, cho đến thị hiện các Bồ Tát làm quyến thuộc nhiều như số hạt bụi nói trên.

Giảng: Các vị đệ tử của Phật ! Giai đoạn Bồ Tát tu chứng quả vị Pháp vân địa, phần nhiều thị hiện làm Ma Hê Thủ La Thiên Vương, quan niệm và nhận thức đối với pháp rất đúng đắn chánh quyết. Sự vận dụng pháp cũng rất viên dung tự tại, tuỳ tâm tự như. Và còn hay giáo hoá chúng sinh, truyền thọ hạnh Ba la mật của Bồ Tát bậc dưới tu cho hàng nhị thừa bậc Thánh. Các vấn nạn trong pháp giới, không còn ai khuất phục được Ngài. Ngài dùng bốn pháp nhiếp : Bố thí, ái ngữ, lợi hành, đồng sự, giáo hoá các chúng sinh và làm tất cả Phật sự, làm những gì cũng đều không lìa khỏi tông chỉ giáo hoá của Phật, và công đức nghĩ nhớ niệm Phật, càng không lìa khỏi nghĩ nhớ chủng trí đầy đủ của chư Phật, và trí Nhất thiết trí – tức song chiếu, không, giả, hai đế, tức cũng là trí huệ của Phật, cảnh giới của Phật.

Bồ Tát lại nghĩ như vầy : Tôi phải ở trong tất cả chúng sinh, vì họ làm lãnh tụ, làm thủ lãnh nhẫn khổ chịu cực thù thắng, và làm chỗ nương tựa của bậc Nhất thiết trí. Nếu như càng siêng năng tinh tấn, thì có thể trong khoảng một niệm, đắc được tam muội – chánh định chánh thọ nhiều như số hạt bụi mười bất khả thuyết trăm ngàn ức Na do tha cõi Phật, lại còn có thể thị hiện các Bồ Tát làm quyến thuộc nhiều như số hạt bụi nói trên. Ma Hê Thủ La Thiên Vương tức là Trời Đại Tự Tại, trên đỉnh của sắc giới, khi Thập địa Bồ Tát sắp thành Phật hiện thắng báo Đại Tự Tại Thiên Vương.

 

Nhược dĩ Bồ Tát thù thắng nguyện lực tự tại thị hiện, qua ư thử số, sở vị: nhược tu hành, nhược trang nghiêm, nhược tín giải, nhược sở tác, nhược thân, nhược ngữ, nhược quang minh, nhược chư căn, nhược thần biến, nhược âm thanh, nhược hành xử, nãi chí bách thiên ức na-do-tha kiếp bất năng số tri.

Nếu dùng nguyện lực thù thắng của Bồ Tát, tự tại thị hiện, thì hơn số trên đây. Như là: hoặc tu hành, hoặc trang nghiêm, tin hiểu, việc làm, thân, lời nói, quang minh, các căn, thần biến, hoặc âm thanh, hoặc hành xứ, cho đến trăm ngàn ức Na do tha kiếp, không thể tính đếm biết được.

Giảng: Nếu như dùng đại nguyện lực thù thắng của Bồ Tát Thập địa phát ra thuở xưa, mà nay tuỳ tâm thị hiện, thì sẽ nhiều hơn số mục đã nói ở trên. Như là : Pháp môn Bồ Tát tu hành, tịnh nghiệp trang nghiêm cõi Phật, tin hiểu thâm sâu, làm Phật sự, thân nghiệp, ngữ nghiệp, trí huệ quang minh, các căn, thần thông biến hoá, hay vì chúng sinh đều hiểu một tiếng, và đạo của Bồ Tát tu hành .v.v… cho đến trải qua trăm ngàn ức Na do tha kiếp, cũng chẳng cách chi đếm biết được.

 

Phật tử! thử Bồ-Tát Ma-ha-tát Thập Địa hành tướng thứ đệ hiện tiền, tức năng thú nhập nhất thiết trí trí. Thí như A-nậu-đạt trì xuất tứ đại hà, kỳ hà lưu chú biến Diêm-phù-đề, ký vô tận kiệt, phục cánh tăng trưởng, nãi chí nhập hải, lệnh kỳ sung mãn.

Phật tử ! Tướng tu hành của đại Bồ Tát Thập địa này, thứ lớp hiện tiền, thì sẽ hướng nhập vào trí Nhất thiết trí. Ví như nước ao A Nậu Đạt chảy ra bốn con sông lớn, nước những con sông này chảy khắp cõi Diêm Phù Đề. Chẳng những không cạn kiệt, mà còn nhiều thêm, cho đến chảy vào biển, làm cho nước biển đầy dẫy.

Giảng: Các vị đệ tử của Phật ! Tướng trạng tu hành trong Thập địa của vị đại Bồ Tát này, nương theo thứ lớp tuần tự mà tiến. Từ Sơ địa cho đến Thập địa – tiến trình tu hành của Pháp vân địa, đều đầy đủ viên mãn rồi, thì rất thuận lợi tiến vào cảnh giới trí huệ của Phật. Ví như nước ao A Nậu Đạt chảy ra bốn con sông lớn, nước bốn con sông lớn lại chảy ra khắp cõi Diêm Phù Đề, nó chẳng những không chảy hết cạn kiệt, mà còn tăng thêm không ngừng, chảy một mạch ra biển cả, làm cho nước biển vĩnh viễn đầy dẫy, mà nước bốn con sông lớn vẫn không tăng không giảm.

 

Phật tử! Bồ Tát diệc nhĩ, tùng Bồ-đề tâm lưu xuất thiện căn đại nguyện chi thủy, dĩ tứ nhiếp Pháp sung mãn chúng sanh, vô hữu cùng tận, phục cánh tăng trưởng, nãi chí nhập ư nhất thiết trí hải, lệnh kỳ sung mãn.

Phật tử ! Bồ Tát cũng thế, nước từ bồ đề tâm chảy ra căn lành đại nguyện, dùng bốn pháp nhiếp mà tràn đầy chúng sinh. Chẳng những không cùng tận, mà lại càng tăng trưởng, cho đến chảy vào biển Nhất thiết trí, làm cho biển trí huệ tràn đầy.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Bồ Tát Thập địa – Pháp vân địa, Ngài cũng như nước ao A Nậu Đạt chảy ra bốn con sông lớn. Từ lúc ban đầu phát bồ đề tâm, tu hành Bồ Tát đạo, tích tập đủ thứ công đức, tài bồi nước công đức căn lành đại nguyện, dùng bốn pháp nhiếp, hoá độ chúng sinh, khiến cho chúng sinh đắc được mùi vị chánh pháp, tràn đầy thân tâm, chẳng khi nào cùng tận. Càng khiến cho căn lành ngày càng tăng trưởng, cuối cùng đại nguyện được thành tựu, cho đến chảy vào trong biển Nhất thiết trí, làm cho biển trí huệ tràn đầy ruộng tâm.

 

Phật tử! Bồ-tát thập địa, nhân Phật trí cố nhi hữu sái biệt,

Phật tử ! Bồ Tát Thập địa, do Phật trí mà có sự khác biệt.

Giảng: Các vị đệ tử của Phật ! Bồ Tát Thập địa – Pháp vân địa, vì tu bình đẳng Phật trí, mà khởi các hạnh, cho nên tuỳ theo quá trình tu hành trong Thập địa, mà từ từ tăng lên, tu đến không còn sự khác biệt. Khi chưa đạt được viên mãn, do đó mà hiển hiện có sự khác biệt, vì Pháp vân địa cách thành Phật còn có một khoảng cách.

 

Như nhân Đại địa hữu thập sơn vương. Hà đẳng vithập? sở vị: Tuyết sơn Vương, Hương sơn Vương, Tỳ đà lê sơn Vương, thần tiên sơn vương, Do-kiền-đà sơn Vương, Mã nhĩ sơn Vương, Ni dân đà la sơn Vương, chước yết La sơn vương, kế đô mạt để sơn vương, Tu di lô sơn Vương.

Như do đại địa, mà có mười núi chúa. Những gì là mười ? Đó là : Núi chúa Tuyết, núi chúa Hương, núi chúa Tỳ Đà Lê, núi chúa Thần Tiên, núi chúa Do Càn Đà, núi chúa Mã Nhĩ Sơn, núi chúa Ni Dân Đà La, núi chúa Chướt Yết La, núi chúa Kế Đô Mạt Để, núi chúa Tu Di Lư.

Giảng: Như do nương vào đại địa, mà có mười toà núi chúa. Những gì là mười núi chúa ? Đó là : Núi chúa Tuyết, núi chúa Hương, núi chúa Tỳ Đà Lê, núi chúa Thần Tiên, núi chúa Do Càn Đà, núi chúa Mã Nhĩ Sơn, núi chúa Ni Dân Đà La, núi chúa Chướt Yết La, núi chúa Kế Đô Mạt Để, núi chúa Tu Di Lư.

 

Phật tử! như Tuyết sơn Vương, nhất thiết dược thảo hàm tại kỳ trung, thủ bất khả tận; Bồ Tát sở trụ Hoan Hỉ Địa diệc phục như thị, nhất thiết thế gian Kinh thư, kỹ nghệ, văn tụng, chú thuật hàm tại kỳ trung, thuyết bất khả tận.

Phật tử ! Như núi chúa Tuyết, tất cả cỏ thuốc đều ở trong đó, lấy không hết được. Bồ Tát trụ Hoan Hỉ địa, cũng lại như thế. Tất cả thế gian kinh thư kỹ thuật, văn tụng chú thuật, đều ở trong địa này, nói không hết được.

Giảng: Các vị đệ tử của Phật ! Giống như toà núi chúa Tuyết lớn, tất cả cỏ thuốc danh quý trên thế gian, đều ở trong đó, lấy không hết được. Bồ Tát tu chứng được Sơ địa – Hoan hỉ địa, cũng giống như núi chúa Tuyết, vì tất cả kinh thư, kỹ thuật, văn tụng, chú thuật .v.v… trên thế gian, đều bao quát ở trong một địa này, Bồ Tát đều phải tu tập thông đạt viên mãn, nói cũng nói không hết được.

 

Phật tử! như Hương sơn Vương, nhất thiết chư hương hàm tập kỳ trung, thủ bất khả tận; Bồ Tát sở trụ ly cấu địa diệc phục như thị, nhất thiết Bồ-tát giới hạnh, uy nghi hàm tại kỳ trung, thuyết bất khả tận.

Phật tử ! Như núi chúa Hương, tất cả các thứ hương thơm, đều tụ tập ở trong đó, lấy không hết được. Bồ Tát trụ Ly Cấu địa, cũng lại như thế. Tất cả giới hạnh oai nghi của Bồ Tát, đều ở trong đây, nói không hết được.

Giảng: Các vị đệ tử của Phật ! Lại như núi chúa Hương, tất cả hương thơm trên thế gian đều ở trong toà núi đó, lấy dùng không hết được. Bồ Tát tu tập chứng được Địa thứ hai – Ly cấu địa, cũng giống như núi chúa Hương, tất cả giới hạnh và oai nghi của Bồ Tát, đều ở trong địa này tu chứng viên mãn, nói không hết được.

 

Phật tử! như Tỳ đà lê sơn Vương, thuần bảo sở thành, nhất thiết chúng bảo hàm tại kỳ trung, thủ bất khả tận; Bồ Tát sở trụ phát quang địa diệc phục như thị, nhất thiết thế gian Thiền định thần thông, giải thoát tam muội, Tam Ma Bát Để hàm tại kỳ trung, thuyết bất khả tận.

Phật tử ! Như núi chúa Tỳ Đà Lê, thuần bằng châu báu hình thành, tất cả các thứ báu đều ở trong đó, lấy không hết được. Bồ Tát trụ Phát Quang địa cũng lại như thế. Tất cả thiền định thần thông, tam muội giải thoát, Tam ma bát để của thế gian, đều ở trong đây, nói không hết được.

Giảng: Các vị đệ tử của Phật ! Lại giống như núi chúa Tỳ Đà Lê, thuần bằng đá báu hình thành, tất cả trân kỳ bảo tàng trên thế gian đều ở trong đó, lấy không hết được. Bồ Tát tu chứng quả vị Địa thứ ba – Phát quang địa, cũng giống như núi chúa Tỳ Đà Lê, tất cả thiền định, thần thông, tam muội giải thoát, tam ma bát để – chỉ quán .v.v… pháp môn tu hành trên thế gian, đều ở trong địa này tu tập thành tựu, nói không hết được.

 

Phật tử! như thần tiên sơn vương, thuần bảo sở thành, ngũ thông thần tiên hàm trụ kỳ trung, vô hữu cùng tận; Bồ Tát sở trụ diệm tuệ địa diệc phục như thị, nhất thiết đạo trung thù thắng trí tuệ hàm tại kỳ trung, thuyết bất khả tận.

Phật tử ! Như núi chúa Thần Tiên, thuần bằng châu báu hình thành, ngũ thông thần tiên đều ở trong đó, không cùng tận. Bồ Tát trụ Diệm Huệ địa, cũng lại như thế. Tất cả trí huệ thù thắng đều ở trong đây, nói không hết được.

Giảng: Các vị đệ tử của Phật ! Lại như núi chúa Thần Tiên, cũng hoàn toàn thuần bằng đá báu hình thành. Các ngũ thông thần tiên đều ở trong đó, nhiều không biết số bao nhiêu. Ngũ thông là : Thiên nhãn thông, thiên nhĩ thông, tha tâm thông, thần túc thông, túc mạng thông. Bồ Tát tu chứng Địa thứ tư – Diệm huệ địa, cũng giống như núi chúa Thần Tiên, vì phàm là người tu đạo phải đắc được trí huệ thù thắng, đều phải ở trong giai đoạn này tu tập chứng được, nói cũng nói không hết được.

 

Phật tử! như do kiền-đà-la sơn vương, thuần bảo sở thành, dạ xoa Đại Thần hàm trụ kỳ trung, vô hữu cùng tận; Bồ Tát sở trụ nan thắng địa diệc phục như thị, nhất thiết tự tại như ý thần thông hàm tại kỳ trung, thuyết bất khả tận.

Phật tử ! Như núi chúa Do Càn Đà, thuần bằng châu báu hình thành. Dạ Xoa, đại thần, đều ở trong đó, không cùng tận. Bồ Tát trụ Nan Thắng địa, cũng lại như thế. Tất cả thần thông tự tại như ý, đều ở trong đây, nói không hết được.

Giảng: Các vị đệ tử của Phật ! Lại giống như núi chúa Do Càn Đà, thuần bằng châu báu hình thành. Các loại Dạ Xoa khác nhau, và có Thần đại oai lực, đều ở trong núi này, nhiều không biết được số bao nhiêu. Bồ Tát tiến vào Địa thứ năm – Nan thắng địa, cũng giống như núi chúa này. Hết thảy thần thông biến hoá nhậm vận tự tại, đều ở trong Địa này tu chứng viên mãn, nói cũng không hết được.

 

Phật tử! như Mã nhĩ sơn Vương, thuần bảo sở thành, nhất thiết chư quả hàm tại kỳ trung, thủ bất khả tận; Bồ Tát sở trụ hiện tiền địa diệc phục như thị, nhập duyên khởi lý Thanh văn quả chứng hàm tại kỳ trung, thuyết bất khả tận.

Phật tử ! Như núi chúa Mã Nhĩ, thuần bằng châu báu hình thành. Tất cả các thứ quả đều ở trong đó, lấy không hết được. Bồ Tát trụ Hiện Tiền địa, cũng lại như thế. Nhập duyên khởi hiện Thanh Văn quả chứng, đều ở trong đây, nói không hết được.

Giảng: Các vị đệ tử của Phật ! Lại như núi chúa Mã Nhĩ, cũng thuần bằng châu báu hình thành, tất cả các thứ quả danh quý trên thế gian đều ở trong núi này, lấy không hết được. Bồ Tát tiến vào Địa thứ sáu – Hiện tiền địa, cũng giống như núi chúa này, Ngài vào sâu đạo lý duyên khởi, đồng với quả vị Thanh Văn đắc được. Còn có vô số bậc Thánh chứng quả, đều trụ ở trong núi đó, nói cũng không hết được.

 

Như Ni dân đà la sơn Vương, thuần bảo sở thành, Đại lực long thần hàm trụ kỳ trung, vô hữu cùng tận; Bồ Tát sở trụ viễn hành địa diệc phục như thị, phương tiện trí tuệ độc giác quả chứng hàm tại kỳ trung, thuyết bất khả tận.

Như núi chúa Ni Di Đà La, thuần bằng châu báu hình thành. Đại lực Long Thần đều ở trong đó, không cùng tận. Bồ Tát trụ Viễn Hành địa, cũng lại như thế. Phương tiện trí huệ chứng quả Độc Giác, đều ở trong đây, nói không hết được.

Giảng: Lại như núi chúa Ni Di Đà La, cũng thuần châu báu hình thành. Đại lực Long Thần đều ở trong núi này không cùng tận. Bồ Tát chứng nhập Địa thứ bảy – Viễn hành địa cũng như thế. Vượt qua trước một địa vào sâu đạo lý duyên khởi, mà thành tựu phương tiện trí huệ, cũng ở trong một địa này tu học viên mãn. Đồng như bậc Thánh quả vị Độc Giác, nhiều chẳng biết bao nhiêu; giống như ở trong núi chúa này, nói cũng không hết được.

 

Như chước yết La sơn vương, thuần bảo sở thành, chư tự tại chúng hàm trụ kỳ trung, vô hữu cùng tận; Bồ Tát sở trụ bất động địa diệc phục như thị, nhất thiết Bồ Tát tự tại hàng sái biệt thế giới hàm tại kỳ trung, thuyết bất khả tận.

Như núi chúa Chướt Yết La, thuần bằng châu báu hình thành. Các chúng tự tại đều trụ ở trong đó, không cùng tận. Bồ Tát trụ Bất Động địa, cũng lại như thế. Tất cả Bồ Tát tự tại đi khắp thế giới khác biệt, đều ở trong đây, nói không hết được.

Giảng: Lại như núi chúa Chướt Yết La, cũng thuần bằng châu báu hình thành, hết thảy tất cả bậc Thánh tự tại, đều ở trong núi đó, cũng chẳng biết có bao nhiêu. Bồ Tát tu chứng Địa thứ tám – Bất động địa, cũng giống như núi chúa này. Tất cả hạnh tu học của Bồ Tát đều thành tựu thần thông diệu dụng nhậm vận tự tại, không động thân mà có thể phân thân đến vô số thế giới khác nhau, đều ở trong địa này tu chứng đầy đủ, cũng nói không hết được.

 

Như kế đô sơn vương, thuần bảo sở thành, đại uy đức A-tu-la Vương hàm trụ kỳ trung, vô hữu cùng tận; Bồ Tát sở trụ thiện tuệ địa diệc phục như thị, nhất thiết thế gian sanh diệt trí hành hàm tại kỳ trung, thuyết bất khả tận.

Như núi chúa Kế Đô, thuần bằng châu báu hình thành. A Tu La Vương đại oai đức, đều ở trong đó, không cùng tận. Bồ Tát trụ Thiện Huệ địa, cũng lại như thế. Tất cả thế giới sinh diệt trí hành, đều ở trong đây, nói không hết được.

Giảng: Lại như núi chúa Kế Đô, cũng thuần bằng châu báu hình thành. Có A tu la vương đại oai đức, ở trong núi đó không biết được số bao nhiêu. Bồ Tát từ Bất động địa tiến vào Địa thứ chín – Thiện huệ địa, cũng như thế. Vì tất cả đạo lý duyên khởi sinh diệt trên thế gian, cùng với pháp môn trí huệ và tu hành làm thế nào để tiêu trừ sinh và diệt lưu chuyển khổ não, đều ở trong địa này thành tựu viên mãn, cũng nói không hết được.

 

Như Tu di lô sơn Vương, thuần bảo sở thành, đại uy đức chư Thiên hàm trụ kỳ trung, vô hữu cùng tận; Bồ Tát sở trụ Pháp vân địa diệc phục như thị, Như Lai lực, vô úy, bất cộng pháp, nhất thiết Phật sự hàm tại kỳ trung, vấn đáp tuyên thuyết bất khả cùng tận.

Như núi chúa Tu Di Lư, thuần bằng châu báu hình thành. Chư Thiên đại oai đức đều ở trong đó, không cùng tận. Bồ Tát trụ Pháp Vân địa, cũng lại như thế. Lực vô sở uý bất cộng pháp của Như Lai, tất cả Phật sự, đều ở trong đây, vấn đáp tuyên nói, không thể hết được.

Giảng: Lại như núi chúa Tu Di Lư, thuần bằng châu báu hình thành. Có chư Thiên đại oai đức, đều ở trong núi này, chẳng biết số bao nhiêu. Bồ Tát tu chứng tiến vào Địa thứ mười – Pháp vân địa, cũng giống như núi chúa Tu Di Lư. Mười lực của Phật, bốn vô sở uý, mười tám pháp bất cộng, cùng với tất cả Phật sự thù thắng, Bồ Tát phải chứng đắc đủ thứ cảnh giới ở trên đây, phải ở trong địa này tinh tấn tu học, viên mãn công đức đầy đủ, mới có thể tiến vào quả vị Đẳng Giác Diệu Giác, mà chứng quả Phật. Những quá trình này, đều thành tựu trong Thập địa. Cùng với các thứ vấn nạn, thảy đều giải đáp, tuyên nói diệu pháp .v.v… nói không hết được.

Dùng mười núi ví dụ Thập địa : Hai núi trước thể là núi đất, biểu thị thế gian. Tám núi sau thể đều thuần bằng châu báu, biểu thị thanh tịnh, hàm nghĩa tại nơi pháp. Trong mỗi đoạn đều có “Nói không hết được, không cùng tận”, ý nghĩa là : Tuỳ thuận tu hành, vĩnh viễn không gián đoạn, vĩnh viễn không tạm ngừng.

 

Phật tử! thử thập bảo sơn Vương, đồng tại đại hải, sái biệt đắc danh; Bồ-tát thập địa diệc phục như thị, đồng tại nhất thiết trí trung, sái biệt đắc danh.

Phật tử ! Mười núi chúa báu này, đồng ở trong biển, do khác biệt mà được tên. Bồ Tát Thập địa, cũng lại như thế. Đồng ở trong Nhất thiết trí, do khác biệt mà được tên.

Giảng: Các vị đệ tử của Phật ! Mười toà núi chúa báu này, đều ở trong biển, vì mỗi toà núi đều có điểm đặc biệt của nó, nên được tên cũng khác nhau. Bồ Tát tu học pháp môn Thập địa, mỗi địa đều có chỗ tu chứng khác nhau, nên gọi tên quả vị cũng khác nhau. Tuy nhiên, đồng ở trong Nhất thiết trí của Phật, nhưng sự tu hành trong Thập địa cũng có ưu điểm, nhược điểm khác biệt, hành tướng các địa cũng khác nhau, căn cứ vào giáo lý hành tướng, mà được tên các địa khác nhau.

 

Phật tử! thí như đại hải, dĩ thập chủng tướng, đắc đại hải danh, bất khả di đoạt. Hà đẳng vithập? nhất, thứ đệ tiệm thâm; nhị, bất thọ tử thi; tam, dư thủy nhập trung giai thất bổn danh; tứ, phổ đồng nhất vị; ngũ, vô lượng trân bảo; lục, vô năng chí để; thất, quảng đại vô lượng; bát, đại thân sở cư; cửu, triều bất quá hạn; thập, phổ thọ Đại vũ, vô hữu doanh dật.

Phật tử ! Ví như biển cả, nhờ mười tướng, mà được tên là biển cả, không bị đổi tên. Những gì là mười ? Một là : Thứ tự sâu dần. Hai là : Không chứa tử thi. Ba là : Các dòng nước chảy vào trong biển, đều mất tên. Bốn là : Đều đồng một vị mặn. Năm là : Có vô lượng châu báu. Sáu là : Không thể đến đáy được. Bảy là : Rộng lớn vô lượng. Tám là : Chỗ thân lớn ở. Chín là : Thuỷ triều không quá hạn. Mười là : Chứa hết nước mưa to, mà không bao giờ tràn.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Ví như biển cả, vì có mười tướng trạng đặc biệt, nên được tên là “biển cả”, dùng tên “biển” này không bao giờ bị đổi tên. Những gì là mười ?
1. Nước trong biển thứ tự sâu dần từng chút từng chút.
2. Biển tuy rộng lớn sâu không thấy đáy, nhưng tử thi ở trong biển trôi dạt, không thể nào chìm xuống.
3. Các dòng nước, bất luận sông hồ, chảy vào biển rồi, đều gọi là nước biển, vĩnh viễn mất đi tên nguồn của nó.
4. Bất cứ nước gì chảy vào trong biển, đều biến thành một vị mặn, chẳng có vị nào khác.
5. Trong biển sinh sản ra đủ thứ ngọc ngà châu báu.
6. Chẳng cách chi biết được độ sâu của biển, không thể nào biết được nơi nào là đáy biển.
7. Biển rộng lớn vô lượng, nhìn không thấy bờ.
8. Là nơi động vật thân lớn ở.
9. Nước biển thường có hiện tượng thuỷ triều lên xuống nhất định, chưa bao giờ vượt qua thời hạn.
10. Biển có dung lượng vô hạn, bất cứ đổ xuống bao nhiêu trận mưa lớn, cũng không thấy nước biển tăng, không có mưa xuống cũng không thấy nước biển giảm, cho nên nó không tràn, cũng không khô cạn.

 

Bồ Tát hạnh diệc phục như thị, dĩ thập tướng cố, danh Bồ Tát hạnh, bất khả di đoạt. hà đẳng vithập? sở vị hoan hỉ địa, xuất sanh đại nguyện tiệm thứ thâm cố; ly cấu địa, bất thọ nhất thiết phá giới thi cố; phát quang địa, xả ly thế gian giả danh tự cố; diệm tuệ địa, dữ Phật công đức đồng nhất vị cố; nan thắng địa, xuất sanh vô lượng phương tiện thần thông, thế gian sở tác chúng trân bảo cố; hiện tiền địa, quan sát duyên sanh thậm thâm lý cố; viễn hành địa, quảng đại giác tuệ thiện quan sát cố; bất động địa, thị hiện quảng đại trang nghiêm sự cố; thiện tuệ địa, đắc thâm giải thoát hành ư thế gian, như thật nhi tri bất quá hạn cố; Pháp vân địa, năng thọ nhất thiết chư Phật Như Lai Đại pháp minh vũ Vô yếm túc cố.

Bồ Tát hạnh cũng lại như thế, vì dùng mười tướng, nên gọi là Bồ Tát hạnh, không bị đổi tên. Những gì là mười ? Đó là Hoan Hỉ địa, sinh ra đại nguyện dần dần càng sâu. Ly Cấu địa, không chứa tất cả thây phá giới. Phát Quang địa, xả lìa danh tự giả của thế gian. Diệm Huệ địa, với công đức của Phật đồng một vị. Nan Thắng địa, sinh ra vô lượng phương tiện thần thông, làm các trân bảo của thế gian. Hiện Tiền địa, quán sát lý duyên sinh thâm sâu. Viễn Hành địa, giác huệ rộng lớn, khéo quán sát. Bất Động địa, thị hiện việc rộng lớn trang nghiêm. Thiện Huệ địa, đắc được giải thoát thâm sâu, du hành nơi thế gian, biết đúng như thật không quá hạn. Pháp Vân địa, thọ được tất cả mưa đại pháp minh của chư Phật Như Lai, không nhàm đủ.

Giảng: Pháp môn Bồ Tát tu hành, giống như biển cả, cũng có mười đức tướng, cho nên gọi là “Bồ Tát hạnh”, danh từ chuyên môn thuộc về tu hành, không thể tuỳ ý sửa đổi, cũng không thể nào bị đổi tên. Những gì là mười ? Đó là :

1. Hoan hỉ địa : Bồ Tát tại địa này hay sinh ra tất cả đại nguyện đại lực, tinh tấn tu hành, từng bước ngày càng thâm sâu, cho đến đạt được mãn nguyện.

2. Ly cấu địa : Ly cấu tức là xả lìa tất cả tư tưởng và vọng niệm nhiễm ô, tất cả lời nói hành động chẳng thanh tịnh đều xả lìa hết. Nhất là phải đoạn dục niệm, dục niệm không đoạn thì không thể nói là ly cấu. Dục niệm thấy về việc làm tức là phá giới, thì chưa được ly cấu. Thanh tâm đoạn dục, không phá giới, tức là thanh tịnh ly cấu. Cho nên, nơi quả vị Ly cấu địa, phải nghiêm thủ quy luật. Người phá giới, giống như là thây chết. Tại Ly cấu địa không dung nạp pháp nhiễm ô.

3. Phát quang địa : Bồ Tát tu chứng được Phát quang địa, đã thành tựu trí huệ quang minh, vì Ngài đã xả lìa tất cả nhiễm ô, đã được thanh tịnh. Tất cả giả danh giả tướng của thế gian cũng xả lìa, chẳng còn tâm háo thắng, tâm cầu danh, tâm cầu lợi. Minh bạch tất cả trên thế gian đều là không, là giả, vô thường, cho nên nói “Xả lìa thế gian danh tự giả”.

4. Diệm huệ địa : Lúc này công phu tu hành của Bồ Tát, đã được một vị, vĩnh viễn không mất đi. Nghĩa là hàm có công đức như Phật, cùng một vị với Phật, cuối cùng sẽ đắc được pháp vị vô thượng bồ đề. Giống như các dòng nước chảy vào biển, đều trở thành một vị.

5. Nan thắng địa : Bồ Tát tu hành thành tựu, sinh ra vô lượng phương tiện thần thông, công đức lợi ích thế gian, làm nghiệp thiện lợi sinh, như biển có vô lượng ngọc ngà châu báu.

6. Hiện tiền địa : Bồ Tát quán sát được tất cả các pháp do duyên sinh, các pháp do duyên diệt. Đạo lý thâm sâu pháp tánh duyên khởi này, Bồ Tát đã minh bạch thọ dụng. Công đức bất tận của Ngài giống như biển cả, không biết đáy được.

7. Viễn hành địa : Bồ Tát có trí huệ rộng lớn, khéo quán sát các pháp, rộng lớn vô lượng như biển cả.

8. Bất động địa : Hay thị hiện Phật sự rộng lớn trang nghiêm. Bồ Tát dùng thân bất động mà đến khắp pháp giới, phổ độ chúng sinh, đắc được vô lượng công đức thế gian. Giống như biển làm chỗ ở cho thân lớn, trong Kinh có nói : “Bậc thân lớn, dùng vô lượng thân tu Bồ Tát hạnh”.

9. Thiện huệ địa : Bồ Tát đắc được các môn giải thoát thâm sâu, du hành nơi thế gian, quán căn cơ chúng sinh mà truyền thọ pháp môn thích hợp, khiến cho chúng sinh tu hành được giải thoát. Biết đúng như thật, không quá hạn, như hải triều không quá hạn.

10. Pháp vân địa : Bồ Tát chứng được quả vị Pháp vân địa, Ngài tiếp thọ được đại pháp minh, đại pháp vũ, của chư Phật, chưa từng nhàm mỏi, chưa từng tự mãn. Như biển chứa được nước bốn châu mà không tràn.

 

Phật tử! thí như Đại ma ni châu hữu thập chủng tánh xuất qua chúng bảo. Hà đẳng vithập? nhất giả tùng đại hải xuất; nhị giả xảo tượng trì lý; tam giả viên mãn vô khuyết; tứ giả thanh tịnh ly cấu; ngũ giả nội ngoại minh triệt; lục giả thiện xảo toản xuyên; thất giả quán dĩ bảo lũ; bát giả trí tại lưu ly cao tràng chi thượng; cửu giả phổ phóng nhất thiết chủng chủng quang minh; thập giả năng tùy Vương ý vũ chúng bảo vật, như chúng sanh tâm sung mãn kỳ nguyện.

Phật tử ! Ví như châu đại ma ni, có mười thứ tánh, hơn hẳn các châu báu khác. Những gì là mười ? Một là sinh ra từ trong biển. Hai là thợ khéo mài dũa. Ba là tròn đầy không khuyết. Bốn là thanh tịnh lìa cấu bẩn. Năm là trong ngoài sáng suốt. Sáu là khoan lỗ rất khéo. Bảy là sỏ bằng dây báu. Tám là để trên tràng cao bằng lưu ly. Chín là khắp phóng ra tất cả đủ thứ ánh sáng. Mười là hay tuỳ ý của vua, mưa xuống các báu vật, toại tâm mãn nguyện của chúng sinh.

Giảng: Các vị đệ tử của Phật ! Bồ Tát Kim Cang Tạng lại đưa ra một ví dụ, Ngài nói : Giống như châu đại ma ni có mười thứ tánh đặc thù, hơn các thứ báu khác. Những gì là mười thứ tánh ?
1.    Châu ma ni sinh ra từ trong biển.
2.    Phải trải qua thợ mài dũa.
3. Châu ma ni là vua trong các châu báu, tròn đầy tự nhiên, chẳng có chút khuyết lõm nào, cũng chẳng có chút tì vết nào. Tuy trải qua thợ khoan dùi, nhưng không tổn hại chỗ toàn thiện của nó.
4. Châu này thanh tịnh trong suốt tự nhiên, chẳng có chút bụi bặm nào.
5. Trong ngoài trong suốt, ánh sáng suyên qua như gương.
6. Trải qua thợ khoang lỗ rất khéo.
7. Sỏ dây bằng vàng.
8. Để nó ở trên tràng cao bằng lưu ly.
9. Thường phóng ra năm thứ ánh sáng, chiếu sáng từ trên tràng báu.
10. Hay toại tâm ý của vua, như mưa xuống các thứ báu vật, và còn tuỳ thuận tâm chúng sinh, toại tâm mãn nguyện của họ, cho nên gọi là bảo châu.

 

Phật tử! đương tri Bồ Tát diệc phục như thị, hữu thập chủng sự xuất qua chúng Thánh. Hà đẳng vi thập? nhất giả phát nhất thiết trí tâm; nhị giả trì giới Đầu-đà, chánh hạnh minh tịnh; tam giả chư Thiền tam muội, viên mãn vô khuyết; tứ giả đạo hạnh thanh bạch, Ly chư cấu uế; ngũ giả phương tiện thần thông, nội ngoại minh triệt; lục giả duyên khởi trí tuệ, thiện năng toản xuyên; thất giả quán dĩ chủng chủng phương tiện trí lũ; bát giả trí ư tự tại cao tràng chi thượng; cửu giả quán chúng sanh hạnh, phóng văn trì quang; thập giả thọ Phật trí chức, đọa tại Phật số, năng vichúng sanh quảng tác Phật sự.

Phật tử ! Nên biết Bồ Tát cũng lại như thế, có mười thứ việc, nên hơn các bậc Thánh khác. Những gì là mười ? Một là tâm Nhất thiết trí. Hai là trì giới đầu đà, chánh hạnh sáng tịnh. Ba là các thiền tam muội, tròn đầy không khuyết. Bốn là đạo hạnh thanh bạch, lìa các cấu uế. Năm là phương tiện thần thông, trong ngoài sáng suốt. Sáu là duyên khởi trí huệ, hay khéo khoan dùi. Bảy là xâu bằng dây các thứ phương tiện trí. Tám là để ở trên tràng cao tự tại. Chín là quán hành vi của chúng sinh, phóng quang văn trì. Mười là thọ chức Phật trí, dự ở hàng chư Phật, hay vì chúng sinh rộng làm Phật sự.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng lại gọi một tiếng các vị đệ tử của Phật ! Các vị nên biết, Thập địa Bồ Tát cũng giống như châu ma ni, cũng có mười việc khác với chúng sinh, hơn các Bồ Tát khác. Những gì là mười ?

1. Bồ Tát tu pháp môn Thập địa, các Ngài đều đã từng phát ra đại chí nguyện và đại bồ đề tâm.

2. Phải giữ gìn tất cả giới luật, ba nghiệp tuyệt đối phải thanh tịnh. Làm những gì đều phải quang minh chánh đại, như trì giới đầu đà.

3. Siêng tu tứ thiền bát định, và các tam muội, phải tu học viên mãn, không thể thiếu khuyết.

4. Đạo hạnh phải thanh bạch phi thường, chẳng có nhiễm ô. Lìa khỏi tất cả lời nói hành động ô uế.

5. Trong ngoài trong suốt : Là nói Bồ Tát tu chứng trí huệ, đã đạt đến tất cả thế xuất thế, vạn sự vạn vật, đều chiếu thấu, trong ngoài minh bạch. Thần thông diệu dụng, cũng biết thiện xảo phương tiện. Thấu suốt giống như châu ma ni.

6. Thấu đạt duyên khởi, biết các pháp thật tướng, trí hành khoan dùi. Giống như châu ma ni khéo khoan dùi.

7. Bồ Tát có đủ thứ trí huệ phương tiện vô ngại, thể dụng vi diệu. Thần lực công đức, văn trì chiếu khắp. Như châu ma ni xâu bằng dây báu. Trí huệ tức là dây báu của Bồ Tát.

8. “Để trên tràng cao tự tại”, Bồ Tát Bát địa đã chứng được vô công dụng hạnh. Hạnh cao tự tại, như để trên tràng cao. Như châu ma ni để trên tràng cao, ánh sáng chiếu khắp.

9. Bồ Tát quán sát khắp căn tánh hành vi của chúng sinh, tuỳ cơ giáo hoá, khiến cho chúng sinh được nghe chánh pháp, thọ nơi tâm, trì nơi thực hành, đắc được văn trì sinh ra trí huệ quang minh. Như châu ma ni khắp phóng ra ánh sáng vạn trượng.

10. Thập địa Bồ Tát, công đức viên mãn dần dần, giai đoạn phước huệ đầy đủ rồi, thì lập tức được thọ chức quán đảnh, thọ chức trí của Phật, từ đây liệt vào hàng chư Phật, nhất định sẽ được thành Phật. Lúc này Bồ Tát hay vì chúng sinh rộng làm đại Phật sự, hay giáo hoá chúng sinh, hay diễn thuyết diệu pháp. Như châu ma ni hay tuỳ ý của vua, hay theo tâm nguyện của chúng sinh, mưa xuống các báu vật, toại tâm mãn nguyện chúng sinh.

 

Phật tử! thử tập nhất thiết chủng, nhất thiết trí công đức Bồ Tát hạnh Pháp môn phẩm, nhược chư chúng sanh bất chủng thiện căn bất khả đắc văn.

Phật tử ! Phẩm pháp môn này, tích tập nhất thiết chủng, nhất thiết trí, công đức Bồ Tát hạnh, nếu các chúng sinh không trồng căn lành, thì không thể nghe được.

Giảng: Các vị đệ tử của Phật ! Pháp môn Thập địa này, Bồ Tát tích tập tất cả căn lành, tích tập tất cả công đức, là pháp môn tu học Bồ Tát hạnh, rộng thực hành Bồ Tát đạo, vì muốn cầu chủng trí của Phật, chứng bồ đề giác quả. Phẩm pháp môn này, nếu như chúng sinh thuở xưa chẳng trồng xuống căn lành, chẳng làm vô lượng công đức, đừng nói là thọ trì, e rằng cho đến nghe cũng không thể nghe được tên phẩm Thập địa này. Đừng nói là người tại gia, mà rất nhiều người xuất gia cũng không thể nào nghe được tên này, cho đến người đọc tụng cũng ít, thọ trì càng ít hơn. Hôm nay chúng ta nghe đọc tụng được, nên biết chúng ta thuở quá khứ đã từng gieo trồng xuống căn lành lớn, cho nên mới thường nghe được pháp môn phẩm Thập địa trong Kinh Hoa Nghiêm này. Hy vọng các vị đặc biệt quý trọng phần nhân duyên này.

 

Giải Thoát Nguyệt Bồ Tát ngôn: văn thử pháp môn, đắc kỷ sở phước?

Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt nói : Nghe pháp môn này được bao nhiêu phước ?

Giảng: Lúc đó, Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt nghe Bồ Tát Kim Cang Tạng nói pháp môn thù thắng khó được nghe rồi, bèn hỏi Bồ Tát Kim Cang Tạng rằng : Chúng tôi nghe được pháp môn công đức đủ thứ căn lành tích tụ, và Nhất thiết trí huệ, có thể đắc được bao nhiêu phước huệ ?

 

Kim Cương tạng Bồ Tát ngôn: như nhất thiết trí sở tập phước đức, văn thử pháp môn phước đức như thị.

Hà dĩ cố? phi bất văn thử công đức Pháp môn nhi năng tín giải, thọ trì, độc tụng, hà huống tinh tấn, như thuyết tu hành! thị cố đương tri, yếu đắc văn thử tập nhất thiết trí công đức Pháp môn, nãi năng tín giải, thọ trì, tu tập, nhiên hậu chí ư nhất thiết trí địa.

Bồ Tát Kim Cang Tạng nói : Như phước đức của nhất thiết trí tích tập, nghe pháp môn này, phước đức cũng như thế.

Tại sao ? Vì chẳng nghe pháp môn công đức này, thì làm sao có thể tin hiểu thọ trì đọc tụng, hà huống tinh tấn, theo lời tu hành ! Do đó, nên biết phải nghe được pháp môn công đức nhất thiết trí tích tập này, thì mới có thể tin hiểu thọ trì tu tập, sau đó mới đến được bậc Nhất thiết trí.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng đáp Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt nói : Giống như Nhất thiết trí của Phật, tích tập tất cả phước đức. Nghe được pháp môn phẩm Thập địa này, phước đức cũng như thế. Nhân duyên như thế nào ? Nếu bạn chưa từng nghe qua pháp môn công đức nhất thiêt trí tích tập này, mà bạn có thể tin, hiểu, lãnh thọ, tu trì, mà còn có thể đọc tụng phẩm này, thì không thể nào được. Nếu chưa từng nghe, thì bạn không thể nào tin, hiểu, thọ, trì, và đọc tụng được, hà huống tinh tấn ! Tức nhiên tin hiểu thọ trì đọc tụng đều không thể, thì làm sao có thể theo như lời trong kinh nói mà tu hành ! Vì đạo lý này, nên bạn phải biết, “phải nghe phẩm pháp môn tích tập nhất thiết trí huệ công đức này” – Phẩm Thập địa, thì mới có thể tin, hiểu, thọ, trì, đọc tụng, mới biết phải tinh tấn không giải đãi, thì mới như pháp tu hành. Sau đó mới đạt đến được công đức viên mãn, phước huệ đầy đủ, chứng bồ đề giác đạo mà thành tựu quả Phật.

 

Nhĩ thời, Phật thần lực cố, Pháp như thị cố, thập phương các hữu thập ức Phật sát vi trần số thế giới lục chủng thập bát tướng động. Sở vị: động, biến động, đẳng biến động, khởi, biến khởi, đẳng biến khởi, dũng, biến dũng, đẳng biến dũng, chấn, biến chấn, đẳng biến chấn, hống, biến hống, đẳng biến hống, kích, biến kích, đẳng biến kích.

Bấy giờ, do thần lực của đức Phật, do pháp như vậy, nên các thế giới nhiều như số hạt bụi mười ức cõi Phật trong mười phương, đều có sáu thứ, mười tám tướng chấn động. Đó là : Động, biến động, đẳng biến động. Khởi, biến khởi, đẳng biến khởi. Dũng, biến dũng, đẳng biến dũng. Chấn, biến chấn, đẳng biến chấn. Hống, biến hống, đẳng biến hống. Kích, biến kích, đẳng biến kích.

Giảng: Khi Bồ Tát Kim Cang Tạng trả lời những vấn đề Bồ Tát Giải Thoát Nguyệt hỏi xong rồi, do đại oai thần lực của Phật, tức cũng là do nói vô thượng đại pháp – Pháp môn Thập địa, thì có các thế giới nhiều như số hạt bụi mười ức cõi Phật, đồng thời đều phát sinh sáu thứ, mười tám tướng chấn động. Đó là :

1. Động : Một phần đất nào đó chấn động. Biến động : Là cả địa cầu đều chấn động. Đẳng biến động : Địa cầu của mười phương thế giới đều chấn động.

2. Khởi : Một nơi nào đó đột nhiên có hiện tượng vọt lên. Biến khởi : Khắp địa cầu đều có hiện tượng vọt lên. Đẳng biến khởi : Hết thảy thế giới trong mười phương đều đồng thời vọt lên.

3. Dũng.

4. Chấn.

5. Hống.

6. Kích, đều giải thích như vậy.

Động, dũng, khởi, thuộc về hình. Chấn, hống, kích, thuộc về tiếng. Động đất có lúc là một thứ tai nạn, có lúc chư Phật Bồ Tát đang nói pháp thâm sâu vi diệu là điềm cát tường.

 

Vũ chúng thiên hoa, Thiên man, thiên y, cập chư Thiên bảo trang nghiêm chi cụ, tràng phan, tăng cái. Tấu Thiên kĩ nhạc, kỳ âm hòa nhã, đồng thời phát thanh, tán nhất thiết trí địa sở hữu công đức.Như thử thế giới tha hóa tự tại thiên vương cung diễn thuyết thử pháp, thập phương sở hữu nhất thiết thế giới tất diệc như thị.

Mưa các hoa trời, tràng hoa trời, y trời, và các đồ trang nghiêm cõi trời, tràng phan lọng báu. Tấu kỹ nhạc trời, âm thanh hoà nhã, đồng thời phát ra tiếng, khen ngợi hết thảy công đức bậc Nhất thiết trí. Như ở cung trời Tha Hoá Tự Tại Thiên Vương thế giới nầy, diễn nói pháp nầy, mười phương hết thảy tất cả thế giới, cũng đều như thế.

Giảng: Chẳng những mười phương thế giới, các thế giới nhiều như số hạt bụi mười ức cõi Phật, đều có sáu thứ mười tám tướng đại địa chấn động, còn có trời mưa xuống các thứ hoa báu, tràng hoa trời, y trời, và các thứ đồ trang nghiêm cõi Phật, như tràng phan lọng báu .v.v… Còn diễn tấu âm nhạc trời, âm nhạc đó rất u nhã nhu hoà, nghe rất là êm tai vô cùng. Đủ thứ âm nhạc đồng thời vang lên, chư Thiên tử Thiên nữ đều ca xướng tán thán công đức của chư Phật, tán thán pháp môn Thập địa thù thắng vi diệu, tán thán pháp môn Thập địa bậc Nhất thiết trí, pháp môn thành tựu quả vị Phật. Như tại thế giới này – Thế giới Ta Bà, pháp hội trong cung trời Tha Hoá Tự Tại Thiên Vương, đang diễn nói pháp môn Thập địa thắng diệu, mười phương hết thảy tất cả thế giới, cũng đều đang diễn nói phẩm pháp môn Thập địa này.

 

Nhĩ thời, phục dĩ Phật thần lực cố, thập phương các thập ức Phật sát vi trần số thế giới ngoại, hữu thập ức Phật sát vi trần số Bồ Tát nhi lai thử hội, tác như thị ngôn: Thiện tai thiện tai! Kim Cương tạng! khoái thuyết thử pháp. Ngã đẳng tất diệc đồng danh: Kim Cương tạng, sở trụ thế giới các các sái biệt, tất danh: Kim cương đức, Phật hiệu: Kim cương tràng. Ngã đẳng trụ tại bổn thế giới trung, giai thừa Như Lai uy thần chi lực nhi thuyết thử pháp, chúng hội tất đẳng, văn tự cú nghĩa dữ thử sở thuyết vô hữu tăng giảm; tất dĩ Phật thần lực nhi lai thử hội, vinhữ tác chứng. Như ngã đẳng kim giả nhập thử thế giới, như thị thập phương nhất thiết thế giới tất diệc như thị nhi vãng tác chứng.

Bấy giờ, lại do thần lực của Phật, ngoài các thế giới nhiều như số hạt bụi mười ức cõi Phật trong mười phương, đều có các Bồ Tát nhiều như số hạt bụi mười ức cõi Phật, đến pháp hội này, nói như vầy : Lành thay, lành thay ! Kim Cang Tạng, hãy mau nói pháp này, chúng tôi cũng đều đồng tên Kim Cang Tạng. Thế giới chúng tôi ở thảy đều khác nhau, nhưng đều đồng tên là Kim Cang Đức. Đức Phật đều đồng danh hiệu là Kim Cang Tràng. Chúng tôi trụ ở trong bổn quốc, đều thừa oai thần lực của Phật, mà nói pháp này, chúng hội đều đồng nhau, văn tự câu nghĩa, giống như ở đây nói, chẳng tăng chẳng giảm. Đều nhờ thần lực của Phật mà đến pháp hội này, vì Ngài làm chứng. Như nay chúng tôi đến thế giới này, như vậy trong mười phương tất cả thế giới, chúng tôi cũng đều đến làm chứng như thế.

Giảng: Lúc đó, lại nhờ oai thần lực của Phật, ngoài các thế giới nhiều như số hạt bụi mười ức cõi Phật trong mười phương, có các Bồ Tát nhiều như số hạt bụi mười ức cõi Phật, đến pháp hội này – Pháp hội Bồ Tát Kim Cang Tạng nói phẩm Thập địa, cùng nhau nói rằng : Lành thay, lành thay ! Bồ Tát Kim Cang Tạng ! Xin Ngài hãy mau nói pháp môn Thập địa, chúng tôi các vị Bồ Tát nhiều như số hạt bụi mười ức cõi Phật, đều đồng danh hiệu với Ngài là “Kim Cang Tạng”, thế giới chúng tôi ở tuy nhiên là khác nhau, nhưng cũng đều đồng tên là “Kim Cang Đức”. Đức Phật cõi nước chúng tôi đều đồng danh hiệu là “Phật Kim Cang Tràng”. Chúng tôi ở trong thế giới của mình, thừa đại oai thần lực của Phật, cũng diễn nói phẩm hạnh môn Bồ Tát này – pháp môn Thập địa. Đại chúng Bồ Tát ở trong pháp hội và tất cả tình hình trong đạo tràng, cũng giống như tại pháp hội này. Nội dung văn tự kinh điển, từ câu nghĩa lý, pháp môn Thập địa đang diễn nói, thảy đều giống như phẩm pháp môn Thập địa đang diễn nói ở đây, chẳng tăng chẳng giảm. Chúng tôi các Bồ Tát nhiều như số hạt bụi mười ức cõi Phật, đều nhờ sức đại oai thần lực của Phật, đến pháp hội đạo tràng này, chúng tôi đến để vì Ngài làm chứng. Như nay chúng tôi đến thế giới Ta Bà, như vậy chúng tôi cũng đều đến tất cả thế giới trong mười phương, để làm chứng như thế.

 

Nhĩ thời, Kim Cương tạng Bồ Tát quan sát thập phương nhất thiết chúng hội, phổ châu Pháp giới,

Bấy giờ, Bồ Tát Kim Cang Tạng quán sát tất cả chúng hội mười phương, khắp cùng pháp giới.

Giảng: Lúc đó, Bồ Tát Kim Cang Tạng, quán sát các Bồ Tát nhiều như số hạt bụi mười ức cõi Phật trong mười phương thế giới, hết thảy đạo tràng pháp hội các nơi, khắp cùng pháp giới.

 

Dục tán thán phát nhất thiết trí trí tâm, dục thị hiện Bồ Tát cảnh giới, dục tịnh trì Bồ Tát hạnh lực, dục thuyết nhiếp thủ nhất thiết chủng trí đạo, dục trừ diệt nhất thiết thế gian cấu, dục thí dữ nhất thiết trí, dục thị hiện bất tư nghị trí trang nghiêm, dục hiển thị nhất thiết Bồ Tát chư công đức, dục lệnh như thị địa nghĩa chuyển canh khai hiển,

Muốn tán thán phát tâm Nhất thiết trí. Muốn thị hiện cảnh giới Bồ Tát. Muốn tịnh trị hạnh lực Bồ Tát. Muốn nói nhiếp thủ đạo Nhất thiết chủng trí. Muốn trừ diệt tất cả cấu bẩn thế gian. Muốn thí cho Nhất thiết trí. Muốn thị hiện trí trang nghiêm không nghĩ bàn. Muốn hiển bày các công đức của tất cả Bồ Tát. Muốn khiến cho nghĩa Thập địa này thêm sáng tỏ

 

Thừa Phật thần lực nhi thuyết tụng ngôn:

Nên thừa thần lực của Phật mà nói kệ rằng:

 

Kỳ tâm tịch diệt hằng điều thuận                     Tâm đó tịch diệt hằng điều thuận
Bình đẳng vô ngại như hư không,                    Bình đẳng vô ngại như hư không
Ly chư cấu trược trụ ư đạo                                Lìa thân cấu trược trụ nơi đạo
Thử thù thắng hạnh nhữ ưng thính                 Thắng hạnh này, Phật tử nên nghe.

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng quán sát khắp đạo tràng pháp hội, Ngài muốn tán thán phát tâm Bồ Tát Nhất thiết trí – Sơ địa. Muốn tán thán thị hiện cảnh giới của Bồ Tát – Bồ Tát Nhị địa. Muốn tán thán tịnh trị pháp môn ba tụ tịnh giới của Bồ Tát hạnh – Bồ Tát Tam địa. Tam tụ tịnh giới là:
1. Nhiếp luật nghi giới.
2. Nhiếp thiện pháp giới.
3. Nhiếp nhiêu ích hữu tình giới.
Muốn tán thán diễn nói nhiếp thủ đạo Nhất thiết chủng, Nhất thiết trí huệ của Bồ Tát Tam địa, Tứ địa. Muốn tán thán trừ sạch ô nhiễm cấu uế hết thảy thế giới của Bồ Tát Ngũ địa. Muốn tán thán bố thí cho tất cả chúng sinh trí huệ của Bồ Tát Lục địa. Muốn tán thán thị hiện trí huệ không thể nghĩ bàn, trang nghiêm cõi Phật của Bồ Tát Thất địa, thấu đạt cảnh giới không chướng ngại. Muốn tán thán hiển bày trí huệ không thể nghĩ bàn của tất cả Bồ Tát vô công dụng hạnh, trang nghiêm thế gian của Bồ Tát Bát địa. Muốn tán thán nói được, thọ được, các công đức của Bồ Tát Cửu địa, Thập địa. Bồ Tát Kim Cang Tạng muốn khiến cho đại chúng pháp hội, và chúng sinh đời sau, đối với nghĩa lý phẩm pháp môn Thập địa càng thêm sáng tỏ minh bạch một chút, bèn nương oai thần lực của mười phương chư Phật, và sự gia bị của Phật Thích Ca Mâu Ni, mà nói ra bài kệ, thuật lại nghĩa lý trường hàng ở trên.

Bài kệ nói : Tâm của Bồ Tát tịch tĩnh, chẳng có vọng niệm, bất động. Vì luôn luôn hàng phục được tâm mình, cũng điều hoà được tâm mình, khiến cho tâm mình thuận theo lý mà tu đạo. Tâm của Bồ Tát đối với tất cả chúng sinh đều bình đẳng, trong tâm chẳng có chút bụi bặm nào, cho nên tựa như hư không. Tâm Bồ Tát thanh tịnh, Ngài đã lìa khỏi tất cả ô nhiễm và cấu trược, thường trụ trong phạm hạnh và Phật đạo. Phẩm Bồ Tát hạnh thù thắng này, các vị đệ tử của Phật nên lắng nghe kỹ càng.

Bách thiên ức kiếp tu chư thiện                        Trăm ngàn ức kiếp tu điều lành
Cúng dường vô lượng vô biên Phật,                 Cúng dường vô lượng vô biên Phật
Thanh văn độc giác diệc phục nhiên                Cũng cúng Thanh Văn Ðộc Giác Tăng
Vi lợi chúng sanh phát Đại tâm.                         Vì lợi ích chúng sanh phát tâm lớn.

Giảng: Bồ Tát ở trong thời gian dài trăm ngàn ức kiếp, tu hành đủ thứ căn lành, tích tập các công đức, cúng dường vô lượng vô biên chư Phật, cũng cúng dường bậc Thánh hàng nhị thừa Thanh Văn Độc Giác. Bồ Tát vì lợi ích tất cả chúng sinh, cho nên phát tâm đại bồ đề, phát đại nguyện lực.

 

Tinh cần trì giới thường nhu nhẫn                   Tinh cần trì giới thường nhu nhẫn
Tàm quý phước trí giai cụ túc,                          Tàm quý phước trí đều đầy đủ
Chí cầu Phật trí tu quảng tuệ,                           Chí cầu Phật trí tu huệ lớn
Nguyện đắc thập lực phát Đại tâm.                 Mong được thập lực nên phát tâm.

Giảng: Chuyên nhất tinh tấn, siêng năng học tập vô thượng đạo. Nghiêm trì tịnh giới, không cẩu thả, không giải đãi, một chút thời gian cũng không bỏ qua lãng phí, không vi phạm giới luật. Nhu hoà tức là không cang cường, không tàn bạo. Nhẫn là nhẫn nại. Tinh cần trì giới phải chú ý đến chỗ mà người khác không thấy, chẳng phải ở trước mặt người khác thì tinh cần, hoặc ở trước mặt người khác thì trì giới, mà là phải tinh cần trì giới lúc chỉ có một mình. Khổng Tử có nói : “Thận độc” nghĩa là răn cấm lúc ở một mình người khác không thấy, người khác không biết, cẩn thận giữ gìn tinh cần trì giới. Bồ Tát thì tinh cần trì giới, mà còn thường nhu nhẫn. Hổ là hổ trước khi sai lầm xảy ra, thẹn là thẹn sau khi sai lầm xảy ra.

Mỗi người nếu thường biết lỗi lầm của mình, chú ý sửa đổi, không tái phạm nữa, thì tự nhiên sẽ sinh ra tâm thiện, niệm thiện. Người có tâm thiện, niệm thiện, thì nhất định thường làm việc thiện, tức là tu phước. Phước đến tâm linh, thì trí huệ tự nhiên sinh ra. Phước huệ đều tròn đầy, cho nên nói “Hổ thẹn phước trí đều đầy đủ”. Bồ Tát tu phước tu huệ, rộng tu công đức, chẳng phải Ngài muốn cầu phước báo sinh về cõi trời, cõi người, mà chí nguyện của Ngài cầu đại trí huệ giống như Phật, hy vọng đắc được mười lực của Phật, cho nên Ngài phát tâm đại bồ đề.

 

Tam thế chư Phật hàm cúng dường                  Cúng dường khắp tam thế chư Phật
Nhất thiết quốc độ tất nghiêm tịnh,                  Nghiêm tịnh khắp mười phương quốc độ
Liễu tri chư Pháp giai bình đẳng,                       Biết rõ các pháp đều bình đẳng
Vi lợi chúng sanh phát Đại tâm.                         Vì lợi ích chúng sanh phát tâm lớn.

Giảng: Bồ Tát phát nguyện cúng dường chư Phật ba đời. Hết thảy tất cả cõi nước chư Phật, đều khiến cho thanh tịnh trang nghiêm. Bồ Tát thấu rõ các pháp đều bình đẳng, không cao không thấp. Vì lợi ích tất cả chúng sinh, mà Bồ Tát phát tâm đại bồ đề.

 

Trụ ư sơ địa sanh thị tâm,                                   Trụ bực Sơ Ðịa sanh tâm này
Vĩnh ly chúng ác thường hoan hỉ,                      Rời hẳn điều ác thường hoan hỷ
Nguyện lực quảng tu chư thiện Pháp               Nguyện lực rộng tu những pháp lành
Dĩ i mẫn cố nhập hậu vị.                                     Do lòng bi mẫn nhập Nhị Ðịa.

Giảng: Khi Bồ Tát phát đại nguyện độ chúng sinh, tu học pháp môn Thập địa, tại Sơ địa phát tâm vĩnh viễn lìa khỏi tất cả các điều ác, thường thường sinh khởi tâm hoan hỉ. “Lìa hẳn điều ác” tức là không làm các điều ác. “Thường hoan hỉ” tức là làm các điều lành. Phát đại nguyện lực rộng tu các pháp lành, do tâm đại bi đứng đầu, thương xót chúng sinh, cho nên chứng nhập vào “Ly cấu địa”.

 

Giới văn cụ túc niệm chúng sanh,                      Giới, văn đầy đủ thương chúng sanh
Địch trừ cấu uế tâm minh khiết,                         Rửa trừ nhơ bợn tâm sáng sạch
Quan sát thế gian tam độc hỏa                          Quán sát thế gian lửa tham sân
Quảng đại giải giả thú tam địa.                           Bực trí quảng đại lên Tam Ðịa.

Giảng: Bồ Tát chứng nhập Địa thứ hai – Ly cấu địa, Ngài phụng trì lời dạy của chư Phật, cẩn thận giữ gìn giới luật của chư Phật. Đến đạo tràng của chư Phật trong mười phương nghe pháp, giữ giới thanh tịnh, tu học văn huệ, cả hai đều đầy đủ nên luôn nhớ chúng sinh, thương họ thường thọ thống khổ ở trong biển khổ sinh tử, mà sinh tâm đại từ bi. “Rửa trừ dơ bẩn”, tức là rửa sạch ô nhiễm trong tâm, những thứ bất tịnh đều tẩy trừ đi hết, khiến cho tâm được thanh tịnh. Tâm thanh tịnh tức là tâm sáng sạch. Tâm ô nhiễm dơ bẩn thì đen tối, tâm thanh tịnh sáng sạch mới sáng lạng. Bồ Tát dùng tâm quang minh sáng sạch, trí huệ sung mãn, quán sát các loại chúng sinh trên thế gian, đều bị vây hãm ở trong lửa độc tham sân si. Bồ Tát có tâm từ bi rộng lớn, có đại trí huệ, đắc được pháp môn giải thoát, bèn nhập vào Địa thứ ba – Phát quang địa.

 

Tam hữu nhất thiết giai vô thường                    Tất cả ba cõi đều vô thường
Như tiến nhập thân khổ sí nhiên                       Như trúng tên độc thân đau khổ
Yếm ly hữu vi cầu Phật Pháp,                             Nhàm bỏ hữu vi cầu Phật pháp
Quảng đại trí nhân thú Diệm huệ địa.               Bực trí quảng đại nhập Tứ Ðịa.

Giảng: Ba cõi : Cõi dục, cõi sắc, cõi vô sắc. Tất cả trong ba cõi đều không vĩnh cửu, nháy mắt huyễn diệt. Sự vô thường đem đến cho con người cảm thọ thống khổ, giống như mũi tên bắn vào thân, lại thống khổ giống như lửa dữ thiêu đốt. Chúng ta hãy mau giác ngộ, nhàm lìa tất cả những sự vật hữu vi, vô thường, hư vọng trên thế gian, mà thành tâm theo đuổi Phật pháp chân thật, vĩnh hằng. Bậc Thánh có trí huệ rộng lớn, bậc Thánh có sự hiểu biết chân chánh, đã chứng được Diệm huệ địa.

 

Niệm tuệ cụ túc đắc đạo trí,                               Niệm huệ đầy đủ được đạo trí
Cúng dường bách thiên vô lượng Phật            Cúng dường trăm ngàn vô lượng Phật
Thường quán tối thắng chư công đức,            Thường quán những công đức tối thắng
Tư nhân thú nhập nan thắng địa.                     Bực này tiến nhập Nan Thắng Ðịa.

Giảng: Niệm tinh tấn, huệ tinh tấn, niệm huệ đồng thời tinh tấn, cho nên “Niệm huệ đầy đủ”, mà đắc được đạo chủng trí. Bồ Tát cúng dường Phật, chẳng phải cúng dường một vị Phật, hai vị Phật, mà là cúng dường trăm ngàn vô lượng các vị Phật, khiến cho vô lượng chư Phật đều sinh tâm hoan hỉ. Thường thường quán sát tất cả công đức tối thù thắng. Hay chân chánh tu hành, mới có công đức tối thù thắng. Vị Bồ Tát siêng tu Phật đạo tiến vào được Địa thứ năm Nan Thắng địa.

 

Trí tuệ phương tiện thiện quan sát                    Trí huệ phương tiện khéo quán sát
Chủng chủng thị hiện cứu chúng sanh,             Thị hiện mọi cách cứu chúng sanh
Phục cúng thập lực vô thượng tôn                     Cúng dường Thập Lực Vô Thượng Tôn
Thú nhập vô sanh hiện tiền địa.                         Tiến lên vô sanh Hiện Tiền Ðịa.

Giảng: Dùng phương tiện trí huệ, khéo quán sát tất cả các pháp. Dùng đủ thứ thần thông thị hiện cứu độ chúng sinh. Lại cúng dường đấng Thập lực – Phật, Phật là đấng tôn kính nhất trên thế gian. Bồ Tát ở nơi địa này chứng được không sinh không diệt, mà tiến vào Địa thứ sáu Hiện tiền địa.

 

Thế sở nan tri nhi năng tri,                                 Thế gian khó biết mà biết được
Bất thọ ư ngã ly hữu vô,                                      Chẳng thọ ngã nhơn lìa có không
Pháp tánh bản tịch tùy duyên chuyển               Pháp tánh bổn tịch, tùy duyên chuyển
Đắc thử vi diệu hướng thất địa.                          Ðược diệu pháp này lên Thất Ðịa.

Giảng: Tất cả những gì trên thế gian khó biết, mà Bồ Tát này đều thông đạt vô ngại, không thọ ràng buộc “chấp cái ta”, cũng lìa khỏi hai bên “Có không”, chẳng chấp vào có, không. Cũng minh bạch được bản thể của pháp vốn là vắng lặng, cho nên :

“Chư pháp tùng bản lai
Thường tự tịch diệt tướng
Bất khả dĩ ngôn thuyên”.

Nghĩa là :
Các pháp từ xưa nay
Tướng thường là vắng lặng
Không thể dùng lời nói.

Nó tuỳ duyên sinh khởi, tuỳ duyên mà diệt, không rơi về không, không chấp về có, tuỳ duyên không đổi, không đổi mà tuỳ duyên. Bồ Tát đắc được trí huệ vi diệu này, nên tiến vào Địa thứ bảy Viễn hành địa.

 

Trí tuệ phương tiện tâm quảng đại,                  Trí huệ phương tiện tâm rộng lớn
Nan hành nan phục nan liễu tri,                        Khó làm, khó phục, khó biết rõ
Tuy chứng tịch diệt cần tu tập                           Dầu chứng tịch diệt siêng tu tập
Năng thú như không bất động địa                    Lên bực như không Bất Ðộng Ðịa.

Giảng: Người có đại trí huệ, đối với người với vật, thì biết nhậm vận sử dụng phương tiện khéo léo, việc gì cũng viên mãn, ai ai cũng hoan hỉ, tâm lượng cũng rất rộng lớn, hay nhường người, bao dung người. Do đó, việc khó làm mà làm được, không có gì trở ngại. Người và việc khó điều phục, cũng điều phục được. Tri thức khó biết cũng biết được. Tuy đã chứng được lý thể tịch diệt, đã đắc được rốt ráo thật tướng các pháp, nhưng Bồ Tát vẫn siêng năng tu tập, mới hướng nhập Bất động địa như hư không. Lúc này đã là như như bất động, rõ ràng sáng suốt, đắc được vui tịch diệt chân thật, nhập vào Địa thứ tám Bất động địa.

 

Phật khuyến lệnh tùng tịch diệt khởi,               Phật khuyên khiến từ tịch diệt khởi
Quảng tu chủng chủng chư trí nghiệp              Rộng tu trí hạnh đủ các môn
Cụ thập tự tại quán thế gian,                             Ðủ mười tự tại quán thế gian
Dĩ thử nhi thăng thiện tuệ địa.                           Do đây được lên Thiện Huệ Ðịa.

Giảng: Khi Bồ Tát tại Địa thứ tám, trí huệ thần thông của Ngài đã đạt đến cảnh giới thù thắng, nếu không tiếp tục hướng về trước tiến tới, thì sẽ chấp trước vào không kiến, cho nên chư Phật sợ Bồ Tát dừng lại không tiến tới, mới khuyên Ngài phải từ trong tịch diệt sinh khởi ra trí huệ, rộng tu pháp môn trí huệ của chư Phật, như mười lực, bốn vô sở uý, mười tám pháp bất cộng của Phật. Đầy đủ mười thứ tự tại, quán sát tất cả pháp nhân duyên của thế gian, từ những pháp môn này mà hướng về trước nhập vào Địa thứ chín Thiện huệ địa.

 

Dĩ vi diệu trí quán chúng sanh,                          Dùng trí vi diệu quán chúng sanh
Tâm hành nghiệp hoặc đẳng trù lâm,              Tâm hành, nghiệp, hoặc những rừng rậm
Vi dục hóa kỳ lệnh thú đạo,                                Vì muốn độ họ vào Phật đạo
Diễn thuyết chư Phật thắng nghĩa tạng.          Nên nói thắng nghĩa tạng của Phật,

Giảng: Bồ Tát Địa thứ chín hay dùng trí huệ vi diệu không thể nghĩ bàn, biết chúng sinh như thật, quán sát nhân duyên của tất cả chúng sinh như thật. Biết rõ tâm hành nghiệp hoặc của chúng sinh, do tâm niệm mà khởi hoặc tạo nghiệp. Tạo đủ thứ nghiệp, thọ đủ thứ quả báo, chẳng biết được số lượng bao nhiêu, giống như là rừng rậm, Bồ Tát dùng trí vô ngại, thấu rõ như chỉ tay. Bồ Tát vì muốn giáo hoá những chúng sinh khổ não này, hướng dẫn họ đi trên con đường bồ đề giác đạo, mà diễn nói nghĩa đế thù thắng tối thượng của chư Phật, xiển dương chánh pháp tạng của chư Phật.

 

Thứ đệ tu hành cụ chúng thiện,                         Tuần tự tu hành đủ hạnh lành
Nãi chí cửu địa tập phước tuệ                            Nhẫn đến Cửu Ðịa gồm phước huệ
Thường cầu chư Phật tối thượng Pháp            Thường cầu pháp tối thượng của Phật
Đắc Phật trí thủy quán kỳ đảnh.                        Ðược Phật trí thủy dùng quán đảnh,

Giảng: Tu học Bồ Tát hạnh, tu trì Bồ Tát đạo, phải tuần tự tinh tấn tu học, y giáo phụng hành, đầy đủ hết thảy căn lành, mới đạt đến cảnh giới Địa thứ chín. Tuy Bồ Tát đã thành tựu như vậy, nhưng vẫn siêng năng trên cầu Phật đạo, cầu pháp môn trí huệ vô thượng tối thắng của chư Phật, sẽ đắc được nước trí huệ của chư Phật quán đảnh.

 

Hoạch đắc vô số chư tam muội                          Chứng được vô số môn tam muội
Diệc thiện liễu tri kỳ tác nghiệp,                         Cũng biết rành được công lực kia
Tối hậu tam muội danh thọ chức,                      Tam muội sau cùng tên Thọ Chức
Trụ quảng đại cảnh hằng bất động.                  Trụ cảnh quảng đại luôn bất động.

Giảng: Bồ Tát tại Địa thứ chín lại đắc được vô lượng vô số các thứ tam muội – chánh định chánh thọ. Cũng khéo biết rõ chúng sinh làm là thiện, là bất thiện, là vô ký. Cuối cùng chứng được tam muội gọi là thọ chức. Trụ nơi cảnh giới rộng lớn như hư không, thân luôn luôn bất động mà khắp cùng pháp giới.

 

Bồ Tát đắc thử tam muội thời                            Lúc Bồ Tát được tam muội này
Đại bảo liên hoa hốt nhiên hiện,                        Ðại bửu liên hoa bỗng nhiên hiện
Thân lượng xưng bỉ ư trung tọa,                        Thân ngồi trên đó xứng cùng hoa
Phật tử vi nhiễu đồng quan sát.                         Phật tử vây quanh đồng chiêm ngưỡng,

Giảng: Khi Bồ Tát đắc được tam muội cuối cùng, thì đột nhiên có một đoá hoa sen báu lớn xuất hiện ở trong định của Ngài. Đoá hoa sen báu lớn đó, lớn cỡ mười ba ngàn đại thiên thế giới, Bồ Tát ngồi trên toà hoa sen báu lớn đó, thân lượng của Ngài xứng với hoa sen đó. Có vô số Phật tử – Các Bồ Tát, vây quanh hoa sen báu lớn đó, đồng nhìn xem cảnh giới thắng diệu hy hữu.

 

Phóng đại quang minh bách thiên ức,               Phóng đại quang minh trăm ngàn ức
Diệt trừ nhất thiết chúng sanh khổ,                   Diệt trừ tất cả khổ chúng sanh
Phục ư đảnh thượng phóng quang minh,         Lại nơi trên đảnh phóng quang minh
Phổ nhập thập phương chư Phật hội,               Chiếu khắp mười phương các Phật hội,

Giảng: Thập địa Bồ Tát ngồi ở trên toà hoa sen báu lớn, trên thân phóng ra trăm ngàn ức đại quang minh, quang minh đó chiếu đến đâu thì đều diệt trừ tất cả thống khổ của chúng sinh. Lại ở trên đảnh của Ngài, phóng ra quang minh, chiếu đến khắp đạo tràng pháp hội của mười phương chư Phật.

 

Tất trụ không trung tác quang võng                 Dừng giữa hư không làm lưới sáng
Cúng dường Phật dĩ tùng túc nhập                   Cúng dường Phật xong, từ chân vào
Tức thời chư Phật tất liễu tri,                             Tức thời chư Phật đều rõ biết:
Kim thử Phật tử đăng chức vị.                           Nay Bồ Tát này lên Thập Ðịa.

Giảng: Từ trên thân Bồ Tát phóng ra quang minh, từ trên đảnh Bồ Tát phóng ra quang minh, chiếu trong hư không, cùng nhau kết thành lưới đại quang minh. Lưới quang minh đó cúng dường mười phương ba đời chư Phật rồi, bèn vào dưới bàn chân của Bồ Tát. Lúc đó, mười phương ba đời chư Phật liền biết có một vị Bồ Tát, tu hành chứng được quả vị Thập địa, hiện tại vị Bồ Tát này đang đăng lên thọ chức Phật vị, liệt vào hàng chư Phật.

 

Thập phương Bồ Tát lai quan sát,                     Mười phương Bồ Tát đến quán sát
Thọ chức đại sĩ thư quang chiếu;                      Ðại sĩ thọ chức phóng quang minh
Chư Phật my gian diệc phóng quang               Chặng mày chư Phật cũng phóng quang
Phổ chiếu nhi lai tùng đảnh nhập.                    Chiếu khắp mọi nơi, nhập vào đảnh,

Giảng: Bồ Tát từ mười phương đến xem lễ thọ chức quán đảnh, nhiều như số cát sông Hằng. Lúc đó, Bồ Tát Thập địa thọ chức, lại phóng đại quang minh, chiếu khắp các vị Bồ Tát đến dự lễ quán đảnh. Mười phương ba đời tất cả chư Phật, cũng từ giữa chặng mày phóng ra quang minh, chiếu khắp đại chúng Bồ Tát trong pháp hội, sau đó trở về nhập vào đảnh của Bồ Tát Thập địa.

 

Thập phương thế giới hàm chấn động             Mười phương thế giới đều chấn động
Nhất thiết địa ngục khổ tiêu diệt;                     Tất cả địa ngục đều diệt khổ
Thị thời chư Phật dữ kỳ chức                             Bấy giờ chư Phật trao chức cho
Như Chuyển luân Vương đệ nhất tử.               Như Chuyển Luân Vương phong Thái Tử.

Giảng: Khi Thập địa Bồ Tát phóng quang, và chư Phật phóng quang, thì mười phương thế giới đồng thời phát sinh hiện tượng chấn động. Hết thảy khổ của chúng sinh thọ dưới địa ngục, cũng đồng thời tiêu diệt. Lúc đó, mười phương ba đời chư Phật, ban cho vị Thập địa Bồ Tát này thọ Phật chức, làm lễ quán đảnh. Lễ long trọng giống như thái tử của vua Chuyển Luân Thánh Vương thọ chức quán đảnh.

 

Nhược mông chư Phật dữ quán đảnh,             Nếu được chư Phật quán đảnh cho
Thị tắc danh đăng Pháp vân địa                        Bồ Tát này gọi là Pháp Vân Ðịa
Trí tuệ tăng trưởng vô hữu biên                        Trí huệ thêm lớn không ngằn mé
Khai ngộ nhất thiết chư thế gian.                      Khai ngộ tất cả khắp thế gian.

Giảng: Thập địa Bồ Tát được mười phương chư Phật làm lễ thọ chức quán đảnh cho Ngài rồi, thì chánh thức được gọi là Bồ Tát Pháp vân địa, là mười phương chư Phật chứng minh Ngài đã chứng được quả vị Thập địa. Lúc đó, trí huệ của Bồ Tát tăng trưởng đến cảnh giới không có bờ mé, cũng hay giác ngộ hết thảy hữu tình trên thế gian, khiến cho tất cả chúng sinh đều thọ được sự giáo hoá mà giác ngộ.

 

Dục giới sắc giới vô sắc giới                                 Dục giới, sắc giới, vô sắc giới,
Pháp giới thế giới chúng sanh giới,                    Pháp giới thế giới chúng sanh giới
Hữu số vô số cập hư không                                Hữu số, vô số và hư không
Như thị nhất thiết hàm thông đạt.                    Tất cả như vậy đều thông đạt.

Giảng: Dục giới, sắc giới, vô sắc giới, tức là bình thường hay nói tam giới. Pháp giới, thế giới, chúng sinh giới, ý nghĩ như nhau, cũng bao quát ở trong tam giới. Trên thế gian hữu số và vô số không thể tính đếm đo lường, cùng với tất cả trong hư không. Đủ thứ các pháp thật tướng ở trên đây, Thập địa Bồ Tát Ngài đều biết hết, đều thông đạt vô ngại.

 

Nhất thiết hóa dụng đại uy lực                         Tất cả hóa dụng oai lực lớn
Chư Phật gia trì vi tế trí,                                     Chư Phật gia trì trí vi tế
Bí mật kiếp số mao đạo đẳng,                          Kiếp số bí mật, mao đạo trí,
Giai năng như thật nhi quan sát.                     Ðều hay quán sát đúng như thiệt.

Giảng: Hết thảy thần thông giáo hoá của Bồ Tát Pháp vân địa giáo hoá chúng sinh, dùng trí huệ phương tiện khéo léo, hiện đại oai thần lực, đều do mười phương chư Phật gia trì mới đắc được. Như bí tàng vi tế trí, kiếp số vi tế trí, đường lỗ chân lông vi tế trí .v.v… Thập địa Bồ Tát đều biết như thật, quán sát như thật.

 

Thọ sanh xả tục thành chánh đạo,                    Thọ sanh, xả tục, thành chánh đạo
Chuyển diệu pháp luân nhập Niết Bàn,            Chuyển diệu pháp luân nhập Niết Bàn
Nãi chí tịch diệt giải thoát Pháp                         Nhẫn đến tịch diệt pháp giải thoát
Cập sở vị thuyết giai năng liễu.                           Và chỗ chưa nói đều biết được.

Giảng: Phật từ cung trời Đâu Suất hạ sinh xuống nhân gian, thọ sinh vào cung vua, nhập thai, trụ thai, xuất thai, xả bỏ hoàng cung, xuất gia tu khổ hạnh, chứng đạo, thành chánh giác, hàng ma, chuyển diệu pháp luân, vào Niết Bàn, cho đến chứng được diệu pháp tịch diệt, giải thoát. Cùng với đủ thứ diệu pháp mà Phật đã nói, đang nói, sẽ nói, Thập địa Bồ Tát đều biết được.

 

Bồ-tát trụ thử Pháp vân địa,                              Bồ Tát trụ bực Pháp Vân Ðịa
Cụ túc niệm lực trì Phật Pháp,                          Ðầy đủ niệm lực trì Phật pháp,
Thí như đại hải thọ long vũ,                               Ví như đại hải nhận nước mưa
Thử địa thọ Pháp diệc phục nhiên.                  Bực này thọ pháp cũng như vậy.

Giảng: Khi Bồ Tát trụ tại Pháp vân địa, vì Ngài đã đầy đủ niệm lực và huệ lực, tu trì Phật pháp của mười phương chư Phật đã thọ. Giống như biển cả, đồng thời tiếp nhận được rất nhiều nước mưa trời rồng mưa xuống, mà chẳng phát sinh hiện tượng tràn đầy. Lúc này, trí huệ của Thập địa Bồ Tát cũng đồng thời lãnh nạp thọ trì được đại pháp minh, đại pháp vũ, của mười phương chư Phật.

 

Thập phương vô lượng chư chúng sanh,          Mười phương vô lượng các chúng sanh
Tất đắc văn trì trì Phật Pháp,                              Ðều được văn trì thọ Phật pháp,
Ư nhất Phật sở sở văn Pháp                               Nơi một đức Phật được nghe pháp
Qua ư bỉ số vô hữu lượng.                                  Hơn cả số trên vô lượng số.

Giảng: Mười phương thế giới vô lượng vô biên chúng sinh, đều đắc được tam muội văn trì, thọ trì pháp môn chư Phật nói. Bồ Tát ở tại đạo tràng của mỗi vị Phật lắng nghe Phật pháp, cũng ở tại đại tràng của chư Phật mười phương ba đời lắng nghe Phật pháp. Như nương vào nguyện lực thù thắng thuở xưa của Bồ Tát, thì Ngài vẫn có thể nhậm vận tự tại, hơn số trên đây vô lượng vô biên.

 

Dĩ tích trí nguyện uy thần lực,                             Do bổn trí nguyện oai thần lực
Nhất niệm phổ biến thập phương độ,               Một niệm khắp cùng mười phương cõi
Tuôn cam lồ vũ diệt phiền não,                          Rưới mưa cam lồ diệt phiền não
Thị cố Phật thuyết danh pháp vân.                    Do đây Phật nói hiệu Pháp Vân.

Giảng: Dùng đại nguyện lực thuở xưa Bồ Tát đã phát ra, tu được đại trí huệ, thành tựu sức đại oai thần, có thể ở trong một niệm, đạt đến khắp cùng cõi nước chư Phật trong mười phương. Bồ Tát giáo hoá chúng sinh, hoằng dương chánh pháp, rưới mưa pháp cam lồ cho chúng sinh, hay vì chúng sinh tiêu diệt phiền não các khổ, cho nên Phật nói Thập địa Bồ Tát, nên gọi là “Bồ Tát Pháp vân địa”.

 

Thần thông thị hiện biến thập phương,           Thần thông thị hiện khắp mười phương
Siêu xuất nhân thiên thế gian cảnh,                  Vượt hơn cảnh giới trời người thảy
Phục qua thị số vô lượng ức                               Lại hơn số này vô lượng ức
Thế trí tư tánh tất mê muộn.                             Thế trí suy lường ắt mê loạn.

Giảng: Thần thông diệu dụng của Thập địa Bồ Tát, tuỳ tâm thị hiện khắp cùng mười phương thế giới. Hơn hẳn cảnh giới nhân gian và trên trời, và còn gấp bội hơn số nói ở trên vô lượng ức. Nếu bạn dùng trí huệ thế gian để độ lượng Ngài, thì bạn nhất định sẽ mê hoặc, vĩnh viễn nghĩ không thông được.

 

Nhất cử túc lượng trí công đức,                         Trí lượng công đức một cất chân
Nãi chí cửu địa bất năng trai,                             Ðến bực Cửu Ðịa vẫn chẳng biết,
Hà huống nhất thiết chư chúng sanh               Cùng với tất cả loài chúng sanh !
Cập dĩ Thanh văn Bích Chi Phật.                       Huống là Thanh Văn Bích Chi Phật

Giảng: Thập địa Bồ Tát động tay cất chân, đều biểu hiện ra vô lượng trí huệ, thành tựu vô lượng công đức. Việc của Ngài làm đều dụng ý sâu xa, một số Bồ Tát, cho đến Cửu địa Bồ Tát đều không biết được mục đích và cảnh giới, hà huống tất cả chúng sinh phàm phu ? Cho dù các bậc Thánh nhị thừa Thanh Văn, Bích Chi Phật, cũng không biết được.

 

Thử địa Bồ Tát cúng dường Phật                       Bực Bồ Tát này cúng dường Phật
Thập phương quốc độ tất chu biến,                  Cùng khắp cõi nước ở mười phương
Diệc cúng hiện tiền chư Thánh chúng               Cũng cúng dường thánh chúng hiện tiền
Cụ túc trang nghiêm Phật công đức.                 Trang nghiêm đầy đủ Phật công đức.

Giảng: Bồ Tát Pháp vân địa cúng dường Phật, chẳng phải chỉ cúng dường một vị Phật, hai vị Phật, mà Ngài cúng dường khắp cùng mười phương cõi nước chư Phật. Cũng cúng dường pháp, cũng cúng dường bậc Thánh nhị thừa và các vị hiền Thánh Tăng hiện tiền. Công đức của Ngài viên mãn đầy đủ, thành tựu trang nghiêm thân, trang nghiêm cõi nước, như hết thảy công đức của Phật.

 

Trụ ư thử địa phục vi thuyết,                             Trụ ở bực này lại vì nói
Tam thế pháp giới vô ngại trí,                            Tam thế pháp giới trí vô ngại
Chúng sanh quốc độ tất diệc nhiên                  Chúng sanh, quốc độ đều cũng vậy
Nãi chí nhất thiết Phật công đức.                      Nhẫn đến tất cả Phật công đức.

Giảng: Bồ Tát trụ tại Pháp vân địa, lại vì tất cả chúng sinh diễn nói diệu pháp, Bồ Tát vì đã tu chứng được bốn vô ngại trí, cho nên Ngài đến pháp giới ba đời thuyết pháp, tuyệt đối không có sự chướng ngại. Đi đến hết thảy mười phương cõi nước vì chúng sinh thuyết pháp, cũng như thế chẳng có bất cứ chướng ngại gì, cho đến có đủ trí huệ và công đức của chư Phật.

 

Thử địa Bồ Tát trí quang minh                          Bồ Tát thập Ðịa trí quang minh
Năng thị chúng sanh chánh pháp lộ,               Khai thị chúng sanh: đường chánh pháp
Tự tại Thiên quang trừ thế ám                          Sáng Tự Tại Thiên trừ thế ám
Thử quang diệt ám diệc như thị.                      Trí quang diệt ám cũng như vậy.

Giảng: Bồ Tát Pháp vân địa, trí huệ quang minh của Ngài, hay chỉ bày cho chúng sinh một con đường chánh đáng, con đường tu học hạnh của Phật. Thiên Vương Trời Tự Tại phóng quang, có thể phá trừ đen tối thế gian. Thập địa Bồ Tát phóng quang minh trí huệ, chẳng những chỉ phá trừ đen tối thế gian, mà còn diệt trừ vô minh đen tối trong tâm của chúng sinh, hơn hẳn quang minh của thế gian.

 

Trụ thử đa tác tam giới Vương,                          Bực này thường làm vua ba cõi
Thiện năng diễn thuyết tam thừa Pháp           Khéo hay diễn thuyết pháp tam thừa
Vô lượng tam muội nhất niệm đắc,                  Vô lượng tam muội một niệm được
Sở kiến chư Phật diệc như thị.                           Ðược thấy chư Phật cũng như vậy.

Giảng: Chứng được Thập địa – Quả vị Pháp vân địa của Bồ Tát, trong giai đoạn này, phần nhiều hoá thân đến ba cõi để hành Bồ Tát đạo, thường thường hiện thân Thiên Vương làm chủ ba cõi : Dục giới, sắc giới, vô sắc giới, thống lãnh ba cõi, trị pháp ba cõi. Ngài đối với ba cõi chúng sinh, khéo hay diễn nói pháp ba thừa – Thanh Văn thừa, Duyên Giác thừa, Bồ Tát thừa. Diệu pháp ba thừa là vì khế hợp với căn tánh chúng sinh. Ngài tu được vô lượng đủ thứ tam muội, có thể trong khoảng một niệm, không cần tác ý thì có thể đắc được, tuỳ tâm thọ dụng nhậm vận tự tại. Ngài cũng có thể trong khoảng thời gian nháy mắt thấy được mười phương ba đời, vô lượng vô biên chư Phật nhiều như số hạt bụi.

 

Thử địa ngã kim dĩ lược thuyết                          Nay tôi lược nói Thập Ðịa rồi
Nhược dục quảng thuyết bất khả tận.             Nếu muốn nói rộng không thể hết.
Như thị chư địa Phật trí trung,                          Các địa như vậy trong Phật trí
Như thập sơn vương nghi nhiên trụ.                Như mười sơn vương cao vọi vọi:

Giảng: Bồ Tát Kim Cang Tạng nói : Phẩm pháp môn Bồ Tát hạnh này – Pháp môn Thập địa – Pháp vân địa, hiện tại tôi đã lược nói xong những cảnh giới, những điểm chính, tướng trạng và quá trình tu hành trong đó. Nếu muốn phân biệt nói rộng ra, thì e rằng hết thuở vị lai, cũng nói không hết được. Như vậy pháp môn Thập địa, mỗi địa đều có chỗ đặc thù thâm áo, ở trong biển trí của chư Phật, giống như mười núi chúa lớn, cao vòi vọi đứng xừng xững ở trong biển lớn. Nhất là Địa thứ mười này – Pháp vân địa Bồ Tát, ở trong biển cả Phật pháp, có sự thành tựu thù thắng, đứng xừng xững ở trong các địa, bất cứ một địa nào của Bồ Tát cũng không thể sánh bằng.

 

Sơ địa nghệ nghiệp bất khả tận                          Sơ Ðịa nghề nghiệp vô cùng tận
Thí như tuyết sơn tập chúng dược                     Ví như Tuyết Sơn chứa dược thảo,
Nhị địa giới văn như hương sơn                         Nhị Ðịa giới văn chư Hương Sơn,
Tam như tỳ đà phát hương khí                          Tam Ðịa: Tỳ Sơn phát diệu hoa,

Giảng: Sơ địa là Hoan hỉ địa, ở trong địa này phần nhiều học tập nghề thuốc, nói không thể hết được, giống như toà núi Chúa lớn, tụ tập đủ thứ thuốc hay hiếm có, đều sinh sản ở trong núi này, hay chữa bách bệnh cho chúng sinh. Nhị địa Bồ Tát chủ yếu tu hạnh trì giới, và đa văn Phật pháp, xả lìa các điều ác dơ bẩn, thành tựu phạm hạnh thanh tịnh, giống như núi chúa Hương sinh sản đủ thứ hương danh quý, cho nên gọi là Ly cấu địa. Địa thứ ba như núi chúa Tỳ Đà, hay sinh ra các thứ hoa đẹp thượng diệu. Vì Tam địa Bồ Tát, ở trong địa này phải viên mãn đầy đủ tất cả thiền định, thần thông, giải thoát tam muội và chỉ quán .v.v… cho nên gọi là Phát quang địa.

 

Diệm tuệ đạo bảo vô hữu tận                             Diệm Huệ đạo bửu vô cùng tận
Thí như tiên sơn nhân thiện trụ                         Ví như Tiên Sơn, chư Tiên ở,
Ngũ địa thần thông như do kiền                        Ngũ Ðịa thần thông như Càn Sơn,
Lục như mã nhĩ cụ chúng quả                           Lục Ðịa: Mã Sơn đủ loại trái,

Giảng: Địa thứ tư gọi là Diệm huệ địa, Bồ Tát ở trong địa này, thành tựu trí huệ trung đạo, nhiều như các thứ báu, vô cùng vô tận. Giống như núi chúa Thần Tiên, có rất nhiều bậc tu hành ở trong đó, như ngũ thông Thần tiên. Ngũ địa Bồ Tát thành tựu phương tiện thần thông, trong ngoài sáng suốt, đầy đủ Nhất thiết chủng trí. Giống như núi chúa Càn Đà La, tất cả đại thần đều ở trong đó, cho nên gọi là Nan Thắng địa. Địa thứ sáu giống như núi chúa Mã Nhĩ, đầy đủ tất cả các thứ quả, đều sinh sản ra ở trong núi này. Dùng núi này ví dụ Bồ Tát Hiện tiền địa, “Tự hiện thể xuất các diệu dụng”, hoá đạo chúng sinh tu học Phật đạo, mà chứng quả vị nhị thừa.

 

Thất địa Đại tuệ như ni dân                               Thất Ðịa huệ lớn như Ni Sơn,
Bát địa tự tại như luân vi                                    Bát Ðịa tự tại như Luân Vi,
Cửu như kế đô tập vô ngại                                Cửu Ðịa vô ngại như Kế Ðô,
Thập như Tu-Di cụ chúng đức.                          Thập địa đủ đức như Tu di,

Giảng: Thất địa Bồ Tát thành tựu đủ thứ phương tiện trí huệ rộng lớn, không, có, vô ngại, hoá đạo chúng sinh, khắp ban cho Nhất thiết trí, chứng được quả vị. Giống như núi Ni Dân Đà La, đại lực Long Thần đều ở trong đó, nên gọi là Viễn hành địa. Bát địa – Bất động địa Bồ Tát thành tựu trí vô công dụng không nghĩ bàn, trang nghiêm thế gian. Tâm được tự tại, hay giáo hoá các chúng Bồ Tát bậc dưới. Vì núi Luân Vi – tiếng Tàu, tức là núi chúa Chướt Yết La, có rất nhiều vị Tiên tự tại ở trong đó, cho nên dùng núi này làm ví dụ. Cửu địa – Thiện huệ địa Bồ Tát, tích tập bốn vô ngại trí đại lực hành, hay khéo léo giáo hoá chúng sinh, giống như trong núi chúa Kế Đô có đại oai đức A Tu La Vương. Thập địa – Pháp vân địa, giống như núi chúa Tu Di, đầy đủ tất cả đức hạnh. Dùng Bồ Tát Pháp vân địa này ví dụ đủ Như Lai lực, thành tựu vô uý, được bất cộng pháp, hay vì chúng sinh diễn nói, hay thọ các công đức, vấn đáp vô tận vô ngại.

 

Sơ địa nguyện thủ nhị trì giới;                            Sơ Ðịa: nguyện lớn, Nhị: trì giới,
Tam địa công đức tứ chuyên nhất;                   Tam Ðịa ; công đức, Tứ: chuyên nhứt,
Ngũ địa vi diệu lục thậm thâm                           Ngũ Ðịa: vi diệu, Lục: thậm thâm,
Thất quảng đại tuệ bát trang nghiêm              Thất Ðịa: đại huệ, Bát: trang nghiêm,

Giảng: Sơ địa – Hoan hỉ địa dùng đại nguyện lực làm trọng tâm chủ yếu tu chứng. Địa thứ hai dùng giới hạnh thanh tịnh làm chủ, cho nên gọi là Ly cấu địa. Địa thứ ba là tích tập đủ thứ công đức thành tựu, do đó mà gọi là Phát quang địa. Địa thứ tư chí tại chuyên nhất tu vượt qua thế gian đắc được tại tự tại, cho nên gọi là Diệm huệ địa. Bồ Tát Địa thứ năm đắc được như ý thần thông, trí huệ tự tại vi diệu khéo léo, nên gọi là Nan thắng địa. Địa thứ sáu – Hiện tiền địa Bồ Tát có trí huệ thâm sâu. Địa thứ bảy – Bồ Tát Viễn hành địa trí huệ rộng lớn không có bờ mé, tâm lượng bao quát Hằng sa. Địa thứ tám – Bất động địa Bồ Tát dùng phước đức trang nghiêm ba đời.

 

Cửu địa tư lượng vi diệu nghĩa                          Cửu Ðịa tư duy nghĩa vi diệu
Xuất qua nhất thiết thế gian đạo                      Vượt hơn tất cả đạo thế gian,
Thập Địa thọ trì chư Phật Pháp                        Thập Ðịa thọ trì pháp chư Phật,
Như thị hạnh hải vô tận kiệt.                            Biển hạnh như vậy không cạn hết.

Giảng: Đại lực trí hành của Cửu địa Bồ Tát, suy gẫm tấc cả nghĩa lý vi diệu, như thật quán sát tất cả thế gian, biết như thật tất cả chúng sinh tánh hạnh thế gian. Nghĩa lý vi diệu này hơn hẳn nhất thiết trí huệ thế gian, đạo lý tất cả người thế gian hành trì. Thập địa Bồ Tát hay thọ trì đại pháp vân đại pháp vũ của mười phương chư Phật, hay vì chúng sinh diễn nói diệu pháp môn của chư Phật. Giống như hạnh môn tu Bồ Tát đạo, như biển cả, vĩnh viễn không bao giờ khô cạn, chẳng cách chi nói hết được.

 

Thập hành siêu thế phát tâm sơ                       Mười hạnh xuất thế: phát tâm trước,
Trì giới đệ nhị Thiền đệ tam                               Trì giới thứ hai, thiền thứ ba,
Hạnh tịnh đệ tứ thành tựu ngũ                         Thứ tư hạnh tịnh, năm: thành tựu,
Duyên sanh đệ lục quán xuyên thất                Thứ sáu: duyên sanh, bảy: xâu suốt,

Giảng: Pháp môn Thập địa là học tu Bồ Tát hạnh, học hành Bồ Tát đạo, muốn chứng quả Phật, thì phải tu học pháp môn vô thượng. Nó hơn hẳn tất cả các pháp thế gian, là diệu pháp duy nhất muốn ra khỏi thế gian, được mười phương ba đời chư Phật nói, mười phương Bồ Tát phải tu. Bồ Tát phát đại bồ đề tâm tiến vào Sơ địa. Nghiêm cẩn thọ trì thanh tịnh giới hạnh là hạnh môn Bồ Tát Địa thứ hai phải tu. Thiền định thuộc về Địa thứ ba chú trọng tu. Tu hành tất cả hạnh môn thanh tịnh là thuộc về Địa thứ tư. Hay thành tựu đủ thứ căn lành công đức, thần thông diệu dụng là Địa thứ năm tu. Chứng được không sinh không diệt, biết rõ thật nghĩa duyên sinh là giai đọan của Địa thứ sáu. Địa thứ bảy có sự xâu suốt các địa dưới và phát tâm vị lai.

 

Đệ bát trí tại Kim cương tràng                            Thứ tám: để trên tràng kim cang,
Đệ cửu quan sát chúng trù lâm,                         Thứ chín: quán sát những trù lâm,
Đệ thập quán đảnh tùy Vương ý                        Thứ mười quán đảnh tùy vương ý,
Như thị đức bảo tiệm thanh tịnh.                       Ðức bửu như vậy lần thanh tịnh.

Giảng: Địa thứ tám là bất động bổn toà mà khắp cùng mười phương, như bảo châu ma ni ở trên tràng cao, ánh sáng chiếu sáng mười phương. Địa thứ chín dùng diệu quán sát trí, quán sát tất cả chúng sinh ở trong biển khổ sinh tử, vì vô minh phiền não trói buộc như rừng rậm. Địa thứ mười thuộc về quán đảnh vị, như “Bảo châu ma ni hay tuỳ ý vua, mưa xuống các báu vật, như tâm chúng sinh được toại tâm mãn nguyện”. Thập địa Bồ Tát “Đã thọ Phật chức, liệt vào hàng chư Phật, hay vì chúng sinh, rộng làm Phật sự”. Giống như công đức diệu báu thanh tịnh, mỗi ngày càng thanh tịnh trong sáng hơn.

 

Thập phương quốc độ toái vi trần                     Mười phương cõi nước nghiền làm bụi
Khả ư nhất niệm tri kỳ số,                                   Một niệm biết được số bao nhiêu,
Hào mạt độ không khả tri lượng                        Lông đo không gian biết số lượng,
Ức kiếp thuyết thử bất khả tận.                          Ức kiếp nói “Ðịa” không thể hết.

Giảng: Cõi nước chư Phật mười phương, có thể nghiền nát thành bụi, có thể nói là hạt bụi nhiều vô lượng vô biên, nhưng có thể trong khoảng một niệm biết được số hạt bụi là bao nhiêu! Dùng một sợi lông để do lường hư không, vẫn có thể biết được số xát thực bề ngang bao nhiêu, bề dọc bao nhiêu. Nhưng nếu hết kiếp thuở vị lai, diễn nói pháp môn Thập địa này, thì e rằng không thể nào hoàn toàn nói rõ ràng hết được.